TÜRK EDEBİYATININ MİTOLOJİK KAYNAKLARI

Doğru cevap A'dır.

Doğru cevap B'dir.

Doğru cevap C'dir.

Doğru cevap E'dir.

Doğru cevap B'dir.

Doğru cevap C'dir.

Doğru cevap C'dir.

Doğru cevap D'dir.

Doğru cevap A'dır.

Doğru cevap B'dir.

Kur’an’da da bulunan inanışa göre, Hz. Âdem’in yaradılışından iki bin sene evvel melekler tarafından inşa edilmiş ve Nuh tufanında göğe çekilmiş olan bu mabet, şimdi gökyüzünde ve tam Kâbe’nin üzerinde bulunmaktadır. Kutsiliği dolayısıyla Divan edebiyatında şair bu mabetten sık sık bahsetmektedirler. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Halk arasında Tâk-ı Kisrâ diye anılan Medayin şehrindeki İyvan sarayının kalıntısıdır. Çok yüksek olan bu tâkın üzerinde Hüsrev’in Şebdîz üzerinde bir resminin yanı sıra ayrıca tek başına Şebdîz’in bir resmi de taşa oyulmuştur. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Elburz Dağı, Deşt-i Arjanah ve Belh arasında yükselmektedir. Simurg’un yuvası bu dağdadır. Simurg, Rüstem’in babası Destan’ı deniz kıyısında terkedilmiş bularak bu dağdaki yuvasına getirmiş, bakmış ve büyütmüştür. Divan şairleri bu dağı, yüksekliği, haşmeti bakımından ele almışlardır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Şeytan gibi cin taifesine mensub olan gûl de çirkin ve korkunç görünüşün ve kötülüğün sembolüdür. Sümer mitolojisinde galla adıyla anılan ve tanrıça İnanna’yı yeraltı dünyasından geri gelirken takip eden ve tanrı Temmuz’u yeraltı dünyasına zorla sürükleyerek indiren korkunç görünüşlü kötü ruhlar ile İslâm kültüründeki gûllerin arasında bu kelime benzerliğinin ötesinde bir ilişki olduğu düşünülmektedir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Yebruhussanem, hem insan hem de cin taifesine faydası olan bir ottur. Yaprağı pazı yaprağına benzer. Ulu dağlarda yetişir. Akşam olunca çıra gibi yanar, fakat yakınına gelince ışığı kaybolur. Birisi bu otu koparsa bu ot öyle bir ah eder ki işiten hemen ölür. Onun için bir ipin ucunu bir köpeğe bir ucunu da bu ota bağlarlar. Uzaktan köpeğe ekmek gösterirler, köpek koşunca ot kökünden kopar. Bu otun kökü insana benzer, kaşları, gözleri, elleri, ayakları vardır. Ağzı ve burnu, kadın gibi saçları vardır. Onu taşıyan erkekse kadınlar, kadınsa erkekler âşık olur, bir evde bu ot bulunursa, o evde muhabbet, bereket ve nimet bolluğu olur. Doğru yanıt B seçeneğidir.

İnsanın aşk uğruna maddi varlığından vazgeçmesinin, tasavvuf şiirinde ise tanrının varlığından yokluğa erişmesinin simgesi olan şem (mum), ile pervane (kelebek) hikâyesi ilk defa Fars şiirinde Ehlî-i Şirâzî (öl. 1535) tarafından işlenmiştir. Divan şairlerinden Zati, Lâmiî Çelebi ve Muidî Şem ü Pervâne yazmışlardır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Eski yaratılış efsanesindeki Ti’amat’ın şekli Mani ve Manda metinlerinde ve onlardan naklen İslâmî metinlerde olduğu gibi kanatlı, karadaki, havadaki ve sudaki hayvan türlerinden bir parçayı kendisinde bulundurarak kâinatı temsil eden fakat çoğunlukla yılan ile ilgili bir ejderhadır. Ayrıca ejderha, bütün diğer gnostik görüşlerde miladın ilk yıllarından itibaren kainatın bütününü sembolize etmeye devam etmiştir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Bâbil’de sihir öğrettikleri Kur’an’da zikr edilen Hârut ve Mârut’u Allah, o sırada sihrin en yaygın olduğu Bâbil’e indirmiş. Bu iki melek gündüz bu şehirde kadı olarak vazife görür, gece sihirli bir dua okuyarak gökyüzüne çıkarlarmış. Bir gün Zühre adlı bir kadın kocasından boşanmak için onlara müracaat etmiş. Hârût ve Mârût ona âşık olmuş, onun yüzünden baştan çıkmış, şarap içmiş, puta tapmışlardır. Nihayet Zühre bu iki meleğin okuduğu sihirli duayı da ustalıkla onlardan öğrenerek göğe çıkmış. Allah onu gökyüzünde Zühre yıldızı yapmış. Hârût ve Mârût’u ise Bâbil’de bir kuyuda kıyamete kadar kalmak üzere baş aşağı bir şekilde asarak cezalandırmış. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Gayesi altın ve gümüş elde etmek olan ilm-i kimya, bu iki madeni elde etmeğe elverişli maddeleri ve madenleri bulmak için, madenlerin ve diğer maddelerin mizaç ve terkiplerini araştırır. Doğu edebiyatında şairler, bu ilimden aldıkları tabirler, öğrendikleri bilgiler ile gümüş, altın, civa, bakır gibi çeşitli madenlere ait hususiyetler etrafında teşbihler ve mazmunlar meydana getirerek düşünce ve duygularını anlatırlar. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Çengnâme’de ilm-i tıbba ait birçok kelime ve tâbirlere rastlanır. Ancak bu kelimeler ve tâbirler, çeşitli hastalıklara ve teşhislerine ait olmaktan çok derman, dârû, zehr, tiryâk, emm, şifa, sıhhat, bîmâr, sayru, tabib, timar, ödini yarmak, istifra etmek, sinmek gibi tıpta olduğu kadar, halk arasında da çok yaygın olarak kulla­nılan kelime ve tâbirlerdir. Doğru yanıt B seçeneğidir.