ORTAÖĞRETİM ÖĞRETMENLERİNİN EĞİTİMİ

 Bu yasadaki düzenlemeler gereğince ortaokul,
ilköğretim kapsamına alınarak ilköğretimin ikinci
devresini oluşturmuştur. Gene bu yasa ile ilköğretimden
sonraki tüm kurumlar lise adı altında ortaöğretim
basamağının okullarını oluşturmuş, liseler genel eğitim
amaçlı liseler ve mesleki teknik eğitim amaçlı liseler
olarak iki kümede toplanmıştır

 Yeni uygulama ile sekiz yıllık kesintisiz zorunlu
eğitim kapsamında, ilköğretimde ilkokul ve ortaokuldan
oluşan iki devreli yapı kaldırılarak yerine sekiz yıllık
ilköğretim okulları oluşturulmuştur. Ortaöğretim ise daha
önce olduğu gibi, genel eğitim ve mesleki teknik eğitim
amaçlı liseleri kapsamaktadır

İlk beş sınıfta dersler sınıf öğretmenleri, 6.
sınıftan itibaren de alan öğretmenleri tarafından
yürütülmektedir. Ortaöğretim kendi içinde genel eğitim ve
mesleki teknik eğitim alanına ayrıldığı için alan
öğretmenlerinin eğitimi de bu iki alana göre
düzenlenmiştir.

 Üç yıllık eğitim enstitüleri ile yüksek öğretmen
okulları; mesleki ve teknik dersler için alan öğretmeni
yetiştiren kurumlar da kız ve erkek teknik yüksek
öğretmen okullarıdır

1982 yılında öğretmen yetiştiren kurumların
üniversitelere bağlanması nedeniyle yüksek öğretmen
okulları eğitim fakültelerine, teknik yüksek öğretmen
okulları da teknik eğitim ve mesleki eğitim fakültelerine
dönüştürüldü.

Doğrudan eğitim fakültelerince veya eğitim
fakülteleri ile fen ve edebiyat fakülteleri ve fen, sosyal ve
eğitim bilimleri enstitüleri ile ortaklaşa yürütülen
ortaöğretim alan öğretmenliği tezsiz yüksek lisans
programları uygulanmaktadır.

• Eğitim Enstitüleri
• İstanbul, Ankara ve İzmir), Yüksek Öğretmen
Okulları
• (Kız ve Erkek) Teknik Yüksek Öğretmen Okullar
• Ticaret ve Turizm Yüksek Öğretmen Okulu
• Endüstriyel Sanatlar Yüksek Öğretmen Okulu
• Yüksek islam Enstitüsü.

Eğitim Enstitüleri ve Yüksek Öğretmen Okulları

Gazi Eğitim Enstitüsü, 1926 yılında Konya’da
sadece Türkçe Bölümü olan Orta Muallim Mektebi adıyla
açıldı; bir yıl sonra Ankara’ya taşındı ve ikinci bölüm
olarak Pedagoji Bölümü açıldı, üçüncü yılda da TarihCoğrafya,
Matematik, Fizik ve Tabii Bilimler bölümleri
açıldı.

Gazi Eğitim Enstitüsü’nün kuruluşu, ortaokullara
öğretmen yetiştirmek amacıyla1926 yılında Konya’da
açılan Orta Muallim Mektebi’ne dayanır.

Orta Muallim Mektebi’ne lise veya dört yıllık
ilköğretmen okulunu en az iyi derece ile bitiren, 30
yaşından küçük ve bekâr olan ve Türkçeden yapılan giriş
sınavını kazanan öğrencilerin alınması öngörülmüştü.
Okul, parasız ve yatılı olduğu için alınacak öğ-rencilerden
zorunlu hizmetlerini yerine getireceklerine ilişkin resmî
bir güvence belgesi alınıyordu. ilk açıldığı yıl bu okula,
koşulları yerine getirebilen sadece 16 öğrenci alınabildi.

Türkçe Bölümüne ek olarak Pedagoji Bölümü
açıldı. 1928-1929 öğretim yılında da bu bölümlerin yanı
sıra Tarih-Coğrafya, Matematik, Fizik ve Tabii Bilimler
bölümleri açıldı ve Pedagoji Bölümünün dışındaki tüm
bölümlerde öğrenim süresi iki yılı hazırlık olmak üzere 3,5
yıla çıkarıldı.

• 1926 Orta Muallim Mektebi
• 1929 Gazi Orta Muallim Mektebi ve Terbiye
Enstitüsü
• 1935 Gazi Orta Öğretmen Okulu ve Terbiye
Enstitüsü
• 1946 Gazi Eğitim Enstitüsü
• 1978 Gazi Yüksek Öğretmen Okulu
• 1982 Gazi Üniversitesi
• Gazi Eğitim Fakültesi

Gazi Orta Muallim Mektebi ve Terbiye Enstitüsü
ortaokul öğretmeni ve ilköğretim müfettişi yetiştiren
yüksek dereceli ve yatılı bir okul olarak tanımlanmıştı.

 Eğitim programına göre, iki yıllık hazırlık
programını bitiren öğrenciler lisedeki alanlarına göre fen
veya edebiyat alanlarından bir programı seçebiliyorlardı.
Öğrenim süresi 1,5 yıl (üç yarıyıl) olan alan
programlarında, öğrencilerin her öğretim yarıyılının
sonunda o dönemde aldıkları derslerin yazılı ve sözlü
sınavlarını başarmaları gerekiyordu. ikinci yarıyılın
sonunda iki döneme ait tüm derslerden başarı- lı olamayan
öğrenciler, sınıfı tekrar etmek zorunda idiler. iki yıl üst
üste başarısız olan öğrencilerin okulla ilişkileri
kesiliyordu. Birinci ve ikinci yarıyılın tüm derslerden
gereken başarıyı gösteren öğrenciler üçüncü yarıyılın
sonunda bitirme sınavı- na giriyorlardı. Yaklaşık bir ay
süren bitirme sınavlarında tüm bölümlerin öğrencileri
önce yabancı dil sınavına, sonra öğrenim gördükleri
programın alan derslerinin sınavlarına giriyorlardı. Ayrıca
her öğrenci üçüncü yarıyılda, bir bitirme tezi hazırlamak
zorunda idi. Bitirme sınavlarını başarıyla tamamlayan
öğrenciler, MEB tarafıan belirlenen bir okulda ders yılı
sonuna (bir yarıyıl) kadar stajyer öğretmen olarak
çalışıyorlar, stajlarını başarıyla tamamladıktan sonra
öğretmenlik diplomalarını alıyorlar ve Bakanlık tarafından
ortaokullara atanıyorlardı.

• Türkçe/Edebiyat
• Tarih-Coğrafya
• Tabii ilimler
• Matematik
• Pedagoji
• Resim-iş
• Beden Eğitimi
• Müzik
• İngilizce
• Almanca
• Fransızca

• Ankara’da Gazi Eğitim Enstitüsü
• Balıkesir’de Necatibey Eğitim Enstitüsü
• İzmir’de Buca Eğitim Enstitüsü
• İstanbul’da da Çapa Eğitim Enstitüsü

 1961-1962 öğretim yılında yedi, 1962-1963
öğretim yılında dokuz ve 1964-1965 öğretim yılında da on
olmuştur. Bu sayı, 1969-1970 yılında 12’ye, 1972-1973
öğretim yılında 16’ya, 1977-1978 öğretim yılında da 18’e
yükselmiştir.

 Eğitim, Türkçe, Sosyal Bilgiler, Matematik, Fen
Bilgisi, Beden Eğitimi, Müzik, Resim-iş, ingilizce,
Fransızca, Almanca ve Tarım olmak üzere 12 bölümde
öğretmen yetiştiriliyordu.

Özellikle 1970’li yıllarda eğitim enstitülerine
politik tercihlere göre öğretim elemanı atanmasının da
etkisiyle, diğer yükseköğretim kurumlarındaki öğrenci
olaylarının eğitim enstitülerinde de giderek artması eğitim
niteliğini daha da olumsuz yönde etkilemiştir.

1974 yılında Gazi Eğitim Enstitüsü’nde yeni bir
model denenmiştir. Bu model kapsamında, enstitü “Eğitim
Akademisi”ne dönüştürülerek öğrenim süresi tüm öğ-
retmenlik programlarında dört yıla çıkarılmıştır. Ancak
eğitim programı, öğretim elemanı vb. yönlerden gerekli
hazırlıklar tamamlanmadan başlatılan bu uygulamaya bir
yıl sonra, 1975-1976 öğretim yılında, son verilmiştir ve
tüm bölümlerde tekrar üç yıllık öğrenim sürdürülmüştür.
Fakat Milli Eğitim Bakanlığı, öğrenci olaylarının giderek
şiddetlenmesi ve eğitim-öğretimi engellemesi üzerine,
1978-1979 öğretim yılında 18 eğitim enstitüsünden 8’ini
kapatarak kalan 10 eğitim enstitüsünün adını Yüksek
Öğretmen Okulu olarak değiştirdi ve öğrenim sürelerini
dört yıla çıkardı.

Gazi Eğitim Enstitüsü, kuruluşundan itibaren
Türkiye Cumhuriyeti devletinin temel özelliklerine
saygılı, Atatürk ilkelerine ve devrimlerine bağlı, çağdaş
düşünceli, genel kültür, alan ve öğretmenlik meslek bilgisi
yönlerinden öğretmenlik nitelikleri yüksek öğretmenler
yetiştirmiş önemli bir eğitim kurumudur.

Bu yönetmeliğe göre Milli Eğitim Bakanlığına
bağlı, lisans düzeyinde dört yıllık eğitim-öğretim yapan ve
ilköğretim okulunun ikinci devresi (6. , 7. ve 8. sınıflar) ile
ortaöğretim kurumlarına (liselere) öğretmen, rehberuzman
ve ilköğretim müfettişi yetiştiren, aynı zamanda
eğitim ve öğretim alanında bilimsel araştırmalar yapan bir
yükseköğretim kurumu olarak tanımlanmıştır.

Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren 1982 yılına
kadar ortaöğretim basamağında yer alan genel eğitim
amaçlı liselerde ve dengi okullara alan öğretmenlerinin
yetiştirilmesi görevini üstelenen eğitim kurumlarıdır.

Bu yönetmelikte okul, ortaöğretime öğretmen
yetiştirmek amacıyla kurulmuş, Milli Eğitim Bakanlığına
bağlı, öğrenim süresi dört yıl olan, parasız ve yatılı bir
okul olarak tanımlanmıştır. Okulun Edebiyat, Felsefe,
Tarih-Coğrafya, Matematik, Fizik-Kimya, Tabiat ve Güzel
Sanatlar olmak üzere yedi bölümden oluştuğu belirtilen
yönetmelikte, bu okula Darülfünun’a bağlı Fen ve
Edebiyat Fakültesi öğrencilerinden 25 yaşından küçük
olanların gerekli durumlarda seçme sınavı yapılarak
alınması öngörülmüştür. Öğrenimin üç yılı bu fakültelerde
görülen alan bilgisi dersleri ile okulda görülen meslek
bilgisi derslerinin öğrenimine, son bir yılı uygulama ve
staj çalışmalarına ayrılmıştır.

•1891 Darülmuallimin-i Aliye
• 1924 Yüksek Muallim Mektebi
• 1934 Yüksek Öğretmen Okulu

Bu yönetmelikte, okulun amacı, ortaöğretim
okullarına öğretmen yetiştirmek olarak tanımlanmış ve
bölümleride Matematik, Fizik-Kimya, Tabii Bilimler,
Türk Dili ve Edebiyatı, Tarih, Coğrafya ve Felsefe olarak
belirlenmiştir. Okulun 1940 tarihli öğrenci alımına ilişkin
yönetmeliğine göre, okula alınacak öğrencilerde; Türk
vatandaşı, 25 yaşından küçükve lise olgunluk sınavını
başarmış olmak, bedensel ve zihinsel engeli olmamak ve
giriş sınavını başarmak koşulları aranıyordu. Giriş sınavı
okul müdürünün başkanlığında okulun kendi öğretim
elemanları ile Fen ve Edebiyat Fakültelerinin öğretim
üyelerinden oluşturulan bir komisyon tarafından yazılı ve
sözlü iki aşamada ve her bölüm için ayrı ayrı yapılıyordu.

Yüksek Öğretmen Okulunda öğrenciler, alan
derslerini üniversiteye bağlı Fen ve Edebiyat
Fakültelerinde, öğretmenlik meslek bilgisi öğrenimlerini
de Yüksek Öğretmen Okulunda görüyorlardı. Okul
yönetimi her öğretim yılının başında her öğrenciye alacağı
dersleri ve gireceği sınavları gösteren bir öğrenim planı
veriyordu. Yönetmelik gereği öğrenciler, öğretim yılı
sonunda, kendilerine verilen öğrenim planındaki tüm
derslerden başarılı olduklarını belgelemek zorunda idiler.
Bu koşulu yerine getiremeyen öğrencilerin okulla ilişiği
kesiliyordu Öğrenim süresinin sonunda tüm derslerden
başarılı olan öğrenciler MEB tarafı ndan öğretmen
gereksinimi bulunan okullara stajyer öğretmen olarak
atanıyordu. Atanan öğretmenler zorunlu hizmet süresince
Bakanlıkça görevlendirildikleri okullarda görev yapmak,
aksi durumda Bakanlıkça öngörülen tazminatı ödemek
zorunda idiler.

Bu yönetmelikte, Yüksek Öğretmen Okuluna
alınacaköğrencilerde aranan koşullar, Türk vatandaşı ve
30 yaşından küçük olmak, lise olgunluk sınavını o yıl veya
bir yıl önce vermiş olmak, öğretmenliğe engel bedensel ve
zihinsel özrü olmamak, okula aday seçilmiş olmak ve giriş
sınavını başarmak, ayrıca ilgili fakülte veya yüksekokulun
varsa seçme sınavını başarmak olarak belirlenmişti. Bu
yönetmeliğe göre, Ticaret Lisesi mezunları da Ticaret
Liseleri için meslek dersi öğretmeni yetiştirilmek üzere
Yüksek Öğretmen Okuluna alınabiliyordu. Giriş sınavı,
biri illerde yapılan eleme sınavı, diğeri de okulda yapılan
seçme sınavı olmak üzere iki aşamalı olarak yapılıyordu.
Seçme sınavında da başarılı olan öğrenciler, puan
sıralamasına göre okula alınıyordu.

Bu modele göre, ilköğretmen okulunda son sınıfa
geçen başarılı öğrenciler arasından öğretmenler kurulu
tarafından yüksek öğretmen okuluna aday gösterilen
öğrencilerden ilk üç sırada yer alanlar Ankara Yüksek
Öğretmen Okuluna alındılar. Bu okulda öğrencilere özel
bir hazırlık sınıfı uygulanarak öğrenciler lise bitirme
sınavlarına hazırlandılar. Lise diploması alan ve
üniversiteye giriş sınavını kazanan öğrenciler, Yüksek
Öğretmen Okulunun öğrencisi oldular. Bu öğrenciler,
daha önce de olduğu gibi, alan derslerini, lise
diplomalarındaki öğrenim koluna (fen veya edebiyat) göre
ilgili fakültelerde, öğretmenlik meslek bilgisi derslerini de
Yüksek Öğretmen Okulunda gördüler.

MEB Müdürler Komisyonu’nun 4.6.1977 tarihli
kararı ile 1978-1979 öğretim yılından itibaren kapatıldı.

1997-1998 öğretim yılında eğitim fakültelerinin
lisans programları yeniden düzenlenerek sosyal alanlar ile
fen ve matematik alanlarını kapsayan Ortaöğretim Alan
Öğretmenliği Bölümü oluşturulmuştur.

• Öğretmelik Mesleğine Giriş
• Gelişim ve Öğrenme
• Öğretimde Planlama ve Değerlendirme
• Eğitim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme
• Sınıf Yönetimi
• Rehberlik
• Özel Öğretim Yöntemleri I, II
• Konu Alanı Ders Kitabı incelemesi
• Okul Deyimi I, II
• Öğretmenlik Uygulamas

Fen ve edebiyat fakültelerinde lisans
öğrenimlerini tamamlayan öğrenciler alınırlar.

Bu çabalar kapsamında 1927 yılında çıkarılan bir
yasayla, o zamana kadar il özel idarelerinin ve
belediyelerin sorumluluğunda olan meslek ve sanat
okullarını açma ve yürütme görevi, giderleri yine bu
idarelerce karşılanmak üzere, bu okulların programlarını
hazırlama, araç-gereçlerini sağlama, öğretmen yetiştirme
ve görevlendirme yetki ve sorumluluğu Milli Eğitim
Bakanlığına verildi.

Kız Ertik (Meslek) Öğretmen Okulu’dur.

• 1934-1935 Kız Meslek Öğretmen Okulu
• 1947-1948 Kız Teknik Öğretmen Okulu
• 1961-1962 Kız Teknik Yüksek Öğretmen Okulu
• 1982-1983 Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim
Fakültesi

Aile Ekonomisi ve Beslenme
• Çocuk Gelişimi ve Eğitimi
• El Sanatları ve Çiçek
• Giyim
• Nakış
• Resim

 Kuramsal ve uygulamalı dersleri, laboratuvar ve
atölye çalışmalarını, teknik gezileri, staj çalışmalarını ve
döner sermaye atölyelerindeki üretime dönük çalışmaları
kapsıyordu

Bu yasada, kız enstitülerinde ve erkek sanat
okullarında meslek dersleri ve atölye öğretmenliğine
atanmak için Kız Meslek Öğretmen Okulu veya Erkek
Meslek Öğ-retmen Okulu diplomasına ya da yurtdışından
alınmış eş değer bir diplomaya sahip olmak zorunluluğu
getirilmiştir. Bu yasanın yürürlüğe girmesinden sonra,
Talim ve Terbiye Kurulu’nun 6 Ekim 1936 tarihli kararı
ile erkek sanat okullarının meslek dersleri öğretmenlerini
yetiştirmek amacıyla Ankara’da öğrenim süresi üç yıl
olan, parasız yatılı bir Erkek Ertik (Meslek) Öğretmen
Okulu kuruldu. Bu kararda, okula alınacak öğrencilerin
beş yıllık sanat okulu mezunu olmaları ve en az iki yıllık
iş deneyimlerinin olması; ilkokul mezunlarının ise bir
meslekte en az yedi yıl çalışmış olmaları koşulu getirildi.
Ancak yeterli sayıda öğrenci bulunamaması nedeniyle bu
koşulların bir kısmı kaldırılmıştır.

• 1937-1938 Erkek Meslek Öğretmen Okulu
• 1946-1947 Erkek Teknik Öğretmen Okulu
• 1962-1963 Erkek Teknik Yüksek Öğretmen
Okulu
• 1971-1972 Yüksek Teknik Öğretmen Okulu
• 1982-1983 Gazi Üniversitesi Teknik Eğitim
Fakültesi

• Tesviye
• Demir
• Döküm
• Motor
• Elektrik
• Radyo
• Ağaç işleri
• Model
• Yapı
• Kalorifer
• Sağlık Tesisleri

• Tesviye Bölümü
• Demir İşleri Bölümü
• Döküm-Model Bölümü
• Motor Bölümü
• Elektrik Bölümü
• Elektronik Bölümü
• Ağaç İşleri Bölümü
• Yapı Bölümü

• Tesviye
• Metal İşleri
• Döküm
• Model
• Elektrik
• Elektronik
• Motor
• Makine
• Mobilya ve İç Mimari
• Sıhhi Tesisat
• Makine Ressamlığı

• 1955-1956 KTYÖO’ya bağlı Ticaret Öğretmen
Okulu
• 1957-1958 Bağımsız Ticaret Öğretmen Okulu
• 1959-1960 Ticaret Yüksek Öğretmen Okulu
• 1966-1967 Ticaret ve Turizm Yüksek Öğretmen
Okulu

Elektrik-Elektronik
• İnşaat ve Ağaç İşleri
• Makine
• Motor

Bu okul, diğer kurumların yetiştirmediği
alanlarda köy enstitüleri için öğretmenler ile köy okulları
için başöğretmen ve müfettişleri ve kırsal kalkınmanın
merkezi olarak kurulması düşünülen bölge okullarına
yetenekli öğretmenler yetiştirmek, köy eğitimi hakkında
araştırmalar yapmak ve köy enstitüsü mezunlarına
yükseköğrenim olanağı sağlamak amacıyla kurulmuştur

Gazi Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi,
Mesleki Eğitim Fakültesi, Ticaret ve Turizm Eğitim
Fakültesi, Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi, Marmara
Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi, Fırat Üniversitesi
Teknik Eğitim Fakültesi (1982 yılında yeni kuruldu),
Selçuk Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi. 1982
yılından sonra ülkenin değişen koşullarına ve
gereksinimlerine göre mesleki ve teknik eğitimin farklı
alanlarına öğretmen yetiştiren yeni kurumlar açılmıştır. Bu
kurumların açılmasıyla 2000-2001 öğretim yılı itibariyle
teknik eğitim fakültesi sayısı 15’e yükselmiştir. Ayrıca iki
sağlık eğitimi fakültesi açılmıştır.