TÜRK MUTFAK KÜLTÜRÜ - Deneme Sınavı - 13

Kürkleri için avlanan domuz, arslan, kurt veya ayı gibi yabani hayvanlar, yenmeleri yasak olduğu için Orta Asya Türk mutfağında yer almamışlardır.

Güz ayında kesilen etler tuz ve baharatla karıştırıldıktan sonra kurutulur, kışın ve baharda yenmek üzere saklanırdı. Baharda yenmek için saklanan ete yazok et denilmekteydi.

Orta Asya mutfağında süt kaynaklı bir diğer besin, günümüzde de sofraların vazgeçilmezi olan tereyağı idi. Yağ sadece bir besin maddesi değil aynı zamanda önemli bir gelir kaynağıydı.

Uygur hâkimiyeti altındaki Sarı Nehir bölgesinden geçen Wang Yen-te, o sırada bölgede beş hububatın yani kenevir, buğday, darı, baklagiller ve pirinç yetiştiğini yazmaktadır.

Selçuklular Orta Asya’dan başlayan göç süreci boyunca geçtikleri coğrafyaların ve nihayet yerleştikleri Anadolu’nun yemek kültüründen de etkilenmişlerdir. Anadolu’nun coğrafi konumu ve bu konumun getirdiği avantajlar Selçuklu mutfağına ayrı bir zenginlik kazandırmıştır. Kaynakların sınırlı oluşu detaylı yorumlar yapmayı zorlaştırmakla birlikte, kronikler, seyahatnameler, sufî menâkıbnâmeleri ve Mevlânâ ile Yunus Emre basta olmak üzere dönemin mutasavvıflarının kaleme aldıkları eserlerden hareketle Türkiye Selçuklu mutfağı ve tüketilen gıdalarla ilgili genel bir profil çizmek mümkündür. Bunun yanı sıra sınırlı sayıda da olsa, Selçuklu mutfağı üzerine yapılmış araştırmaların mevcudiyeti de bilinmektedir

Selçuklu Türklerinin gündelik yaşamında, yemek, birisi kuşluk vaktinde diğeri de aksam olmak üzere genellikle iki öğün olurdu.

Selçuklu, Türkiye Selçuklu ve Beylikler dönemi mutfağını geleneksel Türk mutfağının bir devamı olarak kabul etmek mümkündür. Bununla birlikte, Selçuklular Orta Asya’dan başlayan göç süreci boyunca geçtikleri coğrafyaların ve nihayet yerleştikleri Anadolu’nun yemek kültüründen de etkilenmişlerdir. Anadolu’nun coğrafi konumu ve bu konumun getirdiği avantajlar Selçuklu mutfağına ayrı bir zenginlik kazandırmıştır.

Selçuklu mutfağı genel anlamda göçebe geleneğin doğal bir sonucu olan et ve süt gibi hayvansal ürünler ve yerleşik hayatın temel geçim kaynağını teşkil eden zirai ürünler olmak üzere iki ana kısımdan meydana gelmekteydi. Yemekler, ağırlıklı olarak bu iki ana unsurdan oluşuyordu.

Saray çevrelerinin veya önde gelen devlet adamlarının mutfağı daha gösterişli iken sıradan halkın mutfağım daha mütevazıydi. Bununla birlikte, bazen hükümdarların yoksul halka, yolcu ve misafirlere ziyafet verdikleri yahut yemek yedirdikleri olurdu.

Hazırlanan yemekler çeşitli ve lezzetli olurdu. Bilhassa misafir ağırlama hususunda çok titiz davranılırdı. Misafir, hangi gelir düzeyine mensup olursa olsun, misafir olduğu evin sahibi tarafından âdeta bas tacı edilir, önüne mümkün olan en iyi yemekler konulurdu.

Selçuklu ve Beylikler devri mutfağı geleneksel Orta Asya mutfağının bir devamı niteliğinde olmakla birlikte, çok eski bir tarihe ve kültüre sahip Anadolu mutfağı ile daha da zenginleşmişti. İslamiyet’in kabul edilmesi bazı alışkanlıkların değişmesini de beraberinde getirmişti. Sarhoşluk veren içkilerin ve kımız tüketiminin azalması bu değişimin temel iki örneğiydi. Bilhassa Anadolu’ya yerleştikten sonra tarımsal ürünlerin oranında daha da artış gözlenmiş, Orta Asya’ya oranla deniz mahsullerinin tüketimi de artmıştı.

Orta Asya göçebe topluluklarının beslenme biçimlerindeki büyük payı kırmızı et oluşturmaktadır.

Hayvancılığın yaygın olduğu yerde süt ürünleri tüketiminin de yaygın olduğu söylenebilir.

Sözü edilen bulgular tarım yapıldığının göstergesidir.

Sözü edilen ürünler sebze grubuna giren ürünlerdir.

Sözü edilen ürünlerden yola çıkıldığında beslenme biçiminde meyvelerin olduğuna kesin bir şekilde ulaşılabilmektedir.

Orta Asya Türk topluluklarında mutfağa aş evi veya aşlık denilmektedir.

Selçuklularda yemek iki öğün yenilmektedir. Bunlar kuşluk vaktinde ve akşam vaktinde yenilmektedir.

Göçebe kültürünün beslenme biçimi ağırlıklı olarak hayvancılığa dayalıdır.

Denize yakınlık mutfak kültürüne balığı getirmiştir.

Sözü edilen ürün buğdaydır.

Orta Asya’nın coğrafyasının getirmiş olduğu yaşam tarzı kaçınılmaz olarak hayvancılığın hâkim olduğu bir ekonomi ve buna bağlı bir beslenme kültürü doğurmuştur. Hunlardan itibaren, Orta Asya Türklerinin at ve koyunun daha ön planda yer aldığı konargöçer yaşam tarzını benimsemeleri kaçınılmaz olarak hayvansal ürünlerin zirai kültüre oranla daha ağırlıkta bulunduğu bir beslenme sistemine sahip olmaları sonucunu doğurmuştur. Doğru cevap A'dır.