TÜRK İŞARET DİLİ

“Tamam, olur.” cümlesindeki “tamam” sözcüğünün işaretinde iki el göğüs hizasında, parmaklar açık ve avuç içleri karşıya bakacak şekilde, sağ el üstte, sol el altta başlar ve eller iki yana açılarak bitirilir. “

“Hediye almak istiyorum.” cümlesindeki “hediye” sözcüğünün işaretinde sağ elin parmakları açık, düz, burnun üzerine konur, ardından parmak uçları birleştirilerek el öne doğru indirilir.

“ya da” ve ”veya” bağlaçlarının TİD’de gösterimi şöyledir: Başat elin parmakları açık dikey pozisyonda göğüs hizasında el hafifçe çevrilir; dudak, başın ve gözlerin hareketiyle desteklenir.

Sayı ve zaman belirteçlerinin aynı işarette birleşimi geçmiş zamanın ifadesinde de söz konusudur. Geçmiş zaman için de “önce” zaman belirteci kullanarak bu ifade verilebilmektedir. “İki hafta önce” ifadesinde gelecek zaman için belirtilen hareketin tam tersi yapılmaktadır. Başat elin işaret ve orta parmağı açık diğerleri kapalı (2 sayısı) sol elin üzerinden serçe parmaktan başparmağa doğru hareket ettirilir ve geriye doğru yöneltilir ve iki hafta önce ifadesi verilmiş olur.

“siyah” rengin işaretinde sağ el açık ve avuç içi kendinize bakacak şekilde, el yüzün önünden hareket ettirilir

“Tamam bu iyi ama biraz pahalı. Taksit yapıyor musunuz?” cümlesindeki “pahalı” sıfatının işaretinde başat el yumruk biçiminde ve parmaklar öne doğru aynı anda açılarak savrulur Aynı cümledeki “taksit” sözcüğünün işaretinde her iki el göğüs hizasında açık ve düzdür. Başat el, diğer el üzerine yatay olarak konur ve altta kalan parmaklar üzerinden ileriye doğru iki üç kez süpürme hareketi yapılır. Bu hareket, bir şeyin kısımlara ya da parçalara ayırma eylemini düşündürebilir.

“Mecbur” sözcüğünün işaretinde, başat el yumruk biçiminde, işaret parmağı öne doğru çıkıntılı ve başparmakla bitişik, öbür parmaklar kapalıdır, sağ el yukarıdan aşağıya doğru tek bir hareketle indirilir.

“öğle” sözcüğünün işaretinde başat elin işaret ve orta parmağı açık, öbür parmakları kapalıdır (V el). İşaret parmağı, ağız üzerine değdirilir. Parmakların bu konumu öğlen saat 12.00 akrep ve yelkovanın üst üste gelişini düşündürebilir.

“Öğleden sonra bir elmaya da armut yiyebilirsiniz ama üzüm yasak.” cümlesinde geçen “yasak” sözcüğünün işaretinde başat el yumruk yapılır, kol bilekten bükülerek dikey pozisyonda tutulurken diğer elin parmakları düz ve bitişik diğer kolun üzerinden bilekten dirseğe doğru hareket eder.

Türkçenin söz varlığında bulunan temel renkler TİD’in söz varlığında da yer almaktadır. Türkçede renklerin tonlarına göre bazı adlandırmalar yapılmaktadır. Örneğin “çivit mavisi”, “somon”, “yağ yeşili”, turkuaz mavisi” vb. İşitme engellilerden edinilen bilgilere ve gözlemlere dayanarak TİD’de bu tip tonlamaların olmadığı ancak açımlama yoluyla rengin tonunun anlatılabildiği söylenebilir.

Kitaba göre, “Bugün” sözcüğünün işaretinde başat elin işaret parmağı açık, parmak ucu aşağıya bakacak şekilde aşağı hareket ettirilir, diğer parmaklar kapalıdır. Bu nedenle doğru cevap ''D'' şıkkıdır.

Kitaba göre, ''Tamam'' sözcüğünde iki el göğüs hizasında, parmaklar açık ve avuç içleri karşıya bakacak şekilde, sağ el üstte, sol el altta başlar ve eller iki yana açılarak bitirilir. ''Yarın” sözcüğünün işaretinde sağ el, sağ omuz hizasında başparmak açık öbür parmaklar kapalıdır. Başparmak omuz hizasından öne doğru getirilir. ''Hediye'' sözcüğünde sağ elin parmakları açık, düz, burnun üzerine konur, ardından parmak uçları birleştirilerek el öne doğru indirilir.“İstemek” fiilinin işaretinde sağ el düz, avuç içi aşağıya bakacak şekilde aşağı doğru kesik kesik hareket ettirilir. “Bluz” sözcüğünün işaretinde eller açık göğüsten bele kadar iki el vücuda değdirilerek indirilir. Doğru cevap ''E'' şıkkıdır.

Kitaba göre, ''Siyah'' rengin işaretinde sağ el açık ve avuç içi kendinize bakacak şekilde, el yüzün önünden hareket ettirilir. Doğru cevap ''C'' şıkkıdır.

Kitaba göre, ''Değil” sözünün cümle sonunda kullanılması: TİD’de temel olumsuzluk türü olan “Değil”, TİD’de isim, zamir, sıfat ve fiillerden sonra olumsuzluk ifadesi için kullanılmaktadır. “Değil” olumsuzluk türünün işaretinde başat elin parmakları açık, düz, avuç içleri aşağıya bakacak şekilde eller yukarıya kaldırılarak avuç içi karşıya bakacak şekle getirilir. Ancak “yok” sözcüğünün ve “istememek” fiilinin işaretinde “değil” işareti kullanılmaz. Doğru cevap ''D'' şıkkıdır.

Kitaba göre, “Eski” sözcüğünün işaretinde sol elin işaret parmağı kıvrık, diğer parmakları kapalıdır ve parmak, ağzın bitim noktasından geriye doğru hareket eder. Doğru cevap ''A'' seçeneğidir.

Kitaba göre, “Çok şanslısınız” ifadesi TİD’de “SEN ÇOK ŞANS VAR” şeklinde ifade edilir. Doğru cevap ''E'' şıkkıdır.

Kitaba göre, “kilo” sözcüğünün işaretinde başat elin baş ve serçe parmağı açık, diğer parmaklar kapalıdır, el bilekten sağa sola çevrilir. Doğru cevap ''C'' seçeneğidir.

Kitaba göre, TİD’de zorunluluk “mecbur” işaretiyle yapılmaktadır. “Mecbur” sözcüğünün işaretinde, başat el yumruk biçiminde, işaret parmağı öne doğru çıkıntılı ve başparmakla bitişik, öbür parmaklar kapalıdır, sağ el yukarıdan aşağıya doğru tek bir hareketle indirilir. Doğru cevap, ''C'' şıkkıdır.

Kitaba göre, “önce” zaman belirtecinin işaretinde başat el açık, düz, parmaklar birbirine bitişik, avuç içi arkaya bakacak şekilde, el arkaya doğru hareket ettirilir. Doğru cevap ''D'' şıkkıdır.

Kitaba göre, “su” sözcüğünün işaretinde ise başat el ağız hizasında, başparmak açık, öbür parmaklar kapalıdır. Başparmak ağza götürülür ama parmak hareket etmez. Doğru cevap ''A'' seçeneğidir.