TÜRK MUTFAK KÜLTÜRÜ

Doğumlarda çocuğu görmeye gelenlere çay verilir.

Diş Buğdayı: Diş buğdayı yapılır. Yere çarşaf yayılır, üzerine çocuk oturtulur. Misafirlerden en yaşlı olanı çocuğun başına geçilir “başın dişin kuvvetli olsun” denilerek çocuğun başından avuç avuç bulgur serpilir.

Berat Kandili: Kandil simidi yapılır. Komşulara dağıtılır.

Nişan: Nişan günü geldiğinde erkek tarafı kız tarafına tahin helvası ve kuru yemiş alır.

Akdeniz Bölgesinde,yazın serinlemek amacıyla “saksağan beyni” denilen yoğurt - pekmez karışımı yenir.

Elçi, Doğu Anadolu’daki dünür karşılığıdır.

Şanlıurfa’da bebeğe bağırsakları temizlensin diye nisan ayında elde edilen ve sarı yağ olarak adlandırılan tereyağı verilmektedir.

Miraç Kandili: Mardin’de beyaz şeyler (pirinç pilavı, sütlaç, muhallebi gibi) pişirilip yenmesi ve dağıtılması sevap sayılmaktadır.

Ciğor Bayramı: Siirt’te şubat ayının ilk pazartesi günü kutlanır.

Diş Buğdayı: Çocuğun ilk dişini kutlamak için yapılan diş buğdayı çocuğun dişlerinin sağlam olması, çabuk büyümesi dileğiyle aile arasında yapılır. Yapılan diş buğdayının içine boncuk veya yüzük gibi şeyler saklanır. Saklanan eşya kime çıkarsa çocuğa hediye alır. Diş buğdayı bir gece önce ıslatılan buğdayın şekerle karıştırılıp kayısı, üzüm, nar gibi meyvelerin eklenmesiyle yapılır.

Elçi Gitme- Söz Kesme: Elçi, Anadolu’daki dünür karşılığıdır. Elçilik bir sanattır. Her kişinin elçilik yapamayacağı kanaatinin yaygın olduğu Kars’ta, bu is için seçilenler Köyün büyükleri sayılmış kişilerdir. Elçi ne kadar çok tanınmış olursa etki ve sonuç o kadar iyi olur. Yalnız ne olursa olsun elçiler arasında erkeğin yakın akrabaları ve babası bulunur. Kız tarafının ister olumlu ister olumsuz olsun gelen elçileri âdet icabı iyi karşılaması gerekir. Eğer kız tarafının niyetleri olumlu ise, şirni (tatlı) yemek günü kararlaştırılır. Kararlaştırılan günde oğlan tarafı seker, kolonya ve meyve getirerek oradakilere ikram eder. Çoğu zaman pey (beh) de bugün yapılır. Bu hâlde kız tarafına armağanlar ve bir yüzük getirilir. Beh, dügün öncesinin en önemli olaylarındandır. Kız ve oğlan tarafları kız evinde toplanırlar. Meyve, kolonya, kalağa (başörtüsü) götürülür. Oğlan tarafı ayrıca başörtüsünün bir köşesine bir miktar para bağlar. Bu para başlığın bir kısmıdır.

Bebeklerin ilk dişlerinin çıkısı Anadolu’nun her yöresinde çeşitli törenlerle karşılanır. Güneydoğu Anadolu’da çocuğun ilk dişi çıktığı zaman, üzeri haşlanmış buğday, nohut ve çeşitli çerezlerle süslenmiş bir sini hazırlanarak es, dost, akrabalar davet edilmekte, birlikte eğlenerek hoş vakit geçirilmektedir. Dişi ilk gören kişi bebeğe hediye getirmektedir. Bir kalbur içine konmuş Kuran-ı Kerim, ayna, makas çocuğun önüne getirilmekte, çocuğun eline ilk aldığı nesnenin gelecekteki mesleğini işaret edeceği düşünülmektedir. Daha sonra çocuğun basından buğday saçılmakta, saçılan buğdaylardan çocuğun basında kalanları, dişleri güzel olan biri, ağzıyla alarak bahçedeki yeşil çimlerin üzerine atmakta, böylelikle çocuğun dişlerinin güzel olacağına inanılmaktadır. Çocuğun başından saçılan buğdaylar ipe dizilip çocuğun saçına ya da omzuna asılmakta, kuruyana kadar orada bekletilmektedir. Bölgenin tümünde bulgur ve nohut aynı şekilde kaynatılmaktadır. Sadece Siirt’te sulu olarak pişirilmekte, Adıyaman’da ise “hedik” seklinde pişirilmektedir.

Zekeriya Sofrasında; adak adamak, adağını yerine getirmek ve yeni dileklerde bulunmak için çerez, yemiş ve yeşilliklerle kurulu bir sofra hazırlanır. Sofra dilediği yerine gelmiş kadın tarafından düzenlenir. Sofraya komşu ve akraba kadınlar çağrılır. Sofra açılmadan önce iki rekât namaz kılınır. Namazdan sonra Meryem suresi okunur. Sofraya adak mumu dikilinceye kadar katılanlar birbiriyle konuşmaz. Hazırlanan bu sofrada 41 çeşit yiyecek bulunmalıdır. Sofranın ortasında adağı yerine gelmiş olan ve sofrayı düzenleyen kadının diktiği mum sonuna kadar yanık durur. Bu mumun yanına davete gelenler ve adak dileyenler de mum diker. Sofrada Antep fıstığı, fındık, leblebi, kuru üzüm, beyaz leblebi, kuru erik, dut kurusu, yer fıstığı, kuru incir, şeker, portakal, mandalina, ayva, armut, muz gibi meyveler, damla sakızı, çikolata, börek, dolma, kuru köfte, patates salatası, kızartma, tursu, bisküvi, maydanoz, tere, roka, tuz, çörek otu gibi yiyecekler bulunur.

Çoğunlukla uzun kış gecelerinde yat geber ekmeği yenilir. Yazın soğukluk, çerez, kışın ise çeşitli yemek ve tatlılar hazırlanır ve akşam oturmasına gelen misafirlere de ikram edilir. Yat geber yemeği olarak kışın çerez, pilav, helva, turşu, kahvaltılık yiyecekler, yumurta mıhlama, makarna, özellikle ceviz helvası pişirilir. Yazın ise meyve, soğukluk ve çerez olur. Misafir olmasa da yat geber ekmeği yenilmektedir. Bazı yörelerde yazın serinlemek amacıyla “saksağan beyni” denilen yoğurt - pekmez karışımı, ateşte nohut ve yeşil buğday başakları ütülerek yenilir. Kışın ise süt, kar ve pekmez karışımı olan “kar helvası” yenir, sobada soğan, patates pişirilir, çerez ve zeytin, peynir gibi.

Çoğunlukla uzun kış gecelerinde yat geber ekmeği yenilir. Yazın soğukluk, çerez, kışın ise çeşitli yemek ve tatlılar hazırlanır ve akşam oturmasına gelen misafirlere de ikram edilir. Yat geber yemeği olarak kışın çerez, pilav, helva, turşu, kahvaltılık yiyecekler, yumurta mıhlama, makarna, özellikle ceviz helvası pişirilir. Yazın ise meyve, soğukluk ve çerez olur. Misafir olmasa da yat geber ekmeği yenilmektedir. Bazı yörelerde yazın serinlemek amacıyla “saksağan beyni” denilen yoğurt - pekmez karışımı, ateşte nohut ve yeşil buğday başakları ütülerek yenilir. Kışın ise süt, kar ve pekmez karışımı olan “kar helvası” yenir, sobada soğan, patates pişirilir, çerez ve zeytin, peynir gibi.

Çoğunlukla uzun kış gecelerinde yat geber ekmeği yenilir. Yazın soğukluk, çerez, kışın ise çeşitli yemek ve tatlılar hazırlanır ve akşam oturmasına gelen misafirlere de ikram edilir. Yat geber yemeği olarak kışın çerez, pilav, helva, turşu, kahvaltılık yiyecekler, yumurta mıhlama, makarna, özellikle ceviz helvası pişirilir. Yazın ise meyve, soğukluk ve çerez olur. Misafir olmasa da yat geber ekmeği yenilmektedir. Bazı yörelerde yazın serinlemek amacıyla “saksağan beyni” denilen yoğurt - pekmez karışımı, ateşte nohut ve yeşil buğday başakları ütülerek yenilir. Kışın ise süt, kar ve pekmez karışımı olan “kar helvası” yenir, sobada soğan, patates pişirilir, çerez ve zeytin, peynir gibi.

Burdur’un bazı köylerinde bahar veya yaza denk gelen Ramazan Bayramı’nda evlerden getirilen yemeklerle cami avlusunda tüm köy halkı hep beraber yemek yerler, buna “sıyrat sofrası” denir.

Hıdırellez akşamı, gül dalına asılan yumurta, sabah namazından sonra alınır. Yumurta üzerinde yazıya benzer bir takım işaretler aranır. İşaretlerin bulunması kısmetin açılacağını gösterir. Ayrıca yumurta kimseye gösterilmeden yenirse kısmetin açılacağına inanılır. Hıdırellez gibi Hıdırnebi törenlerinin önemli kısmı, kısmetin açılması ile ilgilidir. Yedi genç kız, yedi kapıdan, yedi türlü kuru yiyecek (bulgur, pirinç, nohut, fasulye gibi) toplarlar. Bunları hiç konuşmadan öğütüp un hâline getirirler. İçine bol miktarda tuz katılır. Buna Hıdırnebi Kavudu denir. Uyumadan önce iki rekat namaz kılınır ve tuzlu kavuttan yenir ve niyet tutularak uyunur. Bu töreni gerçekleştirenleri, rüyalarında evlenecekleri kişiyi göreceklerine inanılır.

Cigor Bayramı: Siirt’te Şubat ayının ilk pazartesi günü kutlanır. “Cokat” diye adlandırılan bumbar kayısı ve üzüm hoşafıyla birlikte yenilir. Pırtıke ve rayoşu meketip de yapıldığı gibi, fakir zengin herkes mutlaka baklava yapmaktadır.

Yavuklama Sözkesmedir.