TÜRK EDEBİYATININ MİTOLOJİK KAYNAKLARI - Deneme Sınavı - 14

Bir peleng­i cân­şikâr­ı kulle­i kühsâr­ı hüsn
Bî­’aded hâl­i siyâhî ile nigâr­ı hâl­dâr

(Zati G. 139/2)
[Sayısız siyah benleriyle bezenmiş güzel, güzellik dağının tepesindeki can av­layan bir kaplan gibidir.]

Doğru cevap E'dir.

Tâ kim peleng­i kal’a­i kühsâr­ı ‘ışk olam
Taşlarla döge döge tenüm kara kara kıl

(Zâti G. 863/3)

Düşme zülfinün uzun sevdâsına Hîç kimse ‘ömr ipin muhkem dimez

(Necâtî Bey, Divan 288)

İzârın âbı ne sudur ki hüsn mevcini urur
Letâfetinden eder hattına sirâyet­i lutf

(Ahmet Paşa G. 142/6)

Zülfünün kaçma belâsından dilersen vasl­ı yâr

‘Aklını bîmâr edübdür genc­i bî­mâr isteyen

(Hayâlî Bey, Divan 307)

Leblerün mühr­i Süleyman oldugı çün ey perî Her yanadan ejderhalardur nigeh­bânun senün

(Necâti Bey, Divan 194)

Doğru cevap B'dir.

Doğru cevap C'dir.

Doğru cevap C'dir.

Doğru cevap D'dir.

Doğru cevap A'dır.

Doğru cevap B'dir.

Klâsik İslâm edebiyatındaki romans kahramanı Leylî; İştar, Astarte, Afrodit, Venüs, Beltis, Mylitta Atargatis (Yunanca: Derketo), Artemis gibi çeşitli adlarla anılan aşk ve savaş tanrıçasının yüzyılları aşarak klâsik Yakındoğu edebiyatına ulaşmış temsilcilerinden en önemlisidir.

İnsanlığın varlığıyla birlikte başlayan ve kesintisiz biçimde devam eden ortak bir bilgi dağarcığı ve buna bağlı olarak da sürekli değişip dönüşerek zenginleşen ortak bir kültürel hafızası vardır. Tüm dünya coğrafyası bu ortak kültürel hafızaya belli ölçülerde de olsa katkı sağlarken, yaşanan dinî, siyasî ve toplumsal kırılmalar, söz konusu gelişimi durdurmaktan ziyade çeşitlendiren ve renklendiren bir misyon üstlenir. Örneğin Yakın ve Ortadoğu’da hüküm sürmüş Ateşperest, Maniheist, Süryani, Musevî ve Hristiyan dinlerinin inançları, kâinat, dünya ve insan algılayışlarıyla ve eski Mısır, Sümer-Akat, Babil ve Asur’daki çok tanrılı dinlerin yarattığı medeniyet ve kültürlerin çeşitli görünümleri de ait oldukları siyasî güçlerin yıkılmasıyla hemen ortadan kaybolmamışlardır.

Venüs yıldızı olan Sümer’in aşk ve savaş tanrıçası İnanna (Semitik, İştar) da resmedilmiştir.

Şehnâme; İran şâiri Firdevsî’nin, onuncu yüzyılın sonlarında, yazmış olduğu İran’ın mitolojik tarihini de anlatan altmış bin beyitlik büyük mesnevîsidir.

İnanna daha sonraki yüzyıllarda aynı mahiyetteki Semitik tanrıça İştar ile aynîleşince hem aşk hem de savaş tanrıçası olmuştur. İnanna/İştar’ın savaş sırasında uyandırdığı korku ve dehşet, Mezopotamya’da aslan ve kaplan sembolleriyle ifade edilmiştir. Ayrıca kaplan, renginin siyahlığı dolayısıyla geceyi ve gece gökyüzünü sembolize etmesi yönünden İnanna’nın sembolü olmuştur.

Roma ve Bizans krallarına eski dilde Kayser adı verilirdi.

9 ve 10. yüzyıllar içinde yaşayan Taberî, “tarihin babası” unvanıyla da anılan büyük tarihçilerden biridir. Eserinde yaratılışın başlangıcından halifeler çağına kadar insanlık tarihini yazmıştır. Firdevsî’nin anlatılarının hemen hepsi onda da vardır. Bu hikâyeler bizim şiirimizdeki göndermelere daha yakındır.