TÜRK EDEBİYATININ MİTOLOJİK KAYNAKLARI

Şehnâme İran şâiri Firdevsî tarafından, onuncu yüzyılın sonlarında yazılmıştır. İran’ın mitolojik tarihi anlatan altmış bin beyitlik büyük mesnevîsidir. Eserin çoğu bölümünde Turan ve İran savaşlarından bahsedilir.

Câm-ı cihan-nüma (Câm-ı kitînüma) Cemşid’e ait olduğu söylenen, fakat Şehnâme’de Keyhüsrev’in sahip olduğu, yedi değişik madenden yapılmış sihirli kadehtir. Bunun içine bakıldığında dünyada istenilen her yer görülebilirmiş.

Feridun edebiyatta, adalet, iyilik ve uzun ömürlülüğüyle anılırken, bilhassa kasidelerde, memdûha Feridun’la ilgili çeşitli sıfatlar verilir ve böylece övülmüş olur.

Rivâyetlere göre âb-ı hayâtı içerek ölmezlik sırrına erişen, peygamber veya veli olduğu tartışmalı olan kutsal bir kişidir. İskender’le birlikte âb-ı hayatı aradıkları, âb-ı hayâtı İskender’in içemediği fakat Hızır’ın içtiği ve kıyamete kadar yaşayacak olduğu söylenir.

Eski kültürümüzün hemen hemen bütün alanlarına girmiş, tarihî-efsânevî bir şahsiyet olan İskender; İslâm tarihindeki Zü’l-Karneyn, Yunan (Makedon) tarihindeki Büyük İskender ve bunların karıştırılmasıyla meydana gelmiş olan âb-ı hayatı arayan İskender olmak üzere üç farklı kimlikle karşımıza çıkmaktadır.

Keyhüsrev, Divan şâirleri tarafından bir kıyas malzemesi olarak kullanılan iktidar, saltanat, kudret ve ihtişam sembolü şahsiyetlerden biridir. Genellikle kasidelerde memdûhu överken bir kıyas olarak kullanılır ve memdûhun Keyhüsrev-i Sânî (İkinci Keyhüsrev) olduğu söylenir. Şâir, övdüğü kişinin yüceliğinin, kahramanlığının artık Keyhüsrev’i unutturduğunu söylemektedir.

Adaleti ile meşhur Nûşirevân, Tâk-ı Kisrâ veya Eyvân-ı Kisrâ adıyla anılan ünlü sarayının tâkına bir çan astırmış ve bu çanın ucuna da bir zincir bağlatmıştı. İhtiyacı olan bu zinciri çekerek Nûşirevân haberdar eder ve o da bu kişiyle ilgilenirdi. Bu zincire âdalet zinciri denirdi.

Rüstem’in sıfatı olan dâstân kelimesi aynı zamanda hile anlamına da geldiğinden, şâirler sevgilinin kaş, göz, kirpik, gamze vs. unsurlarını Rüstem’le beraber kullanmışlardır.

Siyavuş, İran mitolojik tarihinin bahtsız kahramanlarından biridir. Üvey annesi Siyavuş’a aşık olmuş, bunu öğrenen Siyavuş Afrasiyab’ın ülkesine kaçmış ve orada feci şekilde öldürülmüştü. Siyavuş, Klâsik edebiyatımızda bir kıyas malzemesi olarak kullanılırdı.

Doğru cevap B şıkkıdır.

Doğru cevap A'dır.

Doğru cevap C'dir.

Doğru cevap D'dir.

Doğru cevap C'dir.

Doğru cevap E'dir.

Doğru cevap A'dır.

Doğru cevap B'dir.

Doğru cevap C'dir.

Doğru cevap E'dir.

Şehnâme; İran şâiri Firdevsî’nin, onuncu yüzyılın sonlarında, yazmış olduğu İran’ın mitolojik tarihini de anlatan altmış bin beyitlik büyük mesnevîsidir.