TÜRK KÜLTÜR TARİHİ - Deneme Sınavı - 16

Yeni Dünya ticaretiyle birlikte Avrupa’ya giren ürünler arasında değerli kumaşlar ve taşlar yanında, baharatlar, patates, tütün, mısır, şeker pekmezi, şeker bazlı alkollü içecekler, kakao, çikolata, kahve, pirinç, pamuk ve kinin bulunmaktadır. Bu yeni keşişlerle elde edilen ürünler arasında Avrupa bankalarında yeni standart gerektiren Inka ve Aztek uygarlıklarının altın ve gümüşü de bulunmaktadır.

Teknik konularda geliştirilen bilgi ve becerilerin temeli, matematik, geometri gibi alanlarda antik Yunan bilgilerinin tekrardan kullanılması ile varoluşta doğada her canlıda ortak olan “altın oranın” uygulanmasını sağlamıştır.

Ortaçağ sanatını biçimlendiren ve manastırlarda klasik dönem öğretileri başkalaştırılarak tek yönlü bir bakış açısı oluşturulmuş ve bu kilise öğretisi skolastik felsefe olarak adlandırılmıştır.

Son Akşam Yemeği İsa’yı ana figür olarak betimleyen havarileriyle birlikte oluşturulan genel kompozisyon, figürlerin yerleştiriliş şekli, mimari kompozisyon ve perspektif kullanımı ve buna uygun olarak ışığa göre belirlenen detaylar çağın matematiksel anlayışı olan altın oranı göstermektedir.

Michelangelo Buonarroti (1475-1564) ressam, heykeltıraş, mimar ve şairdir. Masaccio’dan etkilenen sanatçı, eserlerinde derin duygu ve güzellik temalarını işlemiştir. Pietà (1498-1499) adlı eserinde Meryem’in yüzünde bu özellikler görülür.

İncil'in Almancaya çevrilerek halkın bir aracı olmadan İncil'de yazılanları okuyarak anlaması reform hareketinin başarılı olmasını sağlamış ve kiliselerde ilahiler anadilde okunmaya başlamıştır.

Hollandalı Desiderius Erasmus kuzey Avrupa Rönesansının önde gelen hümanistlerindendir. Yunan ve Roma dönemi edebiyatına ilgi duyan Erasmus Deliliğe Övgü kitabının yazarıdır.

Avrupa’nın güç dengelerinin değişmesiyle ortaya çıkan yeni kapitalist anlayışın etkileri yeni iş kolları, işçi kesimi, çalışma koşulları ve ticarette görülür. İlk kez Adam Smith (1723-1790) tarafından adlandırılan Merkantilizm kavramı 16. Yüzyıldan itibaren 19.yüzyıla dek sürecek olan bir dönemin başlangıcını oluşturur.

Rönesans sözcüğü Fransızca renaissance kökenli olup “yeniden doğuş” anlamına gelir ve İtalya’da I4.yüzyılın sonunda ortaya çıkan bir yenilenme sürecidir.

Dante’nin İlahi Komedya (Divina Commedia) adlı eseri dünya edebiyatının başyapıtlarındandır. Eser bir komedi değil, bireyin evrendeki konumu üzerine Dante’nin bakış açısıdır.

Botticelli (1445-1510) Venüs’ün Doğuşu (1480) adlı eserinde, Venüs’ün denizden köpükler içinden çıkışını betimlemiş, idealize edilmiş bir güzelliği sembolize etmiştir. Venüs, rüzgarın etkisiyle dağılan saçları ve hüzünlü bakışlarıyla anıtsal bir güzelliği barındırır. Resmin bütününde çağın neoplatonist idealizmi egemendir. Ünlü sanat tarihçisi Gombrich’e göre, çizgilerin zarifliği ve uyumluluğu, boynunun doğal olamayan uzunluğu, sol kolun alışılmadık tarzda vücüda bağlanması, eseri kutsal bir öyküyü iletmenin ötesinde cıvıl cıvıl bir gösterime dönüştürür

Adam Smith (1723-1790) tarafından adlandırılan Merkantilizm kavramı 16. yüzyıldan itibaren 19.yüzyıla dek sürecek olan bir dönemin başlangıcını oluşturur. Merkantilizm, “ticari sistem” ya da “sınırlayıcı sistem” olarak literatüre geçmiş olsa da, sadece ticaretle sınırlı kalacak şekilde tanımlanmamalıdır, çünkü Avrupa’da yüzyılın sonunda liberal düşüncenin de egemen olduğu evrede, ulus-devletlerin kurulmasına etkileri olmuştur.

Alman rahibi ve Wittenberg Üniversitesi’nde felsefe ve ilahiyat (teoloji) profesörü Martin Luther (1483-1546) Protestan Reform Hareketini başlatan kişidir. 1517’de yayınladığı Disputatio pro declaratione virtutis indulgentiarum adlı Doksan Beş Madde’den oluşan tezinde, Katolik dininde bireyin cezalandırılması ve günahlarından arınması ilkesine bağlı konular önemli eleştiri konusudur.

Yeni Dünya ticaretiyle birlikte Avrupa’ya giren ürünler aras›nda de¤erli kumaşlar ve taşlar yanında, baharatlar, patates, tütün, mısır, şeker pekmezi, şeker bazlı alkollü içecekler, kakao, çikolata, kahve, pirinç, pamuk ve kinin bulunmaktadır, turuçgiller bu ürünlerden biri değildir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Venedikli Marco Polo’nun (1254-1324) ünlü dünya seyahati Avrupa’da bir Doğu efsanesi yaratır; 1487’de, Portekizli Vasco da Goma ispanyol bayrağıyla Hindistan’ı; 1488’de Portekizli Bartolomeu Dias Ümit Burnu’nu; 1492’de Cenovalı Kristof Kolomb ispanyol bayrağıyla bilmeden Amerika’yı keşfeder; 1521’de Portekizli Macellan yine ispanyol bayrağıyla dünya turu yapar.

Özellikle 15. yüzyılda İtalya’da ticaretin de etkisiyle gelişen kent devletleri (Floransa, Venedik, Milano, Napoli, Roma; Papalık Eyaletleri) farklı yönetim ve üretim güçlerine sahiptir. Bunlardan Floransa bir süre Cumhuriyetle yönetilmiş, daha sonra Medici ailesinin bireyleri tarafından yönetilmiştir.

İlk matbaa, ağaç oyma tekniği kullanılarak, M.S. 593’te Çin’de kurulmuştur. Doğru cevap C seçeneğidir.

İtalya’da yeniden doğuşun yaşandığı ilk kent Floransa’dır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Hümanizmin bir başka önemli etkin ismi Francesco Petrarca (1304-1374) ve öğrencileridir. Aslen şair ve dilbilimci olan Petrarca’ın da italyan dili ve gramerine katkısı büyüktür. Şairin, Homeros’dan etkilendiği gözlemlenmektedir. Eserlerinde iyi bir yaşamın ve insanın bu yaşamda kendisinin farkındalığında olması düşüncesi egemendir.

Bir diğer önemli hümanist isim, İtalyan şair, yazar Giovanni Boccaccio (1313- 1375), Decameron adlı eserinde 1348’de kara veba ile yıpranan Floransa’da asil ve zengin ailelerinin hayatlarını kaleme almıştır.