TÜRK EĞİTİM TARİHİ

İstanbul Darülfünunu bilimsel eğitim-öğretim niteliğinin geliştirilmesi için yapı- lan tüm yasal ve yapısal düzenlemelere karşın kendisinden beklenen görevleri ye- rine getirmede yetersiz kalmıştır. Bu nedenle 1930’lu yılların başlarında Darülfü- nuna dönük eleştiriler giderek artmıştır. Bu eleştirilerin yoğunlaştığı noktalar şun- lardır (Güler, 1994):

tirilmesi planlanan dil ve tarih hareketlerine destek vermemesi

1933 yılından önce “üniversite” kavramı kullanılmamaktadır. 1933 yılında yapılan üniversite reformu ile üniversitenin örgüt ve yönetim yapısı ile çalışma biçiminde köklü bir değişiklik amaçlanmıştır

1946 yılında daha önceki yıllarda kurulmuş olan Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi, Hukuk Fakültesi, Fen Fakültesi ve Tıp Fakültesi bir araya getirilerek Ankara Üniversitesi kurulmuştur.

C şıkkı dışındaki yanıtlar üniversite kurumunun yönetimsel ve işleyiş aşamaları ile ilişkili iken C şıkkı üniversitenin öğrencilerin eğitimsel hedeflerini kapsamaktadır.

Bölge üniversiteleri, bölgelerinin önemli yaşamsal sorunlarının çözümlenme- sinde ve sosyal, kültürel, ekonomik, teknik, tarımsal ve sağlık bakımından geliş- mesinde ve kalkınmasında, dolayısıyla ülke kalkınmasına önemli katkılarda bulun- muşlar ve bulunmaktadırlar.

7 Temmuz 1973 günü kabul edilen 1750 Sayılı Üniversiteler Yasası’nın sonuçlarından biri Türk üniversitelerini tek bir çatı altında toplama ve bütünlüğü sağlamak için bir denetleme, planlama ve eşgüdüm organı olarak Yükseköğretim Kurulu (YÖK) kurulmuş; ancak bu durum Anayasa Mahkemesi tarafından 1961 Anayasası’na aykırı bulunarak iptal edilmiş ve bu kurul kaldırılmıştır.

İstanbul Teknik Üniversitesi 1944 yılında kurulmuştur.

D şıkkı 27 Ekim 1960 tarihli 115 Sayılı Yasa, 1946 tarihli 4936 Sayılı Yasanın bazı maddelerini değiştirip yeni maddeler eklendiği kısmı ifade etmektedir.

1933-1946 döneminde yükseköğretim alanında yaşanan önemli gelişmelerden biri, 1944 yılında çıkarılan 4619 Sayılı Yasayla Avrupa’daki mühendis okullarına benzer bir eğitim yapmak üzere Türkiye Cumhuriyeti’nin ikinci üniversitesi olarak istanbul Teknik Üniversitesi’nin kurulmasıdır. Bu okulun geçmişi, 1773 yılında is- tanbul’da kurulmuş olan ve izleyen yıllarda çeşitli değişikliklere uğrayan Mühen- dishane-i Bahri-i Hümayun’a dayandırılmaktadır

Türkiye Cumhuriyeti’nde yükseköğretim alanındaki en önemli ve kapsamlı düzen- lemelerden ilki olan 1933-Darülfünun Reformu (Üniversite Reformu) önemli ölçüde Malche’nin raporundaki görüş ve önerilerine dayanır. Milli Eğitim Bakanlı- ğı, Profesör Albert Malche’nin raporunda yer verdiği Darülfünun’un işleyişle ilgili yaşanan sorunlar ve bu sorunların giderilmesine dönük önerileri doğrultusunda, Darülfünunu ve ona bağlı bütün kurumları kadro ve örgütüyle ortadan kaldırılarak istanbul’da istanbul Üniversitesi adıyla yeni bir üniversite kurulmasını amaçlayan yasa tasarısını 18 Mayıs 1933 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunmuştur

Medreseler 18. yüzyıla kadar üstlendikleri devlet adamı, din adamı ve bilim adamı yetiştirme görevlerini başarıyla yürütmüşlerdir. Ancak, 18. yüzyılın başlarından itibaren Osmanlı Devleti’nin askeri ve ekonomik gücünü yitirmeye başlamasına paralel olarak toplumun her alanında yaşanan olumsuz gelişmelerin de etkisiyle medreseler daha çok dini eğitim veren, gelenekçi, akademik niteliği olmayan kurumlara dönüşmüşler ve işlevlerini yerine getiremez oldukları gibi yeniliğe ve değişime karşı çıkan kurumlar haline gelmişlerdir.

Cumhuriyet kurulduktan sonra, yükseköğretim alanında ilk kapsamlı düzenleme 21 Nisan 1924 tarihinde çıkarılan 493 Sayılı yasayla yapılmıştır.

İstanbul Darülfünunu bilimsel eğitim-öğretim niteliğinin geliştirilmesi için yapılan tüm yasal ve yapısal düzenlemelere karşın kendisinden beklenen görevleri yerine getirmede yetersiz kalmıştır. Bu nedenle 1930’lu yılların başlarında Darülfünuna dönük eleştiriler giderek artmıştır. Bu eleştirilerin yoğunlaştığı noktalar şunlardır:
• Cumhuriyet hükümetinin benimsediği kültür politikası gereğince gerçekleştirilmesi planlanan dil ve tarih hareketlerine destek vermemesi
• Atatürk devrimlerine ayak uyduramaması, karşı çıkması ve direnç göstermesi
• Bilimsel çalışmaların yetersizliği ve yayınların azlığı
• Öğretim elemanlarının üniversiteye yeterince zaman ayırmamaları
• Birimler arasında işbirliği ve iletişim kopukluğu

İstanbul Üniversitesi 1.8.1933 tarihinde kurulmuştur.

İstanbul Üniversitesi’nin kurulmasıyla, Darülfünunun öğretim üyesi kadrosu büyük oranda tasfiye edilmiş, ancak yaklaşık üçte birine üniversitede görev verilmiştir. Yeni üniversitenin öğretim üyesi gereksiniminin karşılanması için Nazi baskısı yüzünden Almanya’dan ve diğer Avrupa ülkelerinden kaçan profesör ve uzmanların bir kısmı başta olmak üzere yurtdışından çok sayıda öğretim üyesinin istihdamı yoluna gidilmiştir.

Ankara’da 14 Haziran 1935 tarihinde Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi açılmıştır. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, yasa ile kurulan ilk üniversite fakültesi olma özelliği taşımaktadır.

1955 yılından itibaren İstanbul ve Ankara’nın dışında yeni üniversitelerin kurulması ve diğer yükseköğretim kurumlarının açılması hızlanmıştır. Üniversite özerkliğinden rahatsız olmaya başlayan ve üniversitelere karşı bir alternatif arayışında olan siyasal otoritenin farklı bir yönetim modeline göre kurduğu Akademiler, bu dönemdeki üniversitelerin dışındaki önemli yükseköğretim kurumlarıdır.

1968 yılında önce Fransa’da başlayan, sonra diğer ülkelere de yayılan yükseköğretim düzeyindeki siyasal nitelikli öğrenci olayları Türkiye’deki üniversite öğrencilerini de etkilemiştir. Öğrenci olaylarının 1970’li yılların başlarında giderek şiddetlenmesi, üniversiteleri işleyemez konuma getirmiş, özellikle özerklik ve öğretim üyelerine üniversite dışından dokunulmazlık ilkelerinin tartışılmasını ve yeni bir yasal düzenlemeye gidilmesini gündeme getirmiştir. 12 Mart 1971 yılındaki askeri  müdahalenin de etkisiyle, 1961 Anayasası’nın 120. Maddesi değiştirilerek gerekli durumlarda hükümetin üniversitelerde koruyucu önlemler alabilmesini öngören yasal düzenlemeler gerçekleştirilmiştir.

22 Kasım 1974 tarihinde Üniversitelerarası Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÜSYM) kurulmuştur.

Askeri yönetim, 12 Eylül ortamına gelinmesinden üniversiteleri de sorumlu olarak gördüğünden bu görüşten hareketle, anarşi kaynağı olarak algılanan üniversiteleri ve yönetimini disipline etmek amacıyla, 1981 yılında üniversitelere daha az özerklik, daha çok denetim ve daha yoğun merkeziyetçi kontrol sistemi getiren 2547 Sayılı Yükseköğretim Yasası çıkarılmıştır.