TÜRK İSLAM EDEBİYATI - Deneme Sınavı - 17

Sebk-i Hindî

Nef‘î

Şair Nedim’in öncülüğünde Edebiyat-ı Cedide akımı başlamıştır.

Kutadgu Bilig, Türk İslâm edebiyatının bilinen ilk eseridir

“Kur’an ve hadisten alınmış bir ibareyi beyte/mısraa/cümleye yerleştirmek” şeklinde tanımlanabilecek sanat İktibas'dır.

Türk edebiyatında bir edebî sanat olarak istişhâddan ziyade ona çok benzeyen “irsâl-i mesel” veya “iktibas” tercih edilmiş, bu sebeple Türk.e belâgat kitaplarının çoğunda istişhâd bahsi yer almamıştır.

Sözlükte bir şeyin sıfatlarını saymak,bir kişiyi vasıflandırmak, medhederek anlatmak mânâlarına gelen na’t edebiyatta Hz. Peygamber için yazılan medih şiirleridir.

Kelime anlamı hal, tavır gidiş, bir kimsenin hâli, tavrı, gidişi, ahlâkı, hâl tercümesi demek olan siyer, Arapça s-y-r k.künden sîret kelimesinin cem’idir.

Arapça “velede” fiilinden türeyip s.zlükte doğum, doğum yeri ve zamanı mânâlarına gelen mevlid terim olarak daha çok Hz. Peygamber’in doğumunu anlatan manzum eserlere denir.

Sözlük anlamı süs, zinet, cevher, güzel sıfatlar, güzel yüz demek olan hilye, Türk-İslâm edebiyatında bilhassa Hz. Peygamber’in fizikî özelliklerini, vasıflarını ve güzelliklerini anlatan edebî eserlerle aynı konuda hüsn-i hatla yazılmış levhalar için kullanılan terimdir.

Mensur eserlerde müellifin âdet ve geleneğe göre, takip ettiği sıra: “Besmele, hamdele, salvele, ammâ ba‘dü” sözleridir. Manzum eserlerde ise bu sıra: “Besmele, Tevhîd-Münâcât, Na‘t, Sebeb-i Te’lîf-i Kitâb” şeklindedir. Divanlarda bu sıraya uyulduğu gibi, mesnevîlerde de, genel olarak, böyledir.

Mi’râciyye İslâm edebiyat ve sanatlarında Hz. Peygamber’in hicrî aylardan recep ayının 27. gecesinde yaptığı mi’racı konu alan eserlerin genel adıdır.

Regaibiyye, Regaib kandilinde okunmak üzere yazılıp bestelenmiş manzumelere verilen

isimdir.

Esmâ-i nebî Hz. Peygamber’in isimleri hakkında yazılan eserlere denmektedir.

Hicret kelimesi Arapça hecr masdarından gelmektedir. S.zlük anlamı ayrılmak, göç etmek, ilgisini kesmek, uzaklaşmak olan hicret, Farsça mektup, kitap gibi mânâlara gelen nâme ile birleşik isim olarak Hz. Peygamber’in hicretini konu alan türlere isim olmuştur.

A seçeneği, "Besmele"; B ve C seçeneği "Hamdele" ve E seçeneği "Ammâ ba‘d"ın delilleridir.

Güvercin Hikâyesi, Kesikbaş Destanı, Deve Hikâyesi, İzzetoğlu’nun Tavus Destanı, Sadreddin’in Geyik Hikâyesi gibi halk tipi mesnevilerMu'cizât-ı nebî'ye örnek olarak gösterilebilir.

Türk edebiyatında ilk na‘t örneğine Kutadgu Bilig’de rastlanmaktadır.

Tevhîd’in kelime anlamı, “Vahdet” kökünden “birkaç şeyi bir etme, birleştirme, bir addetme, bir nazarıyla bakma” anlamlarına gelir.

Münâcât, Arapça olup “Neciv” kökündendir. Kelime anlamı “fısıldamak, kulağa söylemek” demektir.

Münâcâtlar çoğunlukta manzûm olmasına rağmen, mensûr münâcâtlar da yazılmıştır. Mensûr olan bu münâcâtlara da “Tazarru‘-nâme” denilmektedir.