TÜRK HALK ŞİİRİ

Bir tarikata bağlı olmayan âşıklarımızın varlığı da gözden kaçmamaktadır: Dadaloğlu, Bayburtlu Zihnî, vb.

Hakkında bilgi verilen âşık Bayburtlu Zihni'dir.

Âşık Veysel’in dilinin çözülmesi ve onun gün yüzüne çıkmasında Ahmet Kutsi Tecer’in katkısı çoktur.

Posoflu Müdami bu aşıklardan biri değildir.

Bayburtlu Hicrani 20. yüzyıl aşığıdır.

Aşık Sümmani, Rüyasında karşılaştığı Gülperi’yi bulabilmek için Kafkasya, İran, Kırım ve Afganistan’ı gezip dolaşmıştır.

Feymani,Sağlığında adına şenlikler yapılan ilk âşık olma özelliğine sahip olmuştur. 1997 yılından bu yana Osmaniye Belediyesi ve Osmaniye Folklor Araştırma Derneği, Âşık Feymânî şenlikleri tertip etmektedir.

Bir gece, imam olan babası hastalanınca oğlunu sabah namazı kıldırmaya
gönderir. Namaz sonrası dervişler onu kış mevsiminde Elbiz Bağı’na götürüp, ona
üzüm yedirmişlerdir. Mehmet de geriye Seyrânî adını alarak dönmüştür.

Kamili adına bir toplantı düzenlenmemektedir.

Âşık Veysel, 1965 tarihinde Türkçeyi güzel kullanmak ve millî kültüre hizmetinden dolayı dönemin Cumhuriyet hükümeti tarafından 500 lira maaşa bağlanır. Veysel bu maaşı ömrünün sonuna kadar alır

Tarifinden de anlaşılacağı gici satranç tahtasına benzeyen durakları ve taktileri olan şiirlere Satranç denilmektedir.

1816 yılında başlayan memuriyet hayatı istifa ve sürgünlerle ömrünün sonuna kadar devam eden, inatçı tavrı ve isyankâr ruhu şiirlerine de yansımış olan, bu hususları Sergüzeştnâme adlı eserinde manzum olarak hikâye eden şair asıl adı Mehmet Emin olan Bayburtlu Zihni'dir.

Türk edebiyatına 180 kadar şiirin yanı sıra üç de güzel hikâye (Latif Şah, Salman Bey, Sevdakâr Şah) bırakan, şiirleri arasında yer alan divanî, koşma, destan, geraylı ve sicillemeleri yeniliklerle dolu olan şair Çıldırlı Aşık Şenlik'tir.

Dadaloğlu, göçebe Avşarlar arasında yetişmiş ve onların sözcüsü olmuş bir âşıktır. Bugün elimizde bulunan 130 kadar şiirinin tamamı hece vezniyle yazılmıştır. Bunların büyük bir kısmı Avşarlardan yapılan derlemelerle ortaya çıkmıştır.

A seçeneği dışında verilen diğer şair isimleri XIX. yüzyıl Aşık şiiri temsilcileridir.

Aşık Veysel, Aşık Osman Feymani, Aşık Murat Çobanoğlu XX. yüzyıl, Nef'i ise XVII. yüzyıl şairleridir.

Aşık Osman (Taşkaya) Feymani Doğu Anadolu bölgesi aşıklarında görülen usta çırak ilişkisi ile Karaca Oğlan geleneğinden yetişmiştir.

Bu tür koşmalara verilen ad Koçaklama'dır.

Asıl adı İbrahim olan Dertli, Bektaşi tarikatına bağlı, hem aruz hem de hece vezniyle şiirler yazmış Bolu'lu şairdir.

Erzurumlu Emrah’ın şiirlerinde halk kültürü unsurlarını bulabiliriz. Bu vadide atasözleri (El elden üstündür arşa varınca, Olur mu gülşende gül dikensiz yâr), deyimler (bak gözümden akan kanla yaşlara, bana vacip oldu can verip ölmek, bir kılı kırk yarmış kâmil olanlar), beddualar (Emrah der sebebin gözü kör olsun, Kör olsun gözü, dökülsün dişi), renkler (Giysem karayı karayı, Akça ceylan sekişlinin, Kırmızı gül gonçesine katalım, Ela gözlerine kurban olduğum), halk hekimliği (Azgındır yaralar kabul etmez em, Dostum Lokman hekim olsa), bayramlar (Bu bayram olmaz Kurban’a kalsın) ve argo (Tanrı’sından bulsun ol rakip teres) örnek- lerinden yararlanmıştır.