TÜRK EĞİTİM SİSTEMİ VE OKUL YÖNETİMİ

Toplumsal düzen kuralları içinde en etkili olan hukuk kuralları, düzen ve adalet sağlamak için kamu otoritesinin gücünü kullanma aracıdır.

Toplumda adaletin sağlanması, toplum üyeleri arasında bir toplumsal sözleşmenin
bağıtlanmış olmasını gerektirir. Toplumsal sözleflmenin bireyler aras› ya da
bireyle devlet aras›nda tümüyle somut bir onaya bağlanması günümüz toplumları için olanaksızdır. Bu bağlamda, birey toplum ilişkilerinde “iyilik”, “doğruluk”, “güzellik”
gibi değerlerin rolünü yadsımak olanaksızdır.

Yasalar, yazılı hukuksal kaynaklar içinde sıra dizin (hiyerarşi) bakımından
anayasalardan sonra ikinci sırada yer almaktadır.

Anayasa: Anayasa; devletin yapısını, hükümet şeklini, devletin organlarını ve
aralarındaki ilişkileri, temel hak ve özgürlüleri düzenleyen, en soyut ve en genel
kuralları içerir. Anayasalar yaptırım gücü bakımından en güçlü hukuksal metinlerdir.

Bilim ve Sanat Hürriyeti: Herkes bilim ve sanatı serbestçe öğrenme ve öğretme,
açıklama, yayma ve bu alanlarda her türlü araştırma hakkına sahiptir (madde 27).

Türkçeden başka hiçbir dil eğitim ve öğretim kurumlarında Türk vatandaşlarına ana dilleri olarak okutulamaz ve öğretilemez.

1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu'nun Türk Millî Eğitim Sistemini Düzenleyen Esasları konu edinen birinci kısmı, Türk Millî Eğitiminin Amaçları ve İlkeleri olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır.

Tevhid-i Tedrisat Kanunu öğretimin birleştirilmesini amaçlamıştır.

Genellik ve eşitlik: Madde 4 - Eğitim kurumları dil, ırk, cinsiyet ve din ayrımı
gözetilmeksizin herkese açıktır. Eğitimde hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa
imtiyaz tanınamaz. Millî eğitim hizmeti, Türk vatandafllarının istek ve kabiliyetleri
ile Türk toplumunun ihtiyaçlarına göre düzenlenir.

Süreklilik: Madde 9 - Fertlerin genel ve mesleki eğitimlerinin hayat boyunca
devam etmesi esastır. Gençlerin eğitimi yanında, hayata ve iş alanlarına olumlu bir
şekilde uymalarına yardımcı olmak üzere, yetişkinlerin sürekli eğitimini sağlamak
için gerekli tedbirleri almak da bir eğitim görevidir.

Toplumsal yaşamın birlik, dirlik ve düzenlik içinde sürdürülebilmesi için bireylerin uyması beklenen kurallara toplumsal davranış kuralları ya da toplumsal düzen kuralları denmektedir. Toplumsal yaşamı düzenleyen kurallar, Dinsel Kurallar, Ahlak Kuralları, Görgü Kuralları ve Hukuk Kuralları biçiminde dört grupta toplanabilir.

Görgü kuralları: Toplumsal yaşamı düzenleyen kuralları bir bölümünü görgü kuralları oluşturur. Şöyle ki, toplumsal yaşam insanların başka insanlarla gündelik sıradan denebilecek ilişkilerinde de birtakım davranış kalıplarına uymaya zorlar. Yüksek düzeyde ahlaki değerlerle ilgili bulunmayan bu davranış kalıplarına görgü (adab-ı muaşeret) kuralları denir. Örneğin pijama ile sokağa çıkmak veya konukları kabul etmek, ağız açık yemek yenmesi, ağzı açık esnemek görgü kurallarına aykırı davranışlardır.

Yasalar, yazılı hukuksal kaynaklar içinde sıra dizin (hiyerarşi) bakımından anayasalardan sonra ikinci sırada yer alır. Yetkili kurum tarafından (yasama organı) yapılıp usulüne uygun ilan edilip genellik, süreklilik ve soyutluk özellikleri taşıyan uyulması zorunlu yazılı hukuksal kurallardır.

Anayasada eğitimle doğrudan ilişkili yedi madde bulunmaktadır. Bu maddeler Din ve Vicdan Hürriyeti (madde 24), Bilim ve Sanat Hürriyeti (madde 27), Eğitim Öğretim Hakkı ve Ödevi (madde 42), Yabancı Ülkelerde Çalışan Türk Vatandaşları (madde 62), Yükseköğretim Kuruluşları (madde 130), Yükseköğretim Üst Kuruluşları (madde 131), Yükseköğretim Kurumlarından Özel Hükümlere Sahip Olanlar (madde 132) konularını içermektedir.

Millî Eğitim Temel Kanunu 14 Haziran 1973 tarihinde kabul edilerek Resmi Gazete’nin 24 Haziran 1973 tarih ve 14574 sayılı nüshasında yayımlanmış bir yasadır. Millî Eğitim Temel Kanunu yedi kısım ve altmış üç maddeden oluşmaktadır. Birinci kısım, Türk Millî Eğitim Sistemini Düzenleyen Esaslar; ikinci kısım Türk Millî Eğitim Sisteminin Genel Yapısı; üçüncü kısım Öğretmenlik Mesleği; dördüncü kısım Okul Binaları ve Tesisleri; beşinci kısım Eğitim Araç ve Gereçleri; altıncı kısım Eğitim ve Öğretim Alanındaki Görev ve Sorumluluk; yedinci kısım Son Hükümler konularını içermektedir.

Genellik ve eşitlik: Madde 4 - Eğitim kurumları dil, ırk, cinsiyet ve din ayrımı gözetilmeksizin herkese açıktır. Eğitimde hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz. Millî eğitim hizmeti, Türk vatandaşlarının istek ve kabiliyetleri ile Türk toplumunun ihtiyaçlarına göre düzenlenir

Fırsat ve imkân eşitliği: Madde 8 Eğitimde kadın, erkek herkese fırsat ve imkân eşitliği sağlanır. Maddi imkânlardan yoksun başarılı öğrencilerin en yüksek eğitim kademelerine kadar öğrenim görmelerini sağlamak amacıyla parasız yatılılık, burs, kredi ve başka yollarla gerekli yardımlar yapılır. Özel eğitime ve korunmaya muhtaç çocukları yetiştirmek için özel tedbirler alınır.

Her yerde eğitim: Madde 17 - Millî eğitimin amaçları yalnız resmi ve özel eğitim kurumlarında değil, aynı zamanda evde, çevrede, iş yerlerinde, her yerde ve her fırsatta gerçekleştirilmeye çalışılır. Resmi, özel ve gönüllü her kuruluşun eğitimle ilgili faaliyetleri, Millî Eğitim amaçlarına uygunluğu bakımından Millî Eğitim Bakanlığının denetimine tabidir.

Planlılık: Madde 14 - Millî eğitimin gelişmesi iktisadi, sosyal ve kültürel kalkınma hedeflerine uygun olarak eğitim insan gücü istihdam ilişkileri dikkate alınmak suretiyle, sanayileşme ve tarımda modernleşmede gerekli teknolojik gelişmeyi sağlayacak mesleki ve teknik eğitime ağırlık verecek biçimde planlanır ve gerçekleştirilir. Mesleklerin kademeleri ve her kademenin unvan, yetki ve sorumlulukları kanunla tespit edilir ve her derece ve türdeki örgün ve yaygın mesleki eğitim kurumlarının kuruluş ve programları bu kademelere uygun olarak düzenlenir. Eğitim kurumlarının yer, personel, bina, tesis ve ekleri, donatım, araç, gereç ve kapasiteleri ile ilgili standartlar önceden tespit edilir ve kurumların bu standartlara göre optimal büyüklükte kurulması ve verimli olarak işletilmesi sağlanır.