TÜRK İDARE TARİHİ - Deneme Sınavı - 2

Acemiliğe alınmayan ve adedi beşten aşağı olan erkek esirler şirhor (0-3 yaşına kadar olan yavru), beççe (3-8 yaş arası yavru), gulamçe (8-12 yaş arası küçük çocuk), gulam (büluğ çağındaki çocuk), sakallı (traş çağındaki oğlan) ve pir (yaşlı oğlan) diye birtakım sınıflara ayrıldı ve bu düzenlemeye göre vergi alındı.

Padişahına şahsi güvenliğine ve şahsi odalarna bakan oda en yüksek oda olan Hasodadır.

Kilercibaşı sarayın Enderun(iç saray) kısmında bulunan kiler odasının ağası konumunda olduğu için iç sarayda bulunurdu.

İlmiyye sınıfının görevleri şu şekildedir : 

Eğitim-öğretim görevini yerine getirir.

Yargı görevini yerine getirir.

Fetva görevini yerine getirir.

Kaptan-ı derya ve Yeniçeri ağası ancak belli bir rütbeye ulaştıklarında divanı humayun üyesi olabilmekteydiler.

Divan toplantıları Kubbealtında vezir-i azam başkanlığında gerçekleşirdi. 17'yy'dan itibaren divan gücünü ve önemini yitirmeye başlamıştır. Divan'da devlet meselelerinin görüşülmesi öncelikli olmuştur.

Serbest tımarlar ; vezir, beylerbeyi, sancakbeyi, nişancı, defterdar, divan kâtipleri, çavuşlar çeribaşıları, subaşılar ve dizdarlar gibi yüksek rütbeli idare amirleri ile memur ve askerlerin has ve zeametleridir. Bunlar, bazı imtiyazlara sahiptirler.

Boğdan ve Erdel Beylikleri, Sakız Cumhuriyeti imtiyazlı yönetimlerdi.

Kulların kökeni başlangıçta savaş esirleri (acemi oğlanlar-pencik oğlanlar) idiler. Sarayda, Balkan aristokrat sınıflarının çocuklarından rehine olarak tutulanları da buna katmak gerekir. Büyük şehirlerde esir pazarlarından en iyi esirler padişah için satın alınırdı. I. Bayezid devrinden itibaren kullara devşirmeden gelen çocuklar katıldı.

Devşirme Kanunu ile birlikte Pencik Kanunu eski önemini kaybetmiş, Devşirme Kanunu kuvvetli ve sürekli olarak iki buçuk yüzyıl devam etmiştir.

Sarayın dış bölümünde bulunan Birun'da geniş bir yönetici kadrosu bulunurdu. Yeniçeriler, Topçular ve Cebeciler, Mehterler bu kalabalık Kapıkullarındandır.

Tedris görevi olarak adlandırılan görev eğitim-öğretim görevidir. Bu görevi, müderris, muallim gibi kişiler yürütürdü.

Öncüllerde verilen görevlilerin hepsi Divan-ı Hümayun'un yardımcılarıdır.

Osmanlı Devletinde taşra teşkilatının temelini oluşturan sistem Tımar sistemidir.

Osmanlı Devleti’nin hakimiyetini tanıyan Kırım Hanlığı, Mekke Emirliği, Eflak, Boğdan ve Erdel Beylikleri, Sakız Cumhuriyeti imtiyazlı yönetimlerdi. Bunlar iç işlerinde serbest olup yöneticileri Osmanlı tarafından kendi soyluları arasından atanırdı.

Sorunun metin kısmında özellikleri verilen sistem, kul sistemidir. Osmanlı devlet yapısının temeli örgütlenme modeli “kul sistemi“ üzerine kurulmuştu. Bu sistem Osmanlı merkeziyetçi örgütlenme modelinin temel unsurlarından biri idi. Bu sistemle, Osmanlı padişahları kendi icra gücünü yalnız kendi kullarına emanet etmeyi bir prensip olarak kabul etmişlerdir. Kul sisteminden gelenlere yalnızca askerî makamlar verilmiş, maliye ve yazı işleri şefliklerine genellikle ilmiye sınıfından Türk ve Müslüman unsurlar getirilmiştir. Doğru cevap C'dir.

Saray, padişahın hem özel hayatının geçtiği hem de devletin yönetildiği yerdi. Saray, Enderun ve Birun olmak üzere iki bölümden oluşuyordu. Bu iki bölüm babü’s-saade (Orta kapı) denilen kapıyla birbirine bağlanmıştı. Osmanlılarda ilk saray Bursa da yapılmıştı. İlk iki önerme doğrudur. Doğru cevap B'dir.

Padişahın özel hayatının geçtiği sarayın iç bölümüdür. Burada padişahın hizmetine bakan güvenilir kimselerin bulunduğu hizmet ve eğitim odaları ve harem bulunuyordu. Seferli odasında ise, berber, terzi, müzisyen gibi görevliler yer alırdı.

İçoğlanlar, Saray'ın Enderun bölümünde; Yeniçeriler, Topçular, Cebeciler ve Mehterler ise Birun'da görev yapmaktaydılar. Doğru cevap E'dir.