TÜRK HALK ŞİİRİ - Deneme Sınavı - 14

Azerî edebiyatı XVIII. yüzyılda tek tük de olsa değerli simalar yetiştirmiştir. Asrın ilk yarısında eserler veren Mirza Mehmed daha çok nesirleriyle tanınmıştır. Türkçe ve Farsça şiirlerinde “Nâmî” mahlasını kullanan Mirza Abdürrezzak da asrın divan şairlerindendir. Sorunun doğru cevabı B seçeneğidir.

Marifetnâme, Erzurumlu İbrahim Hakkı’nın eseridir. Sorunun doğru seçeneği C şıkkıdır.

Kemal Ümmî, XV. yüzyılın Dinî-Tasavvufî Türk Edebiyatı şâirlerinden biridir ve sorunun doğru cevabı E seçeneğidir.

Seyahatnâmeler, Bilhassa çok zengin bir kültür derlemesi olan Evliya Çelebi’nin Seyahatnâme adlı eserinde divan şairlerinin yanı sıra âşıklardan da söz edilmektedir. Cönkler, Genellikle dikey olarak aşağıdan yukarıya doğru aç›lan, halk arasında dana dili veya sığır dili gibi adlarla da bilinen, içerisinde âşık şiirinin yanı sıra az da olsa divan şiirinin de örneklerinin bulundu¤u defterlerdir. Tezkireler, Divan şairlerinin sanatları ve eserlerinden söz eden tezkirelerde, az da olsa âşıklardan söz edilmektedir. Menakıbnâmeler ise, Bu tür eserler daha çok dinî-tasavvufî Türk halk şairleri için iyi birer kaynaktır ve başta Yunus Emre olmak üzere Hacı Bayram Veli, Hacı Bektaş Veli gibi şairleri öne çıkmaktadır. Sorunun doğru cevabı A şıkkıdır.

-

İlk sınıflandırmayı Fuad Köprülü yapmıştır. Doğru seçenek B şıkkıdır.

Zaifi XVII. Yüzyıl aşıkları arasında yer alır. sorunun doğru cevabı C seçeneğidir.

XV. yüzyıl şairlerinden Süleyman Çelebi'nin Vesiletü'n Necat'ı, şekil itibariyle di­van tarzında ise de muhteva itibariyle Dinî-Tasavvufî Türk Edebiyatı edebî mahsul­leri arasındadır.

Tarihimize "Fatih Rönesans'ı" tabiriyle geçen sosyal hayat ve nizamıyla muhte­şem bir yapıya bürünen Osmanlı-Türk Devleti'nin bu asrı, Fatih'i yetiştiren büyük bir mutasavvıfın da yaşadığı devirleri içine alır.

Mürit: Bir tarikat şeyhine bağlanarak ondan tasavvufu öğrenen kimse.

Hacı Bayram Veli, şeyhi Şeyh Hamudiddin'in vefatından sonra onun halifesi olarak Aksaray'dan Ankara'ya döndü. İlk icraat olarak da, ilim-tasavvuf-toplum hocalığındaki öncülüğü, birleştirici-bütünleştirici yönleriyle, Halvetiyye (Safaviyye) ve Nakşîbendiye tarikatlarını da birleştirerek Bayramiyye tarikatını kurdu.

Eşrefoğlu Rumi di­daktik mahiyetteki mensur eserlerinde devrinin halk dilini en iyi bir şekilde kullanmış olması ve bu sayede de tasavvufî ahlakın halk arasında yayılmasında büyük rol oynamıştır.

Vesiletü'n-Necat, mesnevî nazım şekliyle yazılmış bir mevlit türüdür.

Divan şiirinin temel nazım şekillerinden birisi olan kaside, din ve devlet büyüklerini övmek amacıyla yazılan şiirlerdir.

XVI. yüzyıl Anadolu'sunda; Dinî-Tasavvufî Türk Edebiyatının,  şiirlerinde Mevlâna ve Yunus tesiri mevcuttu.

Tarikatnâme: Dervişliğin erkân ve adabı anlatılmaktadır.

Hurufilik inancına bağlı bir Bektaşi babası olan Virânî, Alevî-Bektâşi geleneğinde Nesîmî, Hatayî, Fuzulî, Kul Himmet, Yeminî ve Banazlı Pir Sultan Abdal’la birlikte yedi ulu ozandan birisi olarak kabul edilir.

Âşık: İrticalen (Doğaçlama olarak ) saz eşliğinde şiir söyleyen kişidir.

Dîvânü Lûgati't-Türk şiir bakımından zengin bir eserdir. Dörtlükler veya be­yitler şeklinde karşımıza çıkan şiirlerden büyük bir kısmı hece vezniyledir; az sa­yıdaki şiir ise aruzla söylenmiştir.

Âşık şiirinin belirli söyleyicileri ve yazarları vardır. Bunlara ozan, âşık, saz şairi, halk şairi, kalem şairi ve kalem şuarası gibi adlar verilir.