TÜRK HALK ŞİİRİ

Muhyiddin Abdal’ın XV. yüzyılın sonları ile XVI. yüzyılın ilk yarısında yaşadığı bilinmektedir. Önceleri onun hayatı ve kişiliği hakkında fazla bir bilgi bulunmamasına rağmen, son zamanlarda Bayram Durbilmez tarafından 1998’de “Muhyiddin Abdal Divânı (İnceleme-tenkitli metin) adlı bir “Doktora Tezi” yapılmıştır. Bu sebeple Muhyiddin Abdal’ın da hayatı, eserleri ve kişiliği bu takdire şayan çalışma ile ilim âleminin istifadesine sunulmuştur.

XVI. yüzyılın ikinci yarısıyla XVII. yüzyılın başlarında yaşadığı tahmin edilen Kul Himmet, Alevî Bektaşî Edebiyatı’nın önemli şairlerinden birisidir. Türbesi; Tokat’ın Alamus ilçesine bağlı Varzıl/Görümlü Köyü’ndedir.  Daha yaşarken Alevî çevrelerinde büyük bir şöhrete sahip olan Nefesler, düvaz imamlar, destanlar, ağıtlar söyleyen Kul Himmet Pir Sultan’ın etkisinde kalan güçlü bir sanatçıdır.

Şekil itibarıyle divan tarzında muhteva itibariyle Dinî-Tasavvufî Türk Edebiyatı edebî mahsulleri arasındaki Vesiletü'n Necat XV. asırda Süleyman Çelebiye aittir.

İlim-tasavvuf-toplum hocalığındaki öncülüğü, birleştirici-bütünleştirici yönleriyle, Halvetiyye (Safaviyye) ve Nakşîbendiye tarikatlarınıda birleştirerek Bayramiyye tarikatını kuran Hacı Bayram Veli dir.

Anadolun'un Türkleşmesi ve Türklerin islâmiyet'i hayat tarzı haline getirmelerinde rol alan ve Anadolu'da Mevlevilikten sonra Ehl-i Sünnet tarikatlarının yayılmasında emeği geçen önemli mutasavvıfımız Eşrefoğlu Rûmî dir.

Tekke şiirinde Allah'ın varlığı ve birliği üzerine yazılmış şiirlere Tevhit denir.

İlâhî tarzında oldukça başarılı olmuş ve şöhreti Anadolu sınırlarını aşmış Kırım, Kazan, Taşkent ve Özbek Türkleri arasında tanınan XV yy da aruz vezniyle; kaside, gazel, mesnevi, gibi klâsik nazım şekilleri ile tasavvufî şiirler söylemiş şair Kemal Ümmî dir.

Ölümünden bir müddet sonra müritleri tarafından kaleme alınarak yazılan menakıpname Emir Sultan 'a aittir.

Ömer Rûşeî'nin Hz Peygamber ve ashabının başından geçen ibret verici olaylar, evliya menkıbeleri, çeşitli hikayelerin daima tasavvufî bir yorumla anlatılması Miskinnâme eserinde bulunmaktadır.

Hacı Bayram Veli XVI. Yüzyıldaki Dini-Tasavvufi Türk edebiyatı temsilcilerinden  değildir.

Muhyiddin Abdal XVII. Yüzyıldaki Dinî-Tasavvufî Türk Edebiyatı temsilcisi değildir.

XVII. yüzyıl Anadolu sahası şairi olan Caferi, Haydarî, ve Hurufi tarikatları ile ilgisi olan, hem aruz, hem de hece vezni ile şiirlerini yazan şair Kul Nesîmî dir.