TÜRK EDEBİYATININ MİTOLOJİK KAYNAKLARI

Mitoloji ve sosyal bilimlerde “kült” terimi, genel olarak tanrıya, tanrısal kabul edilen şeylere veya doğaüstü güçlere sahip olduğuna inanılan şeylere saygı göstermek ve tapınmak anlamında kullanılır.

Teogoni tanrıların doğuşu ve oluşumunu anlatan mitlerdir.

Suyla, gökyüzünde yaşar; güneş ve ayın bir parçası olarak kabul edilir. İnanışa göre at gözlü olan Suyla çok iyi gören bir ruhtur ve insanın yeryüzündeki koruyucusudur. İnsanların hayatını kontrol eder ve bir değişiklik olduğunda Ülgen’e bildirir.

Teogoni mitlerinde geçen yeryüzündeki tanrılar, ruhlar ve kültleri şunlardır: Ruh, Kişioğlu,
Arvak, Yo Kan, Talay Kan, Ana Maygıl, Ak Ene, Umay, Al Karısı, Albıs, Al Ruhu, Kasırga,
Rüzgar ve Yel Ruhu, Taş, Kaya Ruhu, Dağ Ruhu, Ateş Ruhu, Su Ruhu, Ev Ruhları, Ata Ruhları. Ülgen, gökyüzünde bulunan tanrılar, kutsal ruhlar ve kültleri arasındadır.

Kozmogonik mitlerde evrenin, kozmik unsurların nasıl yaratıldığı kronolojik olmayan bir biçimde anlatılır.

İlk insanın yaratılışı, soyların türeyişi antropogonik mitlerde anlatılır.

Türklerin en kutsal bildikleri ağaç “kayın ağacı”dır.

Dünyanın sonunu anlatan mitlere, eskatoloji mitleri denir.

Eski Türkler kıyamete “uluğ gün” derlerdi.