TÜRK HALK ŞİİRİ - Deneme Sınavı - 3

Bu değerlendirmeler ve diğer araştırmacıların görüşleri de dikkate alındığında muhteva özelliklerinden daha çok, vezin, kafiye, aliterasyon gibi şekil özellikleriyle öne çıkan; abartılı bir anlatım üslubuna sahip; şamanizm, tasavvuf, yalan, mizah ve hayallerden beslenen; insanları eğlendirme, dil gelişimlerini sağlama ve bazı halk edebiyatı türlerinde anlatıya giriş yapma gibi işlevleri yerine getiren, hem çocuklar hem de yetişkinler tarafından çok çeşitli alanlarda söylenebilen (masal, halk hikâyesi gibi halk anlatılarında, halk tiyatrosunda, törenlerde, oyunlarda vb.) mensur, manzum veya yarı manzum halk edebiyatı ürünlerine tekerleme denilebilir.

Ninniler genellikle mani nazım şekliyle söylenirler. Yedi heceli ninnilerin yanı
sıra sekizli ve on birli ninnilere de rastlanır. Ancak ninnilerin geneline bakıldığında ölçüde ve mısra kümelenmesinde düzenli bir yapısının olmadığı görülür.

Anonim halk şiirinin kapsamına şu nazım türleri girer. Mani, türkü,  ağıt, ninni, tekerleme, bilmece. Dolayısıyla opera kapsama girmeyen bir türdür.

Dini-Tasavvufi Halk Şiirinin belli başlı nazım şekilleri; koşma, mani, kaside, gazel, mesnevi, murabba, terci-i bend, terki-i bend, kıt'a,tuyuğ, müstezâd,. C doğru cevaptır.

Halk şiiri adı altında değerlendirdiğimiz ''Aşık şiiri'', Anadolu'da 15. ve 16. yüzyıllardan itibaren oluşmuş bir geleneğin adıdır.

Eski Oğuzların kurban kesmek ve eğlenmek amaçlı düzenledikleri bir törene Şeylan denir.

Şiirde en küçük anlam bütünlüğünü sağlayan ve kendi içinde bağımsız bir dize topluluğuna Nazım Birimi denir.

Aşık şiirinde kafiye veya redif karşılığı olarak kullanılan söze Ayak denir.

Şiirde kafiyeden sonra yer alan aynı yapıya ve göreve sahip kelime veya eklere Redif adı verilir.

Aşık şiirinde insan ve doğa sevgisi temalı şiirlere verilen ada Güzelleme denir.

Saim Sakaoğlu'nun Divânı Lûgati't Türk'teki şiirleri şu şekilde tasnif edilmiştir. Ağıtlar, Destanlar, Kahramanlık Şiirleri, Eğlence ve av Şiirleri, Sevgi Şiirleri, Pastoral şiirler, Ahlaki Şiirler.

Nazım şeklini; kafiye örgüsü, nazım  birimi, vezin ve şiirin  hacmi belirler. İşlev, bu kapsam dışındadır.

Belli bir ana konudan yoksun, manalarından daha ziyade fonksiyonlarıyla ön plana çıkan, mısra başı ve sonu kafiye, aliterasyon ve secilelerle oluşturulmuş ses oyunlarıyla ve çağrışımlarla bağlanarak belli bir nazım düzenine kavuşturulmuş, birbirini tutmayan hayaller ve düşüncelerin sıralanmasından meydana gelen bir nazım türüne tekerleme denir.

Anonim halk şiirinin tür ve şekilleri; mani, türkü, ağıt, ninni, tekerleme ve bilmecedir.Koçaklama bir anonim halk şiiri türü değildir.

Koşma nazım şekli ve özel ezgilerle söylenen varsağılar, adını Anadolu'nun güneyinde yaşayan Varsaklardan almıştır. Tarihte Çukurova ve Kahramanmaraş civarında yaşayanlardan almıştır.

Divan, Selis, Semai, Kalenderî, Satranç, Vezn-Î Âher Aruz nazım şekilleridir.

Kaside, Gazel, Mesnevi, Murabba, Terci-i bend, TerkÎb-i bend Kıt'a, Tuyuğ, Müstezâd Divan edebiyatına ait ortak nazım şekilleridir. Mani bu grubun dışındadır.

Dini-Tasavvufi halk şiirinde Allah'ın varlığı ve birliği üzerine yazılmış şiirlere tevhid denir.

Vucudnâme, Devriye, Hikmet, Nutuk, Nasihatnâme, Vasiyetnâme, Şathiye Nevruznâme, Tarikatnâme Dinî İnanç ve TasavvufÎ düşüncelerle ilgili yazılan türlerdir.

Hz. Muhammet'in Mekke'den Medine'ye göçünü anlatan şiirlere hicretnâme adı verilmiştir.