TÜRK İDARE TARİHİ

Orta Asya'da Ural-Altay dağ silsileleri, Takla Makan ve Gobi çölleri sadece insanların değil devlet gibi organizasyonların dahi hareket alanının kısıtlanmasına ve bozkır toprağının tarıma elverişsiz olması ile coğrafya insanının hayvancılığa yönelmesini sağlamasına karşın göçebeliğin yaşam tarzı olarak benimsenmesinde en önemli etken olarak hangisi vurgulanabilir?

Orta Asya'da göçebe halkın mülkiyet duygularının hızlı bir gelişim sergilemesinin nedeni hangi durum ile doğrudan bağdaştırılabilir?

Orhun Anıtı'nda yazılan "Yukarıda mavi Gök, aşağıda karanlık Yer var olduğunda bunlar arasında insanoğlu yaratıldı. Bu insanoğulları üzerinde atalarım Bumin ve İstemi Kağan hüküm sürdüler" ifadesi ile söz konusu mevcudiyetin kökeni olarak hangi unsur ileri sürülmektedir?

Ordunun en küçük çekirdeği, temeli Mete tarafından atılan onlu sisteme dayanmaktadır. Bu sistemde 10, 100 ve 1000 kişilik bölümlere ayrılan ve her birimin başında onbaşı, yüzbaşı gibi unvanlar taşıyan rütbelilerin bulunduğu ordu, aynı mantık dahilinde aile, boy ve budun dilimlerine göre taksim edilmiştir. Buradan hareketle sefere icabet söz konusu olduğunda bir boy ve bir bodunun müdahalesi için toplam kaç asker gerekmektedir?

Törenin önemi ile idari yapının dayandığı temelleri göstermesi bakımından hukuk sistemi ve Cengiz Han yasasında görülen suçluların sert biçimde cezalandırılıyor olması dikkate alınarak idam cezasının yegane infaz olarak benimsenmesinde dolaylı etken hangisidir?

"Bu olmamalı! Türklerin sayısı çok az. Hatta Çinlilerin yüzde biri kadar bile değil. Buna rağmen, Çin'e her zaman karşı koyabiliriz. Gerçekten biz bunu şu anda otları ve suları takip ederek, sabit bir yere konamayışımıza ve avcılık yapmamıza borçluyuz. Bütün halkımız savaş talimi içindedir. Kuvvetli olursak askerlerimize yağmalı akınlar yaptırırız. Zayıflarsak dağlara ve vadilere kaçar saklanırız. Çin askerlerinin çok fazla olduğunu düşünürsek, surların hiç faydası olmaz. İçinde oturmak için kaleler yaptırır ve eski geleneklerimizi değiştirirsek, günün birinde Çinlilere yeniliriz ve ülkemiz kesinlikler onlar tarafından ilhak edilir. Esasen Budist ve Taoist tapınaklarda sadece hoşgörülük ve uysallık telkin edilmektedir. Kuvvet ve savaşçılık yolu bu değildir. Bundan dolayı tapınaklar yaptırmalıyız!" Tonyukuk'un bilgeliğiyle haleflerine bu şekilde seslenmiş olması imparatorluk idaresinin yapı taşları göz önüne alındığında hangi kapsamda değerlendirilir?

Eski Türk devletlerinde tahta geçme usulünün bir sisteme oturtulmayışı, çoğu zaman hanedan ailesi dışındaki bodun beylerinin dahi kanlı mücadelelere soyunmasına yol açmıştır. Bu bilgiden hareketle Eski Türk devletlerinde taht mücadelesinde hangi durumların ön planda yer almadığı sonucuna ulaşılabilir?

Uygurlarda değişim sadece devlet adabında olmamış belki de en önemlisi inanç sisteminde görülmüştü. Bu dönemde Maniheizm inanç sisteminin Türkler arasında popüler hale gelmesine, bir süre sonra da resmi din olarak kabul edilmesine yol açan en önemli etken hangisi olmuştur?

Eski Türk Devletinde "yen-shih" olarak kullanılan kelime ile hangi yönetici ifade edilmektedir?

Göktürkler, kurucu atalarının dişi bir kurt tarafından yetiştirilmesi veya demircilik yetenekleriyle dağı eritmeleri gibi motifleri sıklıkla belirterek kolektif hafızada yer edinen söylenceler oluşturarak şecerelerini doğrudan doğruya ortaya koyma konusunda nasıl bir görüş sahibi olduklarını ortaya koymaktadırlar?

Eski Türklerin yaşamlarına dair bilgilerin büyük çoğunluğu hangi kaynaklardan gelmektedir?

Eski Türklerde göçebeliğin yaşam tarzı olarak benimsenmesinde aşağıdakilerin hangisinin rolü yoktur?

Türklerde imparatorluk düzeyinde ilk devlet örgütlenmesini kim kurmuştur?

Uygur devletinde önceki Türk devletlerine göre yaşanan en büyük değişim hangi alanda olmuştur?

Eski Türklerde devlet yapısını oluşturan birimler küçükten büyüğe sıralanırsa aşağıdaki sıralamalardan hangisi doğru olur?

Orhun yazıtlarında geçen “Bey olmağa layık oğlun kul, hatun olmağa layık kızın cariye oldu” cümlesi Eski Türklerde hangi ilkenin önemine işaret etmektedir?

Eski Türklerde yönetimin önemli bir parçası olan toy yılda kaç defa toplanırdı?

Eski Türklerde devleti çöküş sürecine götüren veraset kavgaları neden çıkmıştır?

Göçebe Çobanlık hayvanların evcilleştirilmesiyle beraber yerleşik toplumun ortaya çıkışı ile eşzamanlı şekilde beliren üretim ve yaşam biçimidir. Aşağıdakilerden hangisi Eski Türklerin göçebe çobanlık yaşam biçimini tercih etme sebeplerinden biri değildir?

Kuraklık, boylar arası bitmek bilmez çatışmalar ve Çin’in istila hareketleriyle kesiştiği bir zamanda Hunların lideri Mete, çevre boy ve klanları kendi liderliği altında toplayarak imparatorluğunu ilan etmiştir. Yukarıdaki ifadeden temel olarak nasıl bir çıkarsama yapılabilir?