TÜRK MUTFAK KÜLTÜRÜ

Atın gündelik hayatın ve savaşların en temel gereksinimlerinden olması sebebiyle yemek için zayıf ve bakımsız atlar tercih edilmektedir. Doğru cevap A' dır.

Koyun eti Türkler tarafından çokça tercih edilen bir besindi. Orta Asya' nın otlaklarında çok sayıda ve farklı türde koyun çeşitleri yetiştirilmekteydi. Doğru cevap B' dir.

Hareketli yaşam tarzları ve savaşçı karakterleri Türklerin beslenmelerini pratik hale getirmek için ağırlıklı olarak koyun ve at etinden konserveler üretmeleri sürecini doğurmuştur. Doğru cevap C' dir.

Orta Asya Türk mutfağında yasak olduğu için yer almayan sadece kürkleri için avlanan hayvanlar; domuz, aslan, kurt ve ayıdır.

Sütten elde edilen ürünler; tereyağ, yoğurt, kısrak sütünden kımız, peynir türleri, çökelek v.b. ürünlerdir. Bekmes pekmezin diğer adıdır. Doğru cevap E' dir.

Hunlar' ın Çin' e hakimiyet kurdukları dönemde vergi olarak kıymetli madenler yerine darı ve pirinç talep etmiştir. Doğru cevap A' dır.

Buğdayın öğütülmesiyle elde edilen ekmek Türk mutfağında bolca tüketilmekteydi. Ayrıca başta çorba olmak üzere bazı yemeklerde yapılmaktaydı. Buğday ve arpa unundan yapılan sulu yemeklere bulamaç adı veriliyordu. Erişte ve şehriye de buğdaydan elde edilen diğer yemeklerdendi.

Türkler bibere burç adını vermişlerdi. Doğru cevap C' dir.

Türkçe kagun kelimesinden türeyen kavun, Harezm ve Fergana başta olmak üzere Türklerin yaşadığı bölgelerde bolca yetiştirilmekteydi. Doğru cevap D' dir.

Mutfakta, hammaddesi et olarak yapılan yemekler arasında kebaplar ilk sırayı almaktaydı. Doğru cevap E' dir.

Orta Asya Türkleri'nin göçebe yaşam tarzı nedeniyle tarıma daha az yönelmesiyle birlikte hayvancılık daha kolay ve yaygın olarak yapılmaktadır. Bu nedenle; Orta Asya Türk mutfağında et ve et yemekleri tüketimi daha fazladır.

Etten yapılan konserveler Orta Asya Türk mutfağında önemli bir yer işgal ediyordu. Hareketli yaşam tarzları, savasçı karakterleri Türklerin beslenmelerini daha da pratik hale getirmek için ağırlıklı olarak at ve koyun etinden muhtelif konserveler üretmeleri sonucunu dogurmustur.

Orta Asya Türklerinde sarhoşluk veren ve içkü olarak anılan içecekler ziyafetlerde bolca tüketilmekteydi. Uygur Türkleri üzümden yapılan şaraba bor ismini vermekteydiler.

Divân-ı Lügat’it-Türk’te yer alan bilgilerden Türk topluluklarının madeni eşyalar olarak asıç (tencere), bart (bardak), biçek (bıçak), kova, kumgan (güğüm), soku (havan); toprak eşyalar olarak, bukaç (çanak-çömlek), ulmak (testi); ve deriden yapılan eşyalar olarak ise elri (dağarcık), kasuk (kımız tulumu), sanaç, sarnıç (deve derisinden su tulumu) gibi eşyalar kullandıkları bilinmektedir.

Selçuklu mutfağı genel anlamda göçebe geleneğin doğal bir sonucu olan et ve süt gibi hayvansal ürünler ve yerleşik hayatın temel geçim kaynağını teşkil eden zirâi ürünler olmak üzere iki ana kısımdan meydana gelmekteydi. Bazen hükümdarların yoksul halka, yolcu ve misafirlere ziyafet verdikleri yahut yemek yedirdikleri olurdu. Saltanat töresi gereğince cuma sabahları ziyafet sofraları düzenlenirdi. Orta Asya beslenme geleneğinde temel bir yere sahip olan atlar ise, İslâm dininin de etkisiyle Selçuklu toplumunda daha ziyade binek hayvanı olarak kullanılmaya başlandı.

Selçuklu ve Anadolu Beylikleri Dönemi'nde Türk mutfağında et ile yapılan en önemli yemeklerden biri kebaptı. Selçuklular kebaba biryan ismini vermekteydi.

Selçuklu ve Beylikler Dönemi, Orta Asya mutfağının bir devamı niteliğinde olmakla birlikte, İslâmiyet’in kabul edilmesi bazı alışkanlıkların değişmesini de beraberinde getirmişti. Sarhoşluk veren içkilerin ve kımız tüketiminin azalması bu değişimin temel örnekleriydi. Özellikle Anadolu’ya yerleştikten sonra tarımsal ürünlerin oranında daha da artış gözlenmiş, Orta Asya’ya oranla deniz mahsullerinin tüketimi de artmıştı.

Selçuklu Anadolu Mutfağı Orta Asya Mutfağı'nın bir devamı olarak birçok ortak lezzeti sürdürmüştü. Meyveler ve meyve kuruları, şerbetler tüketilen ortak tatlılardandı. Ancak Selçuklu Mutfağı Anadolu'ya yerleşimle birlikte zenginleşmişti ve helva Selçuklu ve Anadolu Mutfağı'nda tüketilen bir tatlıydı.

Selçuklu ve Anadolu Beylikleri Dönemi'nde önemli günlerde halka şeker dağıtılmasına rağman, şeker daha ziyade saray çevrelerinde tüketilirdi. Halk ise bu ihtiyacı, bal, pekmez ve meyvelerle giderirdi.

Selçuklularda şerbet ve ayranın yanı sıra; boza da yaygın tüketilen içkilerden biriydi. Boza/bekni, akdarı yahut bugday veya arpadan imal ediliyordu. Boza olgunlaşması için testide bekletiliyor, içileceği zaman testinin emziğinden akıtılmak suretiyle kullanılıyordu.