TÜRK KÜLTÜR TARİHİ - Deneme Sınavı - 6

Orta Avrupa’da

Northumbria Ortaçağda, bugünkü İngiltere’nin kuzeyi ile İskoçya’nın bir bölümünü kapsayan bölgeye hükmeden Anglo-Sakson krallığıdır. 

15. yüzyıl Avrupa’nın iç dengelerinin değiştiği ve şekillendiği, modern dünyaya doğru ilk adımların atıldığı bir dönemdir. Ortaçağdan sonra ilk dini ve entellektüel gelişimlerin olduğu bu süreç 1400’lerde ticari devrimle başlar.

Venedikli Marco Polo’nun (1254-1324) ünlü dünya seyahati Avrupa’da bir Doğu efsanesi yaratır; 1487’de, Portekizli Vasco da Goma İspanyol bayrağıyla Hindistan’ı; 1488’de Portekizli Bartolomeu Dias Ümit Burnu’nu; 1492’de Cenovalı Kristof Kolomb İspanyol bayrağıyla bilmeden Amerika’yı keşfeder; 1521’de Portekizli Macellan yine İspanyol bayrağıyla dünya turu yapar.

Kendilerini Roma İmparatorluğu’nun, Romalı halkın ve kültürün bir devamı gibi algılayan İtalyanlar, laik düşünce ve dünyaya ulaşma yollarını aramıştır. Matbaanın bulunması da (1450), İtalya Rönesansının etkilerinin kuzeye yayılmasını ve
Kuzey Rönesansı’nın genişlemesini sağlamıştır.

Ortaçağda sanatı destekleyen ve çoğu kiliseye hizmet veren belli alanda uzmanlaşmış zanaatkârların korunduğu lonca sistemini ticari loncalar olarak 15. yüzyılda sürdüren Floransa İtalya’da rönesansın yaşandığı ilk kent olmuştur.

Fibonacci’nin Liber Abaci’de (1202) sayısal dizini ile vurguladığı gerçekliğin altın oranın uygulanmasına etkisi vardır.

Alman rahip Martin Luther, Katolik dininde bireyin cezalandırılması ve günahlarından arınması ilkesine bağlı konuları eleştirerek hareketi başlatır.

Hollandal Desiderius Erasmus (1465-1536) kuzey Avrupa Rönesansının önde gelen hümanistlerindendir. Yunan ve Roma dönemi edebiyatına ilgi duyan Erasmus araştırmacı bir kimliğe sahiptir. İnsanın zihninde oluşturduğu ve değişmez kabul ettiği durumlara tepki gösterir. Çağın din görüşü ve ruhban sınıfı hakkında da irdemelerde bulunur. Deliliğe Övgü (Lat.Encomium
Moriae) adlı eseri hiciv ve ironi tarzında bir eser olup bireyin eleştirel düşünce biçimini irdeler. Kendi sözleriyle bakış açısı “Bütün insan ömrü, deliliğin yarattığı bir hayalden ibarettir,” şeklinde özetlenebilir.

Yeni çağ, savaşlar dönemidir. Topçuluk, yeniçağ döneminde gelişmiştir.  Floransa’da ekonomik anlamda yeni yöntemler geliştirilmiştir.

Yeni keşif ve ticaret, kapitalist bir çağı başlatmıştır.  Deniz aşırı ticaret, İspanyol ve Portekiz krallıklarının liderliğinde sürmüştür. Yeni toprakların ve kaynakların deniz aşırı ticaretle sağlanması, kilisenin otoritesini azaltmıştır.

İtalya, farklı yönetim ve üretim güçlerine sahipti. Katalokin merkezi konumda Roma vardı. Napoli, krallık ile yönetilmekteydi.

İtalya’da rönesansın yaşandığı ilke kent, Florensa’dır. Leonardo da Vinci bu dönemde yaşamıştır. Doğanın ve insanın detayları desenle işlenmiştir.

Floransa ve Napoli’de ortaya çıkmıştır.  Bir eğitim reformu olarak değerlendirmek gerekir. Toplumsal örgütlerde kadınların da yer almasının yolunu açmıştır.

Masaccio, eserlerinde perspektif ve chiaroscura tekniğini kullanmıştır. Botticelli ve Donetolle, bu dönemde yaşamıştır. İnsan vücudunun anatomisi daha gerçekçi ifadeyle anlatılmıştır.

Polonya bilim ve astronomi konusunda Kopernik’le dünyanın evrenin, merkezi olmadığı teorisini ortaya atmıştır. Ticarette etkin kentler, Antwerp ve Bruges’dir. Bankacılık sistemi, bölgenin ekonomik açıdan gelişmesini sağlamıştır.

Avrupa’nın güç dengelerinin değişmesiyle ortaya çıkan yeni kapitalist anlayışın etkileri yeni iş kolları, işçi kesimi, çalışma koşulları ve ticarette görülür. İlk kez Adam Smith (1723-1790) tarafından adlandırılan Merkantilizm kavramı 16. yüzyıldan itibaren 19.yüzyıla dek sürecek olan bir dönemin başlangıcını oluşturur. Merkantilizm, “ticari sistem” ya da “sınırlayıcı sistem” olarak literatüre geçmiş olsa da, sadece ticaretle sınırlı kalacak şekilde tanımlanmamalıdır, çünkü Avrupa’da 18.yüzyı lın sonunda liberal düşüncenin de egemen olduğu evrede, ulus-devletlerin kurulmasına etkileri olmuştur.