TÜRK KÜLTÜR TARİHİ - Deneme Sınavı - 4

Farklı kültürleri kendi değer sistemiyle yargılaması etnik merkezcilik anlamına gelen etnosentrizmin karşılığıdır. yabancı düşmanlığı zenofobidir ve etnosentrizmin sonucunda ortaya çıkar. korku kültürü de bunun sonucunda doğar.

Mussolini, Hitler ve Franco faşist liderlerken, Stalin komünist bir liderdir. Churchill ise kapitalisttir. 

Bu nedenle doğru Yanıt E'dir.

Türkiye Cumhuriyet tarihinde ilk askeri darbe 1960 yılında olmuştur. Bu nedenle doğru yanıt B'dir.

Bağımsızlığını kazanan ülkeler arasında Tunus, 1957’de Türkiye’yi örnek alarak Habib Bourgiba’yla Cumhuriyet rejimine geçer. Tunus 1957’de Cumhuriyet rejimine geçen tek Kuzey Afrika İslam ülkesidir. 

Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

1955’de SSCB önderliğinde NATO’nun karşısında yer alan Varşova Paktı kurulur. Silahlanma yarışı hızlanır. Dünya siyaset sahnesine istihbarat teşkilatları Sovyet KGB ve Amerikan CIA çıkar.

Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

İlk mizah dergisi Diyojen’den sonra (1870) haftalık siyasi ve mizah dergisi Akbaba (1922) doğar. Onu sonraki yıllarda Marko Paşa ve Gırgır izleyecektir.

Hayat Mecmuası ise bir magazin dergisidir.

Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

Varlıkların varoluş nedenlerini tanımlamayı, bunun anlamını ve yapısını sorgulamayı amaçlayan varoluşçuluk, Alman Martin Heidegger ve Karl Jaspers’in düşünceleriyle zenginleşir. Ama modern varoluşçuluğun babası, romanları, oyunları ve aydın kimliğiyle, özellikle 1968 olaylarındaki eylemleriyle ünlenen Fransız yazar ve düşünür Jean-Paul Sartre’dır (1905-1980). Sartre, 1943’de yayınladığı “Varlık ve Hiçlik” adlı kitabında, varoluşun insanın maddi özünden önce geldiğini; insanın dünyaya gelip var olduktan sonra kendi özünü yarattığını ve bu süreçte insanın ancak insana yol gösterebileceğini savunmuştur.

Bu nedenle doğru seçenek D'dir.

1968’de, Fransa’da öğrenciler üniversite amfilerini, tiyatro salonlarını, sanat merkezlerini işgal eder; barikatlar kurulur. Buna işçi sendikaları destek vererek genel greve giderler. Gençlik sanki yarın değişim gerçekleşecek hayalinde iken anarşi yükselir, hareket sonuçsuz kalır. 1968 hareketi, bugün gençliğin dünyada yeni bir kültür ve siyaset anlayışı yarattığı hareket olarak inceleme konusudur. Bu yıldan sonra, eğitim programları gözden geçirilir, yeni reformlar yapılır, üniversitelerin özerkliği gündeme gelir.

Bu nedenle doğru seçenek B'dir.

Yirminci yüzyıl bütün sanatsal türlerin, geleneksel sanatların, dilin ve hatta felsefi düşüncenin değişimine tanık olmuş bir yüzyıldır. Örneğin dünya sanatına yön veren Kübizm, Dada, Sürrealizm akımları Paris’te doğar. Bu hareketlilikten anti-romanlar, soyut sanat eserleri, atonal müzik parçaları doğacaktır. Fütüristler ve konstrüktivistler Rusya’da, yeni plastik soyut sanat anlayış (De Stijl) Hollanda’da boy gösterecektir. 1950’lerde Paris’in yerini alan New York’ta ise Pop-Art yeşerecektir.

Bu nedenle doğru seçenek A'dır.

Mehmet Âkif Ersoy, Kurtuluş Savaşı yıllarında milli mücadele hareketine katılmış, Mustafa Kemal’in önerisiyle I. TBMM’de (19201923) Burdur milletvekili olarak görev yapmıştır. Sözlerini yazdığı İstiklal Marşı, 12 Mart 1921’de Hamdullah Suphi tarafından Mecliste okunup ayakta dinlendikten sonra Milli Marş olarak kabul edilmiştir. Mehmet Akif Ersoy’un, “hayatın değişik merhaleleri” anlamına gelen Safahat (1911-1933) adlı yedi ciltten oluşan eseri (Safahat, Süleymaniye Kürsüsünde, Hakkın Sesleri, Fatih Kürsüsünde, Hatıralar, Asım, Gölgeler), toplumsal ve siyasal sarsıntıları ve insanın dünyevi konumunu dile getirir ve ülkemizde en çok okunan kitaplar arasındadır. 

Bu nedenle doğru seçenek A'dır.

1941 yılında Orhan Veli, Melih Cevdet ve Oktay Rifat’ın birlikte başlattığı Garip hareketi, şiirde klasik uyak düzenini reddetmiş ama ritim ve müzikaliteyi başka arayışlarla yaratmıştır. (Ses yinelemeleri gibi). Ama asıl önemlisi, konuşma dilinin doğallığını, sokak dilini ve halk deyişlerini şiire taşımıştır.

Bu nedenle doğru seçenek B'dir.

Modern anayasa fikri Osmanlıda 19. yüzyılda gündeme gelmeye başlar. O nedenle ortak bir anayasa söz konusu değildir.

Bu adlandırma İstanbul'un fethine (1453)  kadar sürer.

Külliyelerin yöneticileri doğrudan padişah tarafından atanmaz.

Bu yapılara zaviyeli cami adı verilirdi.

Neşri ve Aşıkpaşazade ressam değil, erken Osmanlı dönemi tarihçilerindendir. Sabahattin Eyüboğlu cumhuriyet dönemi yazarıyken Mazhar Ş. İpşiroğlu da Cumhuriyet dönemi sanat tarihçilerindendir. Dolayısıyla doğru yanıt A'dır.

Selçuklu Sarayı Farsça dilini tercih ederken, Osmanlı 14. ve 15. yüzyıllarda Arapça ve Farsça tamlamalarla yoğrulmamış bir Türkçe kullanır. Türk dili ve Orta Asya’dan gelen henüz din olgusunun töreler karşısında çok fazla hâkim olmadığı “laik” kültür, diğer Türkmen Beyliklerinde (Aydınoğulları, Menteşeoğulları, Saruhanoğulları) olduğu gibi Osmanlıda da hâkimdi. 

Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

Osmanlı kentlerinin oluşumu Külliyeler sayesinde biçimlenir. Sosyal yardım, imaret: medrese öğrencilerine ve yolculara bedava yemek dağıtılan yer; tabhane: misafirhane; darüşşifa: hastane; hamam; kervansaray: kervanların ve yolcuların konakladığı yer; eğitim medrese; darülkurra: Kuran’ın incelendiği okul; darülhadis: peygamberin sözleri olan hadislerin öğretildiği okul; sıbyan mektebi: ilkokul; din (cami, mescit, türbe, zaviye, tekke) ve ticaret (şehir içi hanı, bedesten, arasta, kapalı çarşı, dükkân) işlevlerini karşılayan Osmanlı kurumlarını içeren değişik işlevli yapıların aynı bani (kurucu veya yapan kişi) tarafından inşa ettirilip aynı vakfiyede yer alması ile oluşan Külliyeler banisinin adı ile anılır ve çevrelerinde mahallelerinin oluşumunu sağlayarak, mahalleye adını verir. Örneğin Bursa’da Muradiye Mahallesi veya Yeşil Külliyenin olduğu Yeşil Mahallesi; İstanbul’da Mahmud Paşa Mahallesi gibi.

Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

Osmanlı Beyliği döneminde yerleşim ve genişleme politikalarında askeri gücün yanında şeyhlerin ve müritlerinin de katkıları bulunmaktadır. Bu şeyh ve müritler 14. yy ile 16. yy arasında kurulmuş ve özellikle Hıristiyan ahalinin bulunduğu yerlerde inşa edilmiş zaviyeleri veya Semavi Eyice’nin tanımlamasıyla zaviyeli camileri kullanmaktaydı. Daha çok Tanrının niteliğini ve evrenin oluşumunu varlık birliği anlayışıyla açıklayan dinî ve felsefi akım olan tasavvuf geleneğinin hâkim olduğu sufilerin yaşadığı zaviyelerde toplanılır ve dini konular üzerinde, günlük sorunların yorumlanması üzerinde konuşulurdu. İslam dininin gizemleri üzerine yapılan bu varlık tartışmalarında popüler inanç öğeleri de ele alınırdı. 

Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

Halk edebiyatı çizgisinde Tasavvufi - Tekke Halk Edebiyatı içinde sınıflandırılan Hacı Bayram Veli (1353-1429) tasavvufu iyi bilen (mutasavvıf), dünyayı reddetme yerine onu imar etme anlayışıyla çalışmaya teşvik eden, imece hayatı savunan, İslamiyet’in öğretilerini günlük hayata uygulanmasını sağlayan nasihatleriyle ünlü bir şairdir.

Bu nedenle doğru yanıt A'dır.