TÜRK HALK ŞİİRİ

Şathiye: Dinî-Tasavvufî Halk şiirinde bazı tasavvufi remiz ve rumuzlar ile Hakk’a ulaşmanın yollarını anlatan, dini ve tasavvufi konuların daha kolay anlaşılmasını sağlamaya çalışan ve Allah ile tekellüfsüz, şakalı bir edayla konuşur gibi yazılan veya söylenen şiirlere şathiye denir. Bazı şairler tarafından şeriat ölçüsünden uzaklaştırılan şathiyeler kimi zaman küfür olarak kabul edilmiştir. Hâlbuki şathiyeler, tasavvufi remizleri izah eden şiirlerdir. Bunu da ancak erbabı anlayabilmektedir.

Nazım şeklini; kafiye örgüsü, nazım  birimi, vezin ve şiirin  hacmi belirler. İşlev, bu kapsam dışındadır.

Belli bir ana konudan yoksun, manalarından daha ziyade fonksiyonlarıyla ön plana çıkan, mısra başı ve sonu kafiye, aliterasyon ve secilelerle oluşturulmuş ses oyunlarıyla ve çağrışımlarla bağlanarak belli bir nazım düzenine kavuşturulmuş, birbirini tutmayan hayaller ve düşüncelerin sıralanmasından meydana gelen bir nazım türüne tekerleme denir.

Anonim halk şiirinin tür ve şekilleri; mani, türkü, ağıt, ninni, tekerleme ve bilmecedir.Koçaklama bir anonim halk şiiri türü değildir.

Koşma nazım şekli ve özel ezgilerle söylenen varsağılar, adını Anadolu'nun güneyinde yaşayan Varsaklardan almıştır. Tarihte Çukurova ve Kahramanmaraş civarında yaşayanlardan almıştır.

Divan, Selis, Semai, Kalenderî, Satranç, Vezn-Î Âher Aruz nazım şekilleridir.

Kaside, Gazel, Mesnevi, Murabba, Terci-i bend, TerkÎb-i bend Kıt'a, Tuyuğ, Müstezâd Divan edebiyatına ait ortak nazım şekilleridir. Mani bu grubun dışındadır.

Dini-Tasavvufi halk şiirinde Allah'ın varlığı ve birliği üzerine yazılmış şiirlere tevhid denir.

Vucudnâme, Devriye, Hikmet, Nutuk, Nasihatnâme, Vasiyetnâme, Şathiye Nevruznâme, Tarikatnâme Dinî İnanç ve TasavvufÎ düşüncelerle ilgili yazılan türlerdir.

Hz. Muhammet'in Mekke'den Medine'ye göçünü anlatan şiirlere hicretnâme adı verilmiştir.

Baharın ve aynı zamanda geleneksel takvimde yeni yılın başlangıcını müjdeleyen nevruzu konu alan şiirlere nevruznâme denir.