TÜRK KÜLTÜR TARİHİ

Modern anayasa fikri Osmanlıda 19. yüzyılda gündeme gelmeye başlar. O nedenle ortak bir anayasa söz konusu değildir.

Bu adlandırma İstanbul'un fethine (1453)  kadar sürer.

Külliyelerin yöneticileri doğrudan padişah tarafından atanmaz.

Bu yapılara zaviyeli cami adı verilirdi.

Neşri ve Aşıkpaşazade ressam değil, erken Osmanlı dönemi tarihçilerindendir. Sabahattin Eyüboğlu cumhuriyet dönemi yazarıyken Mazhar Ş. İpşiroğlu da Cumhuriyet dönemi sanat tarihçilerindendir. Dolayısıyla doğru yanıt A'dır.

Selçuklu Sarayı Farsça dilini tercih ederken, Osmanlı 14. ve 15. yüzyıllarda Arapça ve Farsça tamlamalarla yoğrulmamış bir Türkçe kullanır. Türk dili ve Orta Asya’dan gelen henüz din olgusunun töreler karşısında çok fazla hâkim olmadığı “laik” kültür, diğer Türkmen Beyliklerinde (Aydınoğulları, Menteşeoğulları, Saruhanoğulları) olduğu gibi Osmanlıda da hâkimdi. 

Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

Osmanlı kentlerinin oluşumu Külliyeler sayesinde biçimlenir. Sosyal yardım, imaret: medrese öğrencilerine ve yolculara bedava yemek dağıtılan yer; tabhane: misafirhane; darüşşifa: hastane; hamam; kervansaray: kervanların ve yolcuların konakladığı yer; eğitim medrese; darülkurra: Kuran’ın incelendiği okul; darülhadis: peygamberin sözleri olan hadislerin öğretildiği okul; sıbyan mektebi: ilkokul; din (cami, mescit, türbe, zaviye, tekke) ve ticaret (şehir içi hanı, bedesten, arasta, kapalı çarşı, dükkân) işlevlerini karşılayan Osmanlı kurumlarını içeren değişik işlevli yapıların aynı bani (kurucu veya yapan kişi) tarafından inşa ettirilip aynı vakfiyede yer alması ile oluşan Külliyeler banisinin adı ile anılır ve çevrelerinde mahallelerinin oluşumunu sağlayarak, mahalleye adını verir. Örneğin Bursa’da Muradiye Mahallesi veya Yeşil Külliyenin olduğu Yeşil Mahallesi; İstanbul’da Mahmud Paşa Mahallesi gibi.

Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

Osmanlı Beyliği döneminde yerleşim ve genişleme politikalarında askeri gücün yanında şeyhlerin ve müritlerinin de katkıları bulunmaktadır. Bu şeyh ve müritler 14. yy ile 16. yy arasında kurulmuş ve özellikle Hıristiyan ahalinin bulunduğu yerlerde inşa edilmiş zaviyeleri veya Semavi Eyice’nin tanımlamasıyla zaviyeli camileri kullanmaktaydı. Daha çok Tanrının niteliğini ve evrenin oluşumunu varlık birliği anlayışıyla açıklayan dinî ve felsefi akım olan tasavvuf geleneğinin hâkim olduğu sufilerin yaşadığı zaviyelerde toplanılır ve dini konular üzerinde, günlük sorunların yorumlanması üzerinde konuşulurdu. İslam dininin gizemleri üzerine yapılan bu varlık tartışmalarında popüler inanç öğeleri de ele alınırdı. 

Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

Halk edebiyatı çizgisinde Tasavvufi - Tekke Halk Edebiyatı içinde sınıflandırılan Hacı Bayram Veli (1353-1429) tasavvufu iyi bilen (mutasavvıf), dünyayı reddetme yerine onu imar etme anlayışıyla çalışmaya teşvik eden, imece hayatı savunan, İslamiyet’in öğretilerini günlük hayata uygulanmasını sağlayan nasihatleriyle ünlü bir şairdir.

Bu nedenle doğru yanıt A'dır.

Sultan II. Murat zamanında sarayda gelişmeye başlayan edebiyat ve düşünce alanı klasik dönem Osmanlı kültürünün oluşmasını hazırlamıştır. Müzik teorisi üzerine iki tezkere yazdıran II. Murat, fıkıh, dilbilim ve devlet idaresi üzerine Farsçadan önemli çeviriler yaptırmıştır. Ayrıca Yazıcızade Ali’ye Tarih-i Al-i Selçuk (Oğuzname) diye bir kitap yazdırmış, aynı kişinin kardeşi de İslam dinine ait temel bilgileri halkın anlayacağı bir dilde sade bir Türkçe ‘ye çevirmiştir. Şiir sanatına özellikle önem veren II. Murat, sarayında işret meclisleri düzenlerdi. Bu meclislerde Sultan, şairler ve âlimler ile buluşur, özel düşüncelerini bu kişilerle paylaşır, yenir, içilir ve şiirler söylenirdi. 

Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

Fatih Sultan Mehmet Akdeniz dünyasında elde ettiği hâkimiyet ve gücü görsel olarak ifade etmek için ise İtalyan sanatçıları kullanmıştır. Osmanlı padişahları kendilerini imzaları olan ve resmi evrak üzerine yazılan tuğraları ile temsil ederlerdi. Oysa Fatih buna ek olarak Akdeniz dünyasının alışık olduğu görsel bir dil kullanmak istemiş ve imgesinin Akdeniz bölgesinde dolaşmasını sağlamak için portresinin olduğu madalyonlar döktürmüştür. Constanzo di Ferrara tarafından yapılan yağlıboya portresi ve madalyonu Fatih’i ileri bir yaşta göstermektedir.

Bu nedenle doru yanıt C'dir.

II. Beyazıd, birçok alanda standartlaşmayı başlatmıştır. Ölçüler, ağırlıklar, yapıların duvar kalınlığı, pencere açıklıkları vb. öğelerin standartlaşması kuşkusuz ki ekonomiye katkı sağlamış, büyük külliyelerin kısa sürede inşa edilmelerini kolaylaştırmıştır.

Bu nedenle doğru yanıt B'dir.

E seçeneği dışındakiler, Osmanlı coğrafyasının farklı yerlerini dolaşmış, resmetmiş ya da yazmış kişilerdir. Fuzuli ise bir divan edebiyatçısıdır. 

Bu nedenle doğru seçenek E'dir.

Osmanlının 17. yüzyıl sonunda uluslararası bir antlaşma olan Karlofça Antlaşmasıyla toprak kaybetmeye başlaması, ilk kez Osmanlı yönetimini Avrupa ülkelerine farklı bakmağa zorladı. Yenilginin nedenlerini askeri yetersizlikte buldukları için de Sultan III. Ahmet Dönemiyle beraber Avrupa ülkelerine büyükelçiler gönderilerek bu ülkelerin bir Osmanlı tarafından görülüp incelenmesi istendi.
Paris’e elçi olarak giden Yirmisekizinci Mehmet Efendi’nin Sefaretname’si, içerdiği bilgilerle Osmanlı Sarayını etkilemiştir. III. Ahmet, Sadabat isminde Haliç’te Versaille Sarayını anımsatan yeni bir bölge kurdurmuş ve saray ileri gelenleri de buralarda kasrlar yaptırmıştır. Avrupa etkilerinin mimaride, mimari süslemede görülmeye başlandığı ve Lale Dönemi olarak bilinen bu dönemde İstanbul’da dışa dönük, doğaya dönük bir kent yaşamı dikkati çeker.

Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

Şamanizmin bir yazılı kuralı yoktur.

Sözü edilen şair Karacoğlandır.

Bursa ipeği ünlüydü ve kozaları Bursa'da üretilir ve satılırdı.

Kabusname'nin yazarı Mercimek Ahmet'tir.

Venediklilerin yardımını engellemek için yaptırılmıştır.

Minyatürlerde kurgunun gerçekliği değil konunun ayrıntılı biçimde gözlenmesi önemlidir.