TÜRK İDARE TARİHİ

Reâyâ:Vergiye tabi olan askerî seçkinler dışında kalan Müslüman veya gayrimüslim tebaaya Osmanlılarda kullanılan terim.

İktâ veya mukataa sisteminde devletteki her görev bir gelir kaynağıyla bağlantılıydı.

Orhan Gazi zamanında doğrudan hükümdara bağlı düzenli bir ordu olarak, piyadelerine yaya, süvarilerine müsellem adı verilen paralı bir ordu kuruldu.

Divân’da padişah, veziriazam ve diğer vezirlerden başka kazasker, defterdar ve nişancı bulunmaktaydı.

Nişancı; arazi işleri, has-zeamet-tımar tevcihlerini deftere kaydetmekle yükümlü idi. Yazılan fermanların ve beratların üzerindeki tuğralar da nişancının kaleminden çıkmaktaydı.

Âşıkpaşazâde: Osmanlı kronik yazarlarından eseri günümüze ulaşabilen en
erken tarihli kroniğin yazarıdır.

Eserini XV. yüzyıl başlarında kaleme almıştır.

Osmanlı Devleti’nin ilk veziri ulema sınıfından ve Orhan Gazi'nin kardeşi Alâeddin Paşa idi.

Osmanlılar mali işlerden sorumlu bu memura defterdar adını vermişlerdir. Kuruluş döneminde bir tane defterdar bulunurken, Fatih Sultan Mehmed zamanında bu görev, Rumeli ve Anadolu defterdarları olmak üzere ikiye çıkarılmış ve Rumeli defterdarına başdefterdar denilmiştir. Divân’ın asli üyelerinden olan defterdar, salı günleri arza girer ve padişahın huzuruna çıkmadan önce de veziriazamla görüşürdü. Rumeli Beylerbeyi Divân-ı Hümâyûn’un en önemli üyelerinden olmasa da taşra örgütünün en önemli görevlisi idi ancak her toplantıya katılmazdı. Anadolu Beylerbeyi ise yetki alanına giren bir konu olması hâlinde toplantıya çağırılırdı. Diğer üyeler arasında ise Yeniçeri ağası ve donanma kaptanı olan kaptan paşayı sayabiliriz. Şeyhülislam ancak davet edilmesi durumunda Divân toplantılarına katılabilmiştir.

Osmanlı taşra teşkilatının en büyük idari ve askeri amiri beylerbeyidir.