TÜRK İŞARET DİLİ - Deneme Sınavı - 8

A

C

B

E

A

D

C

B

C

B

Bugün işaret dili diye kullandığımız işitme engellilerin iletişim aracının Osmanlı
Devleti’nde sağır dilsiz dili, işaret lisanı, lisan-ı işaret gibi adlarla anıldığını görürüz. Evliya Çelebi, Seyahatname’sinde dilsizler lisanı ifadesini kullanır.

Tayyarzade Atâ (2010: 271), Tarih-i Atâ olarak da bilinen
Tarih-i Enderun adlı eserinde dilsizlerin Fatih Sultan Mehmet zamanından itibaren sarayda görevlendirilmesinin gelenek hâlini aldığını belirtmektedir.

İşaret dilinin sarayın belirli bölümlerindeki işitme engeli bulunmayan görevlilerce de kullanılmaya başlanması Kanuni Sultan Süleyman döneminde (1520-1566) olmuştur.

Avusturya kökenli olan ve Hamidiye Ticaret Mektebi müdürlüğü görevini yürüten Ferdinand Grati, 1889 yılının Haziran ayında Maarif Nezaretine
sunduğu dilekçesini Dönemin Maarif Nazırı Münif Paşa ve Sadrazam Kâmil Paşa’nın da destekleriyle Vekiller Meclisi’nin aldığı karar üzerine ve irade ile Dilsiz Mektebi’nin açılışı resmiyet kazanarak 30 Eylül 1889 tarihinde Sultanahmet’teki Hamidiye Ticaret Mektebi bünyesinde çalışmalarına başlamıştır.

Osmanlı Devleti’ndeki işitme engelliler için ikinci okul 1909 yılında Selânik’te açıldı.

Osmanlı döneminde üçüncü Sağır-Dilsiz Okulu,
Merzifon Amerikan Anadolu Koleji bünyesi içerisinde 1910 yılında kurulur.

Necati Kemal, 1924 yılında Sağır Dilsiz ve Körler Müessesesinin müdürlüğüne atanır ve dünyadaki genel eğilime uyarak işitme engellilerin sözel yöntemle 
eğitimi ile ilgili yöntem değişikliğine gider. İşitme engellilerin işaret diliyle eğitimi yerine onları konuşturmaya yönelik çalışmaları başlatır.

İşitme engelli toplumun örgütlenmesi yolundaki ilk adımlardan biri 1930 yılında Süleyman Gök tarafından kurulan Sağır Dilsiz ve Körler Tesanüt Cemiyetidir.

Cemiyet, 1944 yılında İstanbul’da Cerrahpaşa Caddesinde Sağır Dilsiz ve Körler Mektebi adında özel bir okul ve yurt kurdu. Okulda işaret dilinin yaygın bir biçimde kullanıldığı, hatta derslerde işaret dilinin öğretildiği, kimi derslerde işaret diliyle öğretim yapıldığı biliniyordu.

Millî Eğitim Bakanlığı 1987’de TİD kılavuzunun hazırlanması için bir komisyon kurmuştur.

TRT’nin Ekim 1984’te televizyonda İşitme Özürlülere Haberler adlı programda alt
yazı ve dudak okuma yöntemine dayalı olarak sunmaya başladığı haberler, Eylül 1993’ten itibaren Türk İşaret Diliyle TRT2’de verilmeye başlandı. Bu program, toplumda TİD ile ilgili farkındalığın oluşmasına ve yaygınlaşmasına katkıda bulunmuştur.

TİD’in resmen tanınması ise 1 Temmuz 2005 günü Türkiye Büyük Millet Meclisinde kabul edilen ve 7 Temmuz 2005 günü Resmî Gazete’de yayımlanan 5378 sayılı Kanun ile olmuştur.