TÜRK İŞARET DİLİ

Yukarıdaki diyalogda geçen “Bugün alışveriş yapmak istiyorum.” cümlesindeki “bugün” sözcüğünün işaretinde başat elin işaret parmağı açık, parmak ucu aşağıya bakacak şekilde aşağı hareket ettirilir, diğer parmaklar kapalıdır (Bkz. Diyalog 5.1, Sayfa 105). Bu açıklamadan da anlaşılacağı üzere sorunun doğru yanıtı B seçeneğidir.

İşaret dilleri de konuşma dilleri gibi farklı dünya görüşlerini ve kültürlerini yansıttığı için işaretlerde tıpkı sözcükler gibi farklılıkların olması işaret dillerinin “dil” olma özelliğinin bir göstergesidir. Bu açıklamalardan anlaşılacağı üzere sorunun doğru yanıtı C seçeneğidir.

TİD’de zaman, cümlenin başına getirilen zaman zarflarıyla ifade edilir ve zaman anlamı katan son ek kullanılmaz. Bu açıklamadan görülebileceği gibi sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

Zamanın anlatımında bazı durumlarda sayı ve zaman birlikte aynı işarette birleşebilmektedir. Bu özelliğe “sayısal birleşim” adı verilmektedir. Yalnız bu durum 1’den 5’e kadar olan sayılar için geçerlidir. “İki hafta sonra” ifadesinde “iki”, “hafta” ve “sonra” zaman ve sayı belirteçlerinin işaretleri bir işarette birleşmektedir. Bu açıklamalardan da anlaşılacağı üzere doğru yanıt E seçeneğidir.

Türkçenin söz dizimi gereği sözcükler art arda sıralanır. İşaret dilleri için “incorparation” bir işaretle birden fazla bilginin aktarılması olarak tanımlanmaktadır. Bu açıklamalardan da görülebileceği gibi sorunun doğru yanıtı D seçeneğidir.

Diyalogda geçen “Bir kot pantolon almak istiyorum.” cümlesindeki “pantolon” sözcüğünün iki işareti vardır. Birinci işarette sağ elin işaret parmağı açık, öbür parmaklar kapalı; sol el yumruk ve dirsekten kıvrılmıştır. İşaret parmağı, sol kolun üstünde aşağıya yukarıya hareket ettirilir (Bkz. Diyalog 5.3, Sayfa 109. Bu açıklamalardan da görülebileceği gibi sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

TİD’de renklerin adlandırılmasıyla ilgili Arslan, Danacı ve Arslan (2007) tarafından yapılan bir araştırma sonucu, renklerin işaretlerinin belirlenmesinde göstergenin nedensizliği, uzlaşımsallık ve de görüntüsel göstergesellik özellikleri saptanmıştır. Bu açıklamalardan da anlaşılacağı üzere sorunun doğru yanıtı D seçeneğidir.

TİD’de temel olumsuzluk türü olan “Değil”, TİD’de isim, zamir, sıfat ve fiillerden sonra olumsuzluk ifadesi için kullanılmaktadır. Bu açıklamalardan anlaşılacağı üzere sorunun doğru yanıtı B seçeneğidir.

Yukarıdaki diyalogda geçen bazı sözcüklerin TİD’de gösterilişine bakalım: “Tatil için alışveriş yapmam lazım.” cümlesindeki “tatil” sözcüğünün işareti “rahat” sıfatının ve “dinlenmek” fiilinin işaretine benzemekle birlikte ellerin hareketiyle iki sözcüğün gösteriminden ayrılır. İki elin baş ve serçe parmakları açık, öbür parmakları kapalıdır. Başparmaklar göğüs hizasından öne doğru bilekten hareket ettirilir (Bkz. Diyalog 5.5, sayfa 113). Bu açıklamalardan da görülebileceği gibi sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

“İstemek” fiilinin işareti; başat el düz, göğüs kafesinden hareketle avuç içi aşağıya bakacak şekilde aşağı doğru kesik kesik hareket ettirilir. Bu açıklamaya göre sorunun doğru yanıtı E seçeneğidir.

Hayır yeterli değildir, hedef kültürün kullanım özelliklerini ve yapısını da bilmek gereklidir.

Başat elin işaret parmağı açık, parmak ucu aşağıya bakacak şekilde aşağı hareket ettirilir, diğer parmaklar kapalıdır.

“alışveriş” sözcüğü almak ve vermek fiillerinin işaretlerinin art arda kullanılmasıyla oluşturulmaktadır.

İki el göğüs hizasında, parmaklar açık ve avuç içleri karşıya bakacak şekilde, sağ el üstte, sol el altta başlar ve eller iki yana açılarak bitirilir.

İşaret dilinde "yaş günü" sözcüğünün işaretlendirilmesinde pasta  kullanılmaz.

Sağ elin parmakları açık, düz, burnun üzerine konur, ardından parmak uçları birleştirilerek el öne doğru indirilir.

Başat elin parmakları açık dikey pozisyonda göğüs hizasında el hafifçe çevrilir; dudak, başın ve gözlerin hareketiyle desteklenir.

İşaret dilinde zaman,  cümlenin başına getirilen zaman zarflarıyla gösterilir ve zaman anlamı katan son ek kullanılmaz.

3

Ben yarın alışverişe gitmek