TÜRK HALK ŞİİRİ - Deneme Sınavı - 2

Baharın ve aynı zamanda geleneksel takvimde yeni yılın başlangıcını müjdeleyen nevruzu konu alan şiirlere nevruznâme denir.

Belli bir kurallara göre düzenlenmiş, kulağa hoş gelen ses dizisine ezgi denir

Mahnı, bayatı, mani, meni, martifal, şın, çın, hoyrat, koryat, mane, cır, yır, çıng, sarım, tört sarp, aytipa, öleng, kayım ülünek, aytış, ölen, aytıspa, aytıpa, gayım ölen, kayım ülünek, törtlük, aşula, koşuk, yörtlik, aşula, koşuk, rubayı, rubağı, moncugattı, lele, şiğir töre.

Yedi heceli, birinci, ikinci ve dördüncü mısraları kendi arasında kafiyeli, dört mısralık manilere düz veya tam mani denir.

Maniler, dört mısradan oluşan şiirlerdir.Maniler genellikle 7'li hece ölçüsüyle söylenirler Mısraların hece sayısı az olduğundan durağa çok fazla ihtiyaç duyulmaz.  Dört mısralık manilerin yanı sıra altı, yedi, sekiz, dokuz, on, on bir, on iki, on dört, on altı ve on yedi mısralık manilere de rastlamak mümkündür.Aaxa şeklindeki bir kafiye düzeni de dörtlüğü zorunlu kılar.

Türkü de tekrarlanan kısımlara kavuştak denir.

Ölenleri övmek, geride kalanların acılarını ve üzüntülerini dile getirmek için ezgili şiir söylemeye ağıt yakma denir.

Şiir ve nesirde uyum sağlamak için söz başlarında ve ortalarında aynı ünsüzün veya hecelerin tekrarlanmasına aliterasyon denir.

Ninniyle ilgili ilk  bilgileri Divanü Lügati't-Türk de bulmaktayız

Atlı hekât, atlı mesel, bilmeli matal, bulmaca, dele, mesel, fıcık, gazelleme, hikaye,masal, metel, matal, söz tanımaca, tandurmaca, tanımaca, tapmaca gibi

Tek karşılığı olan bilmece

Çinceden, Hintçeden, Moğolcadan, Soğdcadan ve Farsçadan birçok kelime Türkçeye geçmiştir.

Eski Türk şiirinde şiir ve nazım şekli anlamında kullanılan terime koşuk denir.

Tasavvuf; kaynaklarda kendisini hikmete ve Allah’ı bilmeye adamak” olarak tarif edilir ve vahdet-i vücûd ile vahdet-i şuhûd gibi iki ana prensibe dayanır. Allah'tan başka varlığın olmadığı, her şeyin onun tecellisi olduğunu düşünme şeklinde ifade edilen kavram "Vahdet-i vücûd"tur.

DinÎ TasavvufÎ Türk Edebiyatı'nın Orta Asya'da ilk kurucusu ve ilk örneklerini veren mutasavvıf-şair Ahmed Yesevî'dir.

Tasaavuf bilim dalında insanın olgunlaşması için olmazsa olamazı olan evresi Nefis terbiyesi ve zikrullah

Tasavvufun ana merkezini teşkil eden bu on kural:

Tevbe: Pişmanlık. Kalpteki kötülükte ısrar düğümünü çözüp Hakk’a dönme.
Zühd: Allah’a ulaşmak için dünyadan yüz çevirmek.
Tevekkül: Allah’ın katında olana güvenip halkın elinde olanlara göz dikmeme.
Kanaat: Tok gözlü olma.
Uzlet: Günaha girmemek için toplumdan ayrı yaşama.
Zikir: Allah’ı anma.
Hakk’a dönme: Dünya nimetlerinden el etek çekip Allah’a yönelme.
Sabır: Başa gelen belalardan sızlanmama veya sadece Allah’a başvurma.
Murakabe: Kulun, her şeyi Allah’ın gördüğüne inanması.
Rıza: Hoşnut ve memnun olma

Murakabe "kulun, her şeyi Allah’ın gördüğüne inanması" anlamına gelir.

Tâbe-i Tâbiun Dönemi : Bunlar da tabi olanlaa tabi olanlardır ki asr-ı saadetin üçüncü kuşağını oluştururlar.

Ahmed Yesevi'nin tarikat adabını, usulunü, erkânını, olgun bir şeyhin ve dervişin özelliklerini anlattığı eseri Fakr-nâmedir

Hem Divan tarzında, hem halk şiiri, hem de dini- tasavvufi Türk Edebiyatı sahasında muhtelif türlerde şiirler söyleyen , şair ve devlet adamı Şah İsmail Safavî Hatayî'dir. asıl şairlik yönünü de bu tür şiirleriyle sağlamıştır. Anadolu’daki Şii-Alevî kesimi üzerinde bu şiirleri vesilesiyle ortaya koyduğu tesiri ve imajı bugün de devam eden bir şair ve devlet adamıdır. .