TÜRK DÜŞÜNCE TARİHİ

Fuṣûṣü’l-ḥikem Muhyiddin Arabi tarafından kaleme alınmıştır?

Molla Fenari’nin öğrencilerinden Kadızade-i Rumi hocası Molla Fenari’nin teşvikiyle Merâga
matematik-astronomi okulunun ilmî mirası çerçevesinde canlılığını koruyan Mâverâünnehir ve Horasan bölgesine giderek 1411 senesinden itibaren Semerkant’ta, dönemin önde gelen âlimlerinden kelâmcı-matematikçi Seyyid Şerîf el-Cürcânî’nin derslerine devam etti. Semerkant’ta Uluğ Bey ile tanışan Kadızâde kısa zamanda hükümdarın sevgi ve saygısını kazanarak özel hocası oldu.

Dürr-i Meknun, Ahmet Bican'ın bir eseridir.

Karahanlı Tabgaç Buğra Han adına, Uygur harfleri ile yazılan eser Kutadgu Bilig'tir.

Tarih-i Ebü’l-Feth, Tursun Bey'in eseridir.

Molla Lütfî, Harname isimli eseriyle ulemayı ve siyasal iktidarı eleştirmiş ve daha sonra idam edilmiştir.

Fatih döneminde İslam, Osmanlı Devleti’nde ideolojik bir karaktere bürünüp Sünni hüviyeti ile siyasallaştı. Medreseler, bu genç imparatorluğun ideolojisini üretme görevini üstlendi. Osmanlı İslam’ının böyle bir imparatorluk ideolojisine dönüşümünde hiç şüphe yok ki en temel rol medreselere düşüyor ve en başta da sultanın bizzat kurduğu Sahn-ı Seman medreseleri ideolojik üretimin en temel enstrümanlarından biri hâline geliyordu.

17. yüzyılda Osmanlı’da medrese alimleri arasındaki tartışmalar hangi davranışların insanı dinden çıkaracağı konuları üzerineydi.

Takıyyüddin, III. Murad’ın izniyle Tophane sırtlarında rasathâne kurmuştur.

“et-Tarîkatü’l-Muhammediyye", Birgivî Mehmed Efendi’nin 1564 yılında kaleme aldığı bir eserdir.

Orhan Gazi, 1336 yılında inşaatı biten İznik’teki ilk Osmanlı medresesinin müderrisliğine Dâvûd-i Kayserî’yi 30 akçe maaşla tayin etti.

Molla Fenârî, 750-843/1350-1431 yılları arasında yaşamıştır. Fenârî, beş Osmanlı padişahının hüküm sürdüğü yıllarda yaşamını sürdürdü. İlk Osmanlı şeyhülislamı kabul edilmektedir.

Osmanlı ilim hayatını hem talebeleri hem eserleriyle zenginleştirip yönlendiren Kadızâde, Osmanlı ilim muhitinde yetişen gerçek anlamda ilk özgün matematikçi ve astronom sayılır.

Ali Kuşçu’nun öğrencilerinden Sinan Paşa olarak bilinen Sinâneddin Yûsuf (ö.1486), Fâtih’in huzurunda Ali Kuşçu’nun bilmece tarzında sordu- ğu bir geometri sorusuna cevap olarak Risâle fi’z- zâviyeti’l-ḥâdde iẕâ füriżat ḥareketü eḥadi ḍılʿayhâ taḥṣulü zâviye münferice adıyla bir eser yazmıştır.

Farabi’nin Medinetü’l Fazıla isimli kitabında ayrıntılı bir biçimde yorumlanan antropomorfik teori, Nasıreddin Tusi’nin Ahlâk adlı eserinde halkın düzeyine indirilip yaygınlaştırıldı

Yusuf Has Hacib, Kutadgu Bilig de İslamiyet sonrası Türk ideal devlet anlayışını ele aldı.

Molla Lütfi, Harname isimli eserinde “Ey zaman, yazıklar olsun alçaklar yükseklere çıktı, şerefli insanlar aşağılara indi.” diyerek sadece muhteris ulemayı değil, siyasal iktidarı da mizahi bir dille eleştirmekten geri durmadı.

Gazali, Tehâfüt adlı eserde yirmi konu ele almıştır.

Selefiyeci yaklaşımın Osmanlı topraklarında uç vermesinde Birgivî Mehmed Efendi’nin 1564 yı- lında kaleme aldığı “et-Tarîkatü’l-Muhammediyye ve Risale-i Birgivi” isimli eserleri etkili olmuştur.

Osmanlılar öncesi bilimsel ve düşünsel birikim,
İznik ve Bursa’da kurulan medreselerde Osmanlı biliminin temellerini oluşturmaya devam etti.
Orhan Gazi, 1336 yılında inşaatı biten İznik’teki
ilk Osmanlı medresesinin müderrisliğine Dâvûd-i
Kayserî’yi 30 akçe maaşla tayin etti.