TÜRK EĞİTİM TARİHİ

İsmail Hakkı Baltacıoğlu 1927 yılında düzenlediği raporunda, gençlerin hem en- düstri ve hem de küçük sanayi işletmelerinin ihtiyaçlarını karşılayabilecek şekilde yetiştirilmelerini, klasik okulda okul sistemi içerisinde atölye zihniyeti yerine, yeni meslek okullarında atölye içinde okul fikrinin benimsenmesi gerektiğini belirmiştir (Çelik, 1981). Baltacıoğlu, meslek okullarının ekonomik yaşama açık olmasının bu okulların başarısı için önemli olduğunu savunmuş ve Milli Eğitim Bakanlığı içinde, orta ve yükseköğretim müdürlüklerinden ayrı olarak meslek okulları ile görevlen- dirilecek bir müdürlüğün oluşturulmasının gerekli olduğunu belirtmiştir.

Cumhuriyetin kuruluşundan sonra, eğitim sistemi ile ilgili yapılan ilk köklü yasal düzenleme, eğitim sistemini bir bütün olarak yönetim, denetim ve yetki yönünden merkezi tek bir çatı altında toplayan laik, bilimsel ve çağdaş eğitimin kurulmasına temel oluşturan 3 Mart 1924 tarihli Öğretim Birliği Yasası’dır (Tevhid-i Tedrisat).

5-15 Şubat 1962 tarihinde yapılan Yedinci Milli Eğitim fiûrası’nda Kız Teknik Öğretim, Erkek Teknik Öğretim ve Ticaret Öğretimine yönelik öneriler getirilmiş ve mesleki ve teknik ortaöğretim okullarının, ortaokula dayalı üç yıllık mesleki okullar haline getirilmeleri teklif edilmiştir.

Tabloya ilişkin D şıkkı doğrudur.

Öğretmen sayısının en fazla olduğu dönem 1972-1973 yılları arasındadır.

Nisan 1993 tarihinde uygulanmaya başlanan METGE Projesinin en önemli amaç- larından biri, kadınların bölgesel düzeyde iş ortamına hazırlanmalarının sağlanma- sı olmasından dolayı, öncelikli olarak, Milli Eğitim Bakanlığı Kız Teknik Öğretim Genel Müdürlüğü tarafından yedi coğrafi bölgeyi temsilen yedi ilde yedi pilot Kız Meslek Lisesinde (Bursa, Erzurum, Eskişehir, izmir, Malatya, Mersin, Trabzon) baş- latılmıştır

1. Beş yıllık ilkokulu bitiren öğrencileri alan mesleki ve teknik ortaöğretim okulları:

•   Erkek Orta Sanat Okulu (3 yıl)

•   Erkek Sanat Enstitüsü (5 yıl) 166 Türk Eğitim Tarihi

•   Orta Yapı Okulu (3 yıl)

•   Yapı Enstitüsü (5 yıl)

•   Kimya Sanat Enstitüsü (5 yıl)

•   Pratik Sanat Okulu (5 yıl)

•   Muhtelif Gayeli Ortaokul (3yıl)

2.  Üç yıllık mesleki ve teknik ortaöğretim okulları ve diğer ortaokulları bitiren öğrencileri alan mesleki ve teknik öğretim okulları:

•   Erkek Sanat Enstitüsü (2 yıl)

•   Yapı Enstitüsü (2 yıl)

•   Matbaacılık Okulu (3 yıl)

•   Motor Sanat Enstitüsü (2 yıl)

3.  Erkek sanat, yapı ve motor sanat enstitüsü mezunlarını alan mesleki ve teknik öğretim okulları:

•   Yol Makineleri Tamirciliği ve Operatörlüğü Sınıfı (1 yıl)

•  Tekniker Okulu (2 yıl)

İfadelerin tamamı mesleki ve teknik ortaöğretim okullarının çekiciliğini azaltan etmenler arasındadır.

METGE projesinin amaçları şunlardır:

la bölgesel mezun izleme çalışmaları başlatılmıştır.),

amaçla Mesleki Rehber görevlendirilmiştir).

1963-1964 öğretim yılına kadar faaliyetlerini sürdüren kız enstitüleri, bu tarih- ten itibaren üç yıl süreli meslek okulları haline getirilmiştir. Milli Eğitim Temel Ya- sası uyarınca da, Kız Enstitüleri Kız Meslek Liseleri adını almış ve bu liselerin yanı sıra, 1974 yılından itibaren Kız Teknik Liseleri de açılmıştır. 1983-1984 öğretim yı- lında, Kız Teknik Öğretim Genel Müdürlüğüne bağlı, bir kısım derslerin öğretimi- nin yabancı dille yapıldığı, hazırlık sınıfı dâhil dört yıl süreli, Anadolu Kız Meslek Liseleri, 1988-1989 öğretim yılından itibaren de hazırlık sınıfı dâhil beş yıl süreli Anadolu Kız Teknik Liseleri açılmıştır

Kühne raporunda, Türkiye’de de Batı ülkelerinde olduğu gibi çıraklık öğretim kurumlarının olması gerektiğini vurgulamış; teknisyen yetiştirilmesi, ticaret mesleğinin geliştirilmesi ve ev idaresi öğretimi için okullar açılmasını önermiştir (Çelik, 1981).

Hasan Ali Yücel, ülkenin endüstriyel kalkınmasının büyük ölçüde mesleki ve teknik eğitimden geçmiş nitelikli insangücüne bağlı olduğunu savunmuş (Oğuzkan, 1987) ve Yücel’in Milli Eğitim Bakanlığı süresince, mesleki ve teknik eğitim niceliksel ve niteliksel olarak ülke çapında büyük bir gelişim göstermiştir.

Cumhuriyetin kuruluşundan sonra, eğitim sistemi ile ilgili yapılan ilk köklü yasal düzenleme, eğitim sistemini bir bütün olarak yönetim, denetim ve yetki yönünden merkezi tek bir çatı altında toplayan laik, bilimsel ve çağdaş eğitimin kurulmasına temel oluşturan 3 Mart 1924 tarihli Öğretim Birliği Yasası’dır (Tevhid-i Tedrisat).

18-23 Mart 1957 tarihinde yapılan Altıncı Milli Eğitim Şûrası’nın gündemini Mesleki ve Teknik Öğretim ile Halk Eğitimi oluşturmuştur. Şûra sonucunda; Yapı ve Sanat Enstitülerinin öğrenim sürelerinin üç yıla çıkartılarak Sanat Lisesi haline getirilmeleri, bu okulların programlarının gözden geçirilerek Yabancı Dil, Müzik, Beden Eğitimi derslerine yer verilmesi; ilkokul mezunları için çırak okulları açılması; gündüz tekniker okullarının iki yıl, akşam tekniker okullarının üç yıl öğrenim sürelerinin olması ve sanat enstitülerinin bazı bölümlerine kız öğrencilerin de kabul edilmeleri karara bağlanmıştır.

28 Eylül-3 Ekim 1970 tarihinde toplanan Sekizinci Milli Eğitim Şûrası’nda, ortaöğretimin başlıca sorunları ve yöneltme sistemi tartışılmıştır. Şûrada, mesleki ve teknik ortaöğretim okullarının çekiciliğini azaltan etmenler şöyle sıralanmıştır:
• Mesleki ve teknik okulları bitirenlerden üniversiteye girişte aday olmak isteyenler için, lise sınavlarında başarılı olma koşulunun getirilmiş olması,                                                                                                                                                                                           • Mesleki ve teknik öğretim kurumlarını bitirenlerin sanayide güçlükle iş bulmaları ve buldukları işlerden hoşnut olmamaları,
• İş hayatına hazırlayan imkânların öğretim sırasında yaratılmamış olması,
• Sanayi ile ilişkilerinin kopuk olması yüzünden öğrenim sürecinde sanayideki gelişmelerin izlenememesi,
• İşverenlerin mesleki ve teknik öğretim okullarını bitiren elemanların yeterliliği konusundaki güvensizlikleri,
• Elemanların ücret, yetki ve sorumluluklarının tespit edilmemiş olması.

Mesleki ve teknik ortaöğretim okulları ile iş dünyası arasındaki işbirliği yapılarının güçlendirilmesi amacıyla, 1975 yılında, Endüstriyel Mesleki ve Teknik Öğretim ile Sanayi İlişkileri Sempozyumu gerçekleştirilmiş ve okul ve iş dünyası arasında işbirliği yapılarının temelleri atılmıştır (Doğan, Ulusoy ve Hacıoğlu, 1997).

1986 yılında kabul edilen 3308 Sayılı Çıraklık ve Mesleki Eğitim Yasası çerçevesinde, meslek okulları ve işletmeler arasındaki kopukluk giderilmeye çalışılmış ve eğitim programları, endüstriyel eğitim ağırlıklı olarak yeniden planlanmıştır. Yasa, örgün ve yaygın mesleki ve teknik eğitimin sistem bütünlüğü içerisinde düzenlenmesi, iş hayatının mesleki ve teknik eğitimin karar sürecine katılabilmesi, çırak ve meslek lisesi öğrencilerinin iş kazaları, meslek hastalıkları ve hastalık sigorta primlerinin devlet tarafından ödenmesi, beceri öğretim ortamının gerçek iş ortamına uygunluğunun sağlanması, işletmelerin meslek lisesi öğrencilerine beceri öğretimi yaptırmaya teşvik edilmesi gibi yenilikler getirmiştir (Alkan, Doğan ve Sezgin, 1998).

Nisan 1993 tarihinde uygulanmaya başlanan METGE Projesinin en önemli amaçlarından biri, kadınların bölgesel düzeyde iş ortamına hazırlanmalarının sağlanması olmasından dolayı, öncelikli olarak, Milli Eğitim Bakanlığı Kız Teknik Öğretim Genel Müdürlüğü tarafından yedi coğrafi bölgeyi temsilen yedi ilde yedi pilot Kız Meslek Lisesinde (Bursa, Erzurum, Eskişehir, İzmir, Malatya, Mersin, Trabzon) başlatılmıştır (Gürol, 1997).

On İkinci Milli Eğitim Şûrası’nda (18-22 Temmuz 1988), ihtiyaç duyulan yerleşim birimlerinde yeterli öğrenci bulunmaması nedeniyle genel, mesleki ve teknik programları da bünyesinde taşıyacak “Çok Programlı Liseler” açılması öngörülmüştür.

1992 yılından itibaren ise, Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğü olarak adlandırılmıştır. Günümüzde, bu Genel Müdürlüğe bağlı Çok Programlı Liseler dışında, dört okul türü bulunmaktadır: Ticaret Meslek Lisesi, Anadolu Ticaret Meslek Lisesi, Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi ve Anadolu İletişim Meslek Lisesi.