TÜRK İSLAM EDEBİYATI

Güzel sanatların başlangıcı hakkında araştırmalar yapan ilim adamları ve estetik zevkin ortaya çıkışını ve gelişimini araştıran uzmanlar, mûsikînin, raksın, şiir ve edebiyatın menşeinin din olduğu kanaatine sahiptirler (Köprülü: 1989, 49). Diğer bir ifadeyle sanatın ilk örnekleri ayinlerde ortaya çıkmıştır. Şiirin de ilk örnekleri bu ayinlerde söylenmiştir. Aşağıda yer alan ayinlerden hangisi bahse konu olan ayinlerden biridir?

İslâmlaşmayla birlikte edebiyat ve din ilişkisi daha zengin bir mahiyet kazanmıştır. Nitekim Türkler İslâmlaşma sürecinde tabii bir kültür değişimi yaşamış, yeni bir estetik anlayış içerisinde kendilerini bulmuşlardır. Bu estetik anlayış, dünya görüşünde, yaratılış telakkisinde, hayat ve varlık tasavvurunda kendini göstermiştir. Bütün bunlar içine girilen yeni dil havzası içerisinde yeni edebî eserlerin hayat bulmasını sağlamıştır.

Bu dönemde doğrudan doğruya dinî kaynaktan beslenen edebî eserler kaç koldan gelişim gösterdiğini söylemek mümkündür

Batıda Yeni Eleştiri Okulu’nun kurucusu olarak kim kabul edilir?

Yeni edebî anlayış, edebî esere farklı anlamlar yükleyerek yeni bir tartışma başlatmıştır. “Edebî eserin bir hedefi olmalı mıdır?” sorusu bu tartışmaların temelini teşkil eder. Buna göre kaç görüş belirmiştir?

Orhun Abideleri hakkında daha geniş bilgi için hangi yazara ait Orhun Yazıtları (1988) adlı kitabını inceleyebiliriz?

VIII. yüzyılın ilk yarısında dikilen Orhon Abideleri(Orhon Kitabeleri, Orhon Yazıtları)’dir. Miladi VIII. Yüzyılda Kül Tigin,Bilge Kağan ve Tonyukuk adına dikilmiş olan bu abideler, dil, tarih ve edebiyat değeri bakımından önemlidir.

Söz konusu abideler hangi devlet zamanında dikilmiştir?

Türklerin kabul ettikleri en eski din, Şamanizm’dir. Şamanizm, doğaya tapma, doğaüstü güçlere inanma temeline dayanan bir inanç sistemidir. Şaman yahut kam, bu dinin rehberidir. Aynı zamanda şair de olan şaman yahut kamın söyledikleri şiirler, İslâm Öncesi Türk Edebiyatı’nın ilk sözlü edebî ürünleridir. Bunlar, destanlar, sagular, koşuklar ve savlardır. Destanların çoğu bu dönemde ortaya çıkmıştır. Aşağıda yer alan Türk destanlarından hangisi söz konusu dönemde ortaya çıkmış destanlardan biri değildir?

Eski Türk dinini toyunizm adıyla nitelendirerek milli bir din olarak tasavvur eden edebiyatçımız kimdir?

Kronolojik olarak Karahanlılar döneminde ilk ürünlerini veren bu edebiyat, Selçuklular döneminde gelişmiş ve Osmanlı döneminde klasikleşmiştir. Bu tarihi seyir, edebî eserin özünde herhangi bir değişikliğe sebebiyet vermez. Çünkü bu üç dönemde de sanatkâr, İslâm ilimlerinin ve düşüncesinin imkânlarından yola çıkarak eserini yazmıştır. Dünya görüşü, hayat ve varlık anlayışı, sanata yüklediği anlam, edebî eserden beklentileri gibi temel konular aynıdır. Bu aynilik, Tanzimat ile birlikte kırılmaya uğrayacaktır. Tanzimat, III. Selim döneminden itibaren bir devlet politikası olarak uygulanmaya konan ıslahat hareketlerinin neticesi olarak hayata geçirilen modernleşme ve yenilenme döneminin adıdır. 1839 yılında bir Hatt-ı Şerîfi’nin okunmasıyla başlayan bu süreç, bir kısım sosyal ve kültürel değişmeleri içerir. Söz konusu Hatt-ı Şerîfin adı nedir?

Aşağıdakilerden hangisi din ile edebiyatın direkt ilişkili olduğunu göstermez?

Aynı anda hem dini ayinleri yöneten hem de şifacı, büyücü, mûsikîşînas, rakkas ve şair aşağıdakilerden hangisidir?

Aşağıdakilerden hangisi Türklerin kabul ettiği en eski dindir?

Aşağıdakilerden hangisi "dînî duyguların dili"dir?

Aşağıdakilerden hangisi Türk-İslam Edebiyatının ilk ürünüdür?

Aşağıdakilerden hangisi Mevlana Celaleddin Rumi'nin dini-tasavvufi düşünceyi geliştiren ve halk irfanını besleyen eseridir?

Aşağıdakilerden hangisi Kutadgu Bilig eserini yazmıştır?

Aşağıdakilerden hangisi Türk-İslam Edebiyatının ilişkili olduğu bilimlerden biri değildir?

Aşağıdakilerden hangisi Türk-İslam Edebiyatının Tefsir Hadis gibi ilimlerin yanında yararlandığı diğer ilimlerdendir?

I. Kimya

II. Simya

III. Zayiçe

IV. Reml

V. Sihir

Sanatı öncelemekle birlikte kullandığı dil, sembol ve mazmunlarla İslâm dinine ilginin oluşmasını sağlayan eserler de yazılmıştır.

Aşağıdakilerden hangisi yukarıda bahsedilen eserlerden biridir?

İnsana ait bir duyguyu, düşünceyi, hayali, yorumları, tutumları, gözlemleri dilin imkânlarıyla en güzel şekilde anlatma sanatı olarak tanımlanan edebiyat, dilimizde kavram olarak ne zaman kullanılmaya başlanmıştır?