TÜRK DÜŞÜNCE TARİHİ

Osmanlı İttihad ve Terakki Cemiyeti başta olmak üzere çeşitli muhalif grupların baskısı sonucu, “istibdatçı” olarak nitelendirilen II. Abdülhamid rejimine 23 Temmuz 1908’de son verildi ve Meşrutiyet ikinci kez ilan edildi. Doğru cevap D'dir.

Sultan II. Abdülhamid, eğitime verdiği özel önemin sonucunda bu alandaki kurumların her kademesinde önemli reformlar gerçekleştirdi. Bu çerçevede Mekteb-i Harbiye, Mekteb-i Tıbbiye ve Mekteb-i Mülkiye gibi yüksek okulların müfredatını Batılı tarzda değiştirmeye çalıştı. Padişah’ın eğitim alanındaki reformlarının temel yansımalarından biri de pozitivist, biyolojik ve materyalist felsefi akımlarının yüksek okul öğrencilerini etkilemesidir (Hanioğlu, 1985: 51-56; Mardin, 2006). Padişahın rejimine ilk örgütlü muhalefet hareketleri de bu okullarda çıktı. Doğru cevap E'dir.

Sultan II. Abdülhamid rejimine muhalif olan Jön Türkler, 27-29 Aralık 1907’de Paris’te bir araya gelerek ikinci kongreyi topladılar. Görüş ayrılıkları giderilemedi ancak Sultan II. Abdülhamid’in tahtan inmeye zorlanması, mutlakiyetçi rejimin değiştirilmesi ve meşruti rejimin tekrar kurulması gibi kararlar alındı. Bunun yapılması için de ordu içinde propagandaya ağırlık verilmesi, halkın vergi ödememesi gibi yöntemlerle sivil itaatsizliğe çağrılması, silahlı direniş yapılması ve grevler tertip edilmesi biçiminde eylem planları üzerinde duruldu. Doğru cevap E'dir.

19 Mart 1877’de Meclis-i Umumî açılmıştır. Meclis-i Umumi’nin bir kanadını oluşturan Meclis-i Mebusan’daki milletvekillerinin dağılımı gayrimüslimlerin lehinedir. Çünkü gayrimüslimler nüfuslarına oranla daha fazla milletvekiline sahip olmuşlardı. Doğru cevap E'dir.

II. Abdülhamid, Meclis-i Mebusan’ı 13 Şubat 1878’de feshettikten sonra kurduğu mutlakiyet rejiminde İslamcılık düşüncesine meyletti. Doğru cevap B'dir.

İslamcılık düşüncesini savunan yayın organları arasında Sırat-ı Müstakîm dergisinin yanı sıra Sebilü’r Reşad, Beyanü’l Hak, Volkan, İttihad-ı İslam, Livâü’l İslam, Hikmet, Tasavvuf, Teârüf-i Müslimin gibi dergiler vardı. 

Genç Kalemler Dergisi Türkçülük düşüncesini savunan bir dergiydi. Doğru cevap D'dir.

Ortodoks milleti içerisinde Rumlar, Sırplar, Bulgarlar ve Hristiyan Araplar yer almıştı. Doğru cevap E'dir.

Ziya Gökalp’ın Osmanlı Devleti’ni çöküşten, kurtarmak için, 1913’te kaleme aldığı ve ilk kez Türk Yurdu’nda yayınladığı “Türkleşmek, İslâmlaşmak, Muasırlaşmak” adlı makalesi sentezci bir yaklaşıma sahipti. Hiç kuşkusuz, Gökalp, önceliği Türkçülüğe vermektedir. Doğru  cevap C'dir.

30 Kasım 1911’de yayın organı olarak Türk Yurdu dergisini çıkardı. Dergi, “Türklüğe hizmet etmeyi” birincil amaç olarak belirlemiştir. Derginin dili sade olacaktı ve “Türk ırkının” çoğunluğu tarafından okunması sağlanacaktı. Dergide, Türklerin tanışmalarına, iktisad ve ahlâkça yükselmelerine ve fen bilgileriyle zenginleşmelerine hizmet eden konulara yer verilecekti. Ayrıca Türk millî ruhunu geliştirilmesi ve Türk dünyasındaki topluluklarla ilişki kurulması, derginin temel hedefleri arasında yer alacaktı (Sarınay, 1994: 113-115). Derginin bu yönüyle Osmanlıcı tezleri reddeden ve Turancı (Pan-Türkist) bir bakış açısına sahip olduğu söylenebilir (Arai, 1992: 85-110). Doğru cevap D'dir.

II. Meşrutiyet’in ilanından sonra Batıcılar İstanbul’da yayımlanan Mehtap adlı derginin (kapatılınca Şebtab) etrafında toplanmışlar ve Batılılaşmanın zorunlu olduğunu savunmuşlardır. Hiç kuşkusuz Abdullah Cevdet’in 1904’ten itibaren çıkarmaya başladığı İctihad dergisi bu akımın en önemli yayın organı olmuştur. Doğru cevap A'dır.