TÜRK HALK ŞİİRİ - Deneme Sınavı - 17

Ömer’in İstanbul ve semtlerini anlatan destanı da ünlüdür. O, ayrıca hayvanlarla ilgili uzun destanlar da yazan bir âşıktır.

Ercişli Emrah bir ordu şairi değildir.

Tekerleme adlı şairnâme Sun'i'ye aittir.

Ercişli Emrah’ın badeli olmasına karşılık, Erzurumlu bade içmemiştir

Pek çok kaynak onun din dışı konularda şiir söylediğini yazarsa da, Karaca Oğlan’ın şiirlerinde az da olsa dinî konuların ele alındığı görülür.

Öksüz Aşık 17. yüzyıl aşıklarındandır.

Soruda tanıtılan aşık Levni'dir.

Bu yüzyılın Karaca Oğlan’ı ayrıca Güneyli Karaca Oğlan ve Çukurovalı Karaca
Oğlan diye de bilinir. Âşığımızla ilgili bazı belgeler vardır. Bu belgelerin başında
1610 Polonya doğumlu Albert Bobowski’nin 1650 yılında yazdığı Mecmûâ-i Sâz
ü Söz adlı eseri gelmektedir.

XVII. yüzyılda aralarında Âşık, Âşık İbrahim, Âşık Mustafa, Âşık Ömer, Benli Ali, Bursalı Halil, Edhemî, Demircioğlu, Ercişli Em- rah, Eroğlu, Gedayî, Gevherî, Hakî, Haliloğlu, Kâmilî, Karaca Oğlan, Kâtibî, Kâtip Ali, Keşfi, Kayıkçı Kul Mustafa, Koroğlu, Kul Deveci, Kul Süleyman, Kuloğlu, Öksüz Âşık, Piroğlu, Sun’î, Şah Bende, Şahinoğlu, Şermî, Tameşvarlı Âşık Hasan, Türabî, Üsküdarî, Yazıcı, Zaifî gibi Âşık şiirinin en bilinen temsilcileri çıkmıştır. Bu edebiyat türü XVII. yüzyılda hem şairleriyle hem de verilen eserler açısından en verimli çağ yüzyıl olmuştur.

Şiirlerinden öğrendiğimiz kadarıyla Osmanlı-Rus Savaşı'na da katılmış olan Âşık Ömer'in şiirlerinden bir ordu şairi olduğunu söylemek mümkündür. Âşık Ömer, şiirlerinde Ömer mahlasının dışında, Derviş Nihanî ve Adlî mahlaslarını da kullanmıştır.

Ömer’in Türk şiirine getirdiği yeniliklerden birisi de 58 dörtlükten oluşan şairnâmesidir. Bu şiirde döneminden önce ve zamanında yaşamış olan 47 âşığın; Âhî, Bağzade, Dağlı Mustafa, Deli Balta, Emirzade, Gedayî, Halil (Bursalı) Karaca Oğlan, Kâmil, Kâtibî, Köroğlu, Kuloğlu, Meylî, Öksüz Âşık, Sipahî, Yazıcı, Yegânî vb. yanı sıra 88 şairden de söz etmektedir.

Karaca Oğlan’ın bazı şiirlerinde Halep’in fethi, Nemse Kralı ve Acem Şahı’na savaş açılması gib olayların ele alındığı görülmektedir.

Aşık Halil, Aşık Ahmed, Agahi, Aşık Deruni XVIII. yüzyıl Aşık Edebiyatı temsilcilerindendir.

Karaca Oğlan, Gevheri, Ercişli Emrah ve Aşık Ömer XVII. yüzyıl Aşık Edebiyatı temsilcileridir.

XVIII. yüzyılın en önemli âşığı olan Levni'nin âşıklığının yanı sıra ressamlığı, minyatür ustalığı ve hattatlığı da vardır. Atalarsözü Destanı ve Selanik-İstanbul yolculuğunu konu alan Tekerleme’si türünde ilk örnekler olması bakımından önemlidir. Edirne’den İstanbul’a göç eden Levnî, 1733 yılında burada vefat etmiştir.

Aşık Ahmed'in Avusturyalıların Bosna’ya yaptıkları seferle ilgili olarak yazdığı bir destandan hareketle (1737), XVIII. yüzyıl âşığı olduğunu söyleyebiliriz.

XVIII. yüzyılın ilk çeyreğinde doğduğunu söyleyebileceğimiz, Sun’î, şairnâmesinde Şarkî ile birlikte Bağdat’a şan veren bir şair olduğunu söylenen, XVII. yüzyılın ünlü âşıkları Âşık Ömer ve Gevherî’nin etkisinde kalmış, hece vezninin yanı sıra aruzla  şiirler yazmış XVIII. yüzyıl Aşık Edebiyatı temsilcisi Abdi'dir.

Bu yüzyılda XVII. yüzyıldaki gibi güçlü âşıklar yetişmemiştir. Yüzyılın âşıkları büyük ölçüde ordu şairidir ve elimizde fazla şiirleri yoktur.

Bir tarikata bağlı olmayan âşıklarımızın varlığı da gözden kaçmamaktadır: Dadaloğlu, Bayburtlu Zihnî, vb.

Hakkında bilgi verilen âşık Bayburtlu Zihni'dir.