TÜRK İDARE TARİHİ

Samaniler:Kökenleri tartışmalı (İran veya Türk) 874-1005 tarihlerinde hüküm sürmüş, İslamiyet’in Orta Asya’ya yayılmasını sağlamış, kadim İran yönetim geleneklerine sahip çıkmış hanedandır.

Yusuf Has Hâcib (10171077): Balasagunlu Yusuf olarak da anılan, Türk dilinin yüz akı, aynı zamanda dönem siyaset anlayışını gözler önüne seren Kutadgu Bilig (kutlu kılan bilgi) isimli eserin yazarı, Karahanlı devlet adamı.

Karahanlılarla beraber hanın işlerini görmek üzere görev tanımı yapılmış kalabalık bir görevliler gurubu ile karşılamaktayız.

Söz konusu maiyetin başında Hacib unvanlı ve hükümdarın bir numaralı danışmanını görüyoruz.

Sarayın dışarı ile bağlantısını kuran Hacib, sarayın tüm teşrifat ve protokol işlerinden sorumlu tutulmuştu.

Divân-ı Arz; Gazneliler'de günümüz Milli Savunma Bakanlığının işlevlerine sahip makamdır.

Divân-ı Berîd: Gaznelilerin kurduğu posta sistemidir. “Sâhib-i berîd” unvanlı yöneticinin başında bulunduğu ofis, her vilayet merkezinde kurduğu merkezlerle incelikle işlenmiş bir örgütlenmeye gitmişti. İmparatorluğun en ücra köşesindeki haberlerin dahi kısa sürede sultana iletilmesi esas amaçtı.

Dandanakan Savaşı (1040): Selçukluların rüştünü ispatladığı, bağlı oldukları Gaznelileri dize getirdikleri, bir anlamda devletlerinin temellerini attıkları savaştır.

Abbasi İmparatorluğunun çökmesi ile yerine birbirlerine karşı üstünlük sağlayamayan, mezhep kavgalarıyla günü tüketen pek çok devletçiklerin kurulmasına tarihte tavaîf-i mülûk denmiştir.

Kirman Selçuklu Devleti: Çağrı Bey’in oğlu Kavurd tarafından İran’ın güneyinde kurulan devlettir.

Selçuklularda saray hizmetlileri; âbdâr (sultanın temizliği), çeşnigîr (saray yemekleri), şarabdâr (sultanın içkileri), câmedâr (sultanın kıyafetleri) ve nedîmler (parayla satın alınan veya savaşta kazanılan esirlerden saray hizmetleri için alınan köleler) yer almaktaydı.

-