TÜRK MUTFAK KÜLTÜRÜ - Deneme Sınavı - 24

Mevlevilikte büyük önem taşıyan mutfak, her türlü eğitimin başladığı kutsal bir makam, bir nev-niyazın hamken pişip olgunlaştığı kutsal bir ocak olarak kabul edilmiştir. Mutfağa ateş-bâz da denir ve Ateş-bâz-ı Velî’nin makamı olarak kabul edilir.

Hint osmanlının temel kültürleri arasında yer almaz onun yerine Çin, Arap, Bizans, Avrupa, İran, Akdeniz, Orta Asya ve farklı dinler bulunmaktadır.

Yoksullara yardım amacıyla oluşturulan hayır kurumları olarak tanımlanır. Şehir dışından gelenlere, yolculara, yoksul ve düşkünlere yiyecek, sağlık ve giyecek yardımı yapılan ve yemek verilen yerlerdir.

Ünlü tarihçi Stefanos Yerasimos, Yunan, Roma ve onun uzantısı sayılan Bizans dönemlerinde Akdeniz’de beslenmenin ekmek, şarap, zeytinyağı üçlüsüne dayanırken Osmanlı Dönemi’nde bunun yerini pirinç, şeker ve yağın aldığını söyler.

Japonya ve Meksika değildir.

Avrupa ve özellikle de Fransız mutfağının Osmanlı elit çevrelerinde özellikle yabancı misafirler ağırlanırken uygulanması, yine Tanzimat dönemi ve sonrası Osmanlı modernleşme hareketinin yarattığı bir sonuçtur. Özellikle Sultan II. Abdülhamid döneminde Avrupa ülkelerinde olduğu gibi ayrı bir oda ya da salonda, masada ve sandalyelerde oturarak ayrı tabak, çatal ve bıçakla yemek yenmeye başlanmıştır

Osmanlı’da saray ve halk, üretilen hayvansal ve bitkisel ürünlerden et, buğday, pirinç ve sadeyağ ağırlıklı olsa da dengeli bir biçimde tüketebilmişlerdir. Ünlü tarihçi Stefanos Yerasimos, Yunan, Roma ve onun uzantısı sayılan Bizans dönemlerinde Akdeniz’de beslenmenin ekmek, şarap, zeytinyağı üçlüsüne dayanırken Osmanlı Dönemi’nde bunun yerini pirinç, şeker ve yağın aldığını söyler.

Koyunun beyni itibarlı kimselere ikram edilirdi.

Süt ürünleri içerisinde kısrak sütünden elde edilen kımız en fazla tüketilen besindi. Kımız hakkında farklı dönemlerde Orta Asya’ya giden seyyahların eserlerinde oldukça teferruatlı bilgiler yer almaktadır. Kımız, kısrak sütünün kor adı verilen bir tür maya ile mayalanıp yaklaşık 15-20 gün bekletilmesiyle elde edilmekteydi.

Hun sonrası dönemde, Göktürk ve Uygur devletlerinin ekonomileri büyük oranda hayvancılığa dayanıyordu. Bu dönemde hükümdarların ve varlıklı kimselerin büyük hayvan sürülerine sahip oldukları anlaşılmaktadır. Dorğu cevap A'dır.

Orta Asya Türk topluluklarının gündelik hayatlarında, ziyafetlerde hatta savaşlar veya seferler sırasında tükettikleri başlıca gıda maddesi ettir. Doğru cevap A'dır.

Paça veya et suyuna ekmek doğramak suretiyle yapılan tirit Selçuklu döneminde oldukça popülerdi. Doğru cevap E'dir.

Et, Orta Asya Türk topluluklarının gündelik hayatlarında, ziyafetlerde hatta savaşlar veya seferler sırasında tükettikleri başlıca gıda maddesiydi. At, koyun, kuzu, koç, keçi, erkeç, oğlak, sığır, deve, tavuk, ördek ve kaz Türklerin besledikleri evcil hayvanlardı. Evcil hayvanların bilhassa erkek olanları kesilirdi. Keçinin erkeği olan erkeç etinin faydalı ve şifalı olduğuna inanılırdı. Her ne kadar İslamiyet’in kabulü ile birlikte nispeten azalma olsa da at eti, koyun ile birlikte Orta Asya Türkleri arasında en fazla tüketilen et çeşidiydi. At eti yemek bazı topuluklarda bir çeşit sosyal statü göstergesi olarak da kabul ediliyordu. Doğru cevap D’dir.

Kımız, kısrak sütünün kor adı verilen bir tür maya ile mayalanıp yaklaşık 15-20 gün bekletilmesiyle elde edilmekteydi

Uygur hükümdarı Bögü Kağan’ın 763 yılında yayımladığı emirname ile ülkesinde et yemeyi yasaklaması Orta Asya’nın Uygur sahasındaki mutfak ve beslenme kültüründe hatırı sayılır bir değişikliği de beraberinde getirdi.

Türkiye Selçuklu mutfağında unlu/tahıllı gıdaların yanında sebze tüketimi de oldukça yaygındı. Bu dönemde, mercimek, pirinç, kabak, patlıcan, biber, havuç, kereviz, pırasa, hıyar gibi sebzeler yetiştirilmekte ve bu sebzelerden değişik yemekler yapılmaktaydı.

Mevlânâ tarafından bir sıtma hastasının tedavisi sırasında sarımsakla birlikte kullanılmıştı

Ekmek ve unluların pişirildiği fırınlar (Fırın-ı Has ve Fırın-ı Harcî) emânete bağlı birimlerden biriydi.Bu birimde çalışanlara ekmekçiler yani habbâzîn denirdi. Ekmekçiler kendi içlerinde pişirici, hamur karıcı (hamurger) ve elekçi olarak üç ayrı bölük oluştururlardı.

Sadece aile üyeleriyle yemek yenmesi Fatih’in teşkilât kanunnâmesinin yürürlüğe girişinden itibaren padişahlar için geçerliydi.

Alafranga; yani masada çatal, bıçak eşliğinde yemek yeme  şekli sultan  II. Mahmut  zamanında başlamıştır.