TÜRK İŞARET DİLİ

Konuşmadaki “Hesabınız vadeli mi vadesiz mi olsun?” soru cümlesinde geçen “vade” sözcüğünün işaretinde sağ elin parmakları açık, göğüs hizasında yatay pozisyonda, sol elin parmakları bitişiktir. Sol elin parmakları sağ elin önce baş ve işaret parmağı arasına daha sonra işaret ve orta parmak arasına girer.

“Şu formu doldurabilir misiniz?” derken kullanılan “form” sözcüğünün işaretinde sağ el göğüs hizasında avuç içi kendinize bakacak şekilde, parmaklar kapalı dikey pozisyondadır. Sol elle sağ elin açık avuç içine değdirmeden “yazmak” fiilinin işareti yapılır. Bu işareti yaparken sağ el kâğıt ya da form gibi düşünülebilir.

“Doldurmak” fiili ettirgen yapıdadır. Sağır arkadaşımız bu fiili videoda “dolu” sıfatının işaretiyle göstermektedir. “Dolu” sıfatının işaretinde sağ el çenenin altında, açık, düzdür. El, göğüs hizasından çenenin altına hareket ederek çene altına konur.

“mail” yani “elektronik posta” sözcüğü TİD’in söz varlığına İnternet’in kullanılmaya başlanmasıyla girmiş yeni sözcüklerden biridir. Bu sözcüğün işaretinde sağ elin işaret ve orta parmakları açık, diğer parmaklar kapalıdır. Sağ elin işaret ve orta parmağı göz hizasında parmak uçları birleşir ve açılır, hareket tekrarlanır.

Aynı konuşmadaki “adres” sözcüğünün işaretinde iki el düz ve omuz hizasında, parmaklar açık düz kıvrık ve avuç içleri omuzlara bakacak şekildedir. Eller boyna doğru aynı anda hareket ettirilir.

Cümledeki “T.C. kimliği…” derken geçen “T.C:” kısaltmasının işaretinde iki el göğüs hizasında, sağ elin işaret ve başparmağı açık, öbür parmakları kapalıdır (C el). Sol elin bütün parmakları açık ve bitişik dikey pozisyondadır. Sağ elin işaret ve başparmağı, (C el) sol elin ayasının üstüne konur; bu işaretle Türkiye Cumhuriyeti’nin baş harfleri işaret edilmektedir.

Aynı cümlede geçen “imzalamak” fiilinin işaretinde iki el göğüs hizasındadır. Sağ elin işaret parmağı açık, öbür parmakları kapalıdır. Sol el düz, avuç içi sağa bakacak şekilde tutulur. Sağ elin işaret parmağı sol avuç içinde hareket eder. Bu işareti yaparken bir kâğıda imza atılması hayal edilebilir.

Cümledeki “yeterli” sözcüğü için kullanılan “yeter” sözcüğünün işaretinde iki el göğüs hizasında, açık ve avuç içleri aşağıya bakacak şekilde sağ el üstte sol el altta başlar ve eller iki yana açılarak bitirilir.

Yukarıdaki diyalogdaki “Bilgilerinizi dikkatlice doldurun lütfen.” cümlesinde geçen “bilgi” sözcüğünün işaretinde sağ elin işaret parmağı açık ve düz, diğer parmaklar kapalıdır. El alnın sağ tarafına dokundurulduktan sonra hafif ileri itilir.

Aynı cümledeki “dikkatlice” sözcüğü eylemin nasıl yapıldığını belirten bir zarftır. TİD’de zarf kullanımı yoktur. Bu nedenle “dikkatlice” ifadesi “dikkat” sözcüğünün işaretiyle ifade edilir. Bu sözcüğün işaretini yaparken sağ el, sağ yanak hizasında, işaret ve orta parmak açık, öbür parmaklar kapalıdır (C el). Sol el de aynı şekildedir (C el) Açık parmak uçları göz hizasında yatay pozisyonda iki elin parmak uçları birbirine bakacak şekilde karşılıklı durur. Bu işaret tek elle de yapılabilmektedir.

Teknolojik bir yenilik olan “3G” sisteminde, işaret dili bilen bankacıların işitme engellilerle diyaloğu sağlanarak işlerini kendilerinin yapmalarına olanak sağlanacaktır.  Doğru cevap B’dir.

“Yardım” sözcüğünün işaretinde sağ el açık avuç içi sol kola dokundurulur. Doğru cevap D’dir.

“Size nasıl yardımcı olabilirim? “ soru cümlesi “SİZ NASIL YARDIM OLMAK+S-İŞ(SORU İŞARETLEYİCİSİ)BEN” şeklinde ifade edilir. Doğru cevap C’dir.

Amerikan para birimi olan “dolar” sözcüğünün işaretinde sağ elin işaret parmağı ve orta parmağı açık, kıvrık, öbür parmakları kapalıdır. Sağ el açık parmakları ile havada hayali bir “S” çizilir. Bu işaretle dolar simgesi işaret edilmektedir.  Doğru cevap E’dir.

“Mail” yani “elektronik posta” sözcüğü TİD’in söz varlığına İnternet’in kullanılmaya başlanmasıyla girmiş yeni sözcüklerden biridir. Bu sözcüğün işaretinde sağ elin işaret ve orta parmakları açık, diğer parmaklar kapalıdır. Sağ elin işaret ve orta parmağı göz hizasında parmak uçları birleşir ve açılır, hareket tekrarlanır. Doğru cevap E’dir.

TİD’in dil bilgisinde ettirgen yapı bulunmamaktadır. Bu ne- denle cümle “Ben bir hesap açmak istemek” şeklinde ifade edilir. Doğru cevap B’dir.

“Kartınızı iptal ettim.” cümlesindeki “iptal etmek” fiilinin işaretinde iki el göğüs hizasındadır. Sağ elin işaret parmağı açık, öbür parmakları kapalıdır. Sol el düz, avuç içi sağa bakacak şekilde tutulur. Sağ elin işaret parmağı, sol avuç içine dokunarak parmak uçlarına doğru hareket ettirilir. Doğru cevap C’dir.

Saat kaç?” soru cümlesinin TİD’de ifadesinde “saat” sözcüğünün işaretinin ardından “ne” soru belirtecinin işareti yapılır. Cümle “SAAT NE +EL DIŞI SORU İŞARETİ” şeklindedir. Doğru cevap D’dir.

“Yardımınız için çok teşekkür ederim” cümlesinin TİD’de ifadesi “BEN YARDIM TEŞEKKÜR ETMEK” ya da “YARDIM TEŞEKKÜR ETMEK BEN” şeklindedir. “İçin” sözcüğü kullanılmamaktadır. Doğru cevap C’dir.

“Her gün saat 8’e çeyrek kala evden çıkarım” cümlesinin TİD’de ifadesi “BEN HER GÜN SAAT 8.45 EV ÇIKMAK” ya da “HEP HEP 8.45 EV ÇIKMAK BEN” şeklindedir. TİD’de isim durum ekleri kullanılmaz, çekimli fiiller mastar olarak ifade edilir. Her zaman yerine de sürekliliği vurgulamak için “hep hep” ikilemesinin işareti kullanılır.  Doğru cevap A’dır.