TÜRK İŞARET DİLİ - Deneme Sınavı - 5

Juan Pablo Bonet

Giovanni Bonifaccio

TİD’de genel olarak ad durum ekleri kullanılmamaktadır. Anlamı veren "değil" sözcüğüdür.

Fransa-Charles-Michel Abbé de I’Epée

TÜRK İŞARET DİLİNDE TEMEL İLETİŞİM BECERİLERİ başlığı altında Türk İşaret Dilinin çok farklı ve karmaşık yapısının yanında belli başlı özellikleri sıralanmıştır. Bunlardan biri de: 

TİD’de “etmek” fiili bulunmamaktadır, bu nedenle etmek fiili yerine “yapmak” fiili kullanılmaktadır.

Amerika Birleşik Devletleri

Charles-Michel Abbé de I’Epée

Samuel Heinicke

Vedalaşmalarda ifadesi TİD’de “BİZ GÖRÜŞMEK” şeklindedir. “Görüşürüz” sözcüğünün işaretini yaparken işaret ve orta parmak açık diğer parmaklar kapalı ve hareket gözden ileriye doğru dikeydir. El, diğer elin açık olan işaret ve orta parmağıyla birleşir. Hareketin gözden çıkması göz ve görmeye gönderme yapmaktadır.

TİD söz dizimine göre cümle transkripti aşağıdaki gibidir: (İşaret dilinde parmak abecesinde büyük harf kullanılmaktadır): sayfa 64

Sağır” kavramı işitme kaybı olan bireyler için kullanılmakta ve bir “engel” veya “özür” olarak görülmemektedir. Bu bağlamda “sağır” sözcüğü tıbbi olarak işitme kaybı olan bireyler için kullanılırken (“S” büyük yazılan) “Sağır” kavramı sosyo- kültürel bir yapıya gönderme yapmaktadır. Bu açıklamalardan da görülebileceği gibi sorunun doğru yanıtı B seçeneğidir.

Bir sözcüğün “eski” ve ”yeni” işaretleri bulunmaktadır. Sağırlar arasında bazı sözcüklerin işareti kuşaklara göre farklılık gösterebilmektedir. Örneğin “yenge” sözcüğünün işareti gençler arasında farklı bir şekilde yapılmaktadır. Bu özellik dilin yaşayan ve değişen yapısını göstermektedir ve yaygın olan işaret kullanılmaktadır. Bu açıklamalardan da anlaşılacağı üzere sorunun doğru yanıtı E seçeneğidir.

İşaret dillerini konuşma dillerinden ayıran beş temel sesbilimsel parametre bulunmaktadır. Cuax (1992) bu parametreleri aşağıdaki gibi belirtmektedir:

Bu açıklamalardan da görülebileceği gibi sorunun doğru yanıtı B seçeneğidir.

Uzlaşımsal ifadesi, TİD’deki işaretlerin bir çeşit gösterge olması ve iş Sağırların kendi toplulukları arasında ortak anlaşma sonucu belli anlamları aktarma amacıyla oluşturdukları ve çoğunluk tarafından kabul gören gösterimleri anlatır. Buna göre sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

TİD’de “ad” kelimesi için; sağ elin işaret ve orta parmağı yatay şekilde birbirine bitişik, diğer parmaklar kapalı olduğu hâlde diğer elin aynı konumda olan orta ve işaret parmağının üzerine vurulur (Bkz. Diyalog 3.1., sayfa 64. Bu açıklamadan da görülebileceği gibi sorunun doğru yanıtı C seçeneğidir.

Aynı kültürün bir parçası olan sağır bireylerin ana dili olan TİD’de de hatır sorma kalıp sözleri, genellikle soru cümlesi şeklinde benzer kalıplardır; ancak tanışmada olduğu gibi “siz” kişi adılı yerine “sen” kişi adılı kullanılmaktadır. Bu açıklamalardan da görülebileceği gibi sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

Günaydın” sözcüğünün işareti şu şekildedir: Sağ el yumruk biçiminde işaret parmağı öne doğru çıkıntılı ve başparmakla bitişik öbür parmaklar kapalıdır (Bkz. Diyalog, 3.2, sayfa 66). Bu açıklamadan da görülebileceği gibi sorunun doğru yanıtı C seçeneğidir.

Yarın” zaman belirtecinin işaretinde sağ el, sağ omuz hizasında başparmak açık öbür parmaklar kapalıdır. Başparmak omuz hizasından öne doğru getirilir. Dikkat edilirse bu işaret “gün” sözcüğünün işaretinin öne doğru hareketlisidir (bkz. Diyalog 3.6, Sayfa 69). Bu açıklamadan da görülebileceği gibi sorunun doğru yanıtı D seçeneğidir.

"Yolculuk” sözcüğünün işaretinde TİD’de yapım eki olmadığından “yol” sözcüğünün işareti kullanılmaktadır. Her iki el karın hizasında, açık, düz ve avuç içleri birbirine bakacak şekilde eller öne doğru götürülür (Bkz. Diyaloh 3.9, sayfa 70). Bu açıklamadan da anlaşılacağı üzere sorunun doğru yanıtı B seçeneğidir.

“Gece” sözcüğünün işareti şu şekildedir: Eller iyice kapanır. Her iki el düz, parmaklar açık ve yüz hizasındadır. Sağ el, sol elin üzerine gelecek şekilde eller birbirinin üzerine getirilir. Gözlerin önü kapandığı gibi karanlığın da gözlerin önünü kapattığı hayal edilebilir (Bkz, Diyalog 3.10, sayfa 70). Bu açıklamadan da anlaşılacağı üzere sorunun doğru yanıtı B seçeneğidir.