TÜRK EDEBİYATININ MİTOLOJİK KAYNAKLARI - Deneme Sınavı - 1

Uyuyan insanların göğsüne bastırarak onu hareket edemez hale getiren ve boğmaya çalışan
çoğunlukla erkek olarak tasavvur edilen olağanüstü varlık. Bu varlığın elbisesine çengelli iğne
batırılması halinde görünür hale gelip kendisini yakalayanın her isteğini yerine getireceğine
inanılır.

Sivas civarında “Enkebir” denilen bu kötü ruha başka yörelerde “Erkebit” adı verilir. Bu kötü ruh daha çok simsiyah bir gölge gibi düşünülür. Başlarında tamamen altından bir fes ve ellerinin ortasının delik olduğu tasavvur edilir. Bu kötü ruhun uyuyan insanın göğsü üstüne
çökerek ve boğazını sıkarak öldürdüğüne inanılır. Geleneğe göre bu kötü ruhtan ancak ezan okunarak kurtulabilinmektedir.

Türk halk kültüründe varlığına inanılan olağanüstü varlıklardan birisi de “Demirkıynak”
tır. Demirkıynak, Balıkesir’in Bigadiç Dağları’nda yaşayan ve ağaç, hayvan hatta futbol topu dâhil her kılığa girebilen ve aniden ortaya çıkarak korkunç sesler çıkararak insanları korkutan ve son derece pis kokan bir yaratıktır. Göründüğü insanın if­lah olmayıp delirdiğine inanılır. Bu konuda bir kaynak kişimizin verdiği bilgiye göre, Balıkesir Bigadiç’in Akyar Köyü’nde çobanlık yapan İremiş’e önce bir tilki olarak görünmüş, sonra ağaç şekline girmiş, sonra da bir at olmuş, daha sonra birdenbire kahkahalar atan bir plastik topa dönüşmüş, çoban İremiş kaçmaya çalışırken üzerinden atlayacak su aramış; çünkü Demirkıynak sudan geçemezmiş.
İremiş nereye saklandı ise Demirkıynak onu bulmuş ve korkutmuş. Sabahleyin bunları köylüye anlatan İremiş birkaç gün sonra evini yakacak kadar delirmiş ve onu akıl hastanesine kapatmışlar.

Türk halk kültüründe özellikle kırsalda insanları korkutan ve yolunu kaybettirmeye çalışan değişik kılıklara girebilen bir başka kötü ruhun adı ''Kul''dur. Kalıplaşmış ve daima göründüğü bir şekli yoktur. Her kılığa girebilir.

Mazdeist inanışta ve İrano-Aryanlar’da tek iyilik tanrısıdır.