TÜRK DIŞ POLİTİKASI II

1993-1997 yılları arasında 1993 Kopenhag zirvesi, 1993 Brüksel Zirvesi, 1994 Korfu Zirvesi, 1994 Essen Zirvesi, 1995 Cannes Zirvesi, 1995 Madrid zirvesi, 1996 Floransa Zirvesi ve 1996 Dublin zirveleri gerçekleştirilmiştir.

Türkiye’nin terörle mücadelesi yoğun olarak eleştirilirken TBMM’de bulunan DEP’in (Demokrasi Partisi) 16 Haziran 1994 tarihinde Anayasa Mahkemesi tarafından kapatılması, altısı bu partiden toplam 8 milletvekilinin dokunulmazlıklarının kaldırılarak 17 Mart 1994’te gözaltına alınmaları, AB tarafından büyük tepkiye neden olmuştur. Avrupa Parlamentosu, 28 Eylül 1994 tarihinde ise Türkiye-AB Karma Parlamento Komisyonu’nun çalışmalarını askıya aldığını duyurmuştur.

Yugoslavya Sosyalist Cumhuriyeti’nden ilk ayrılan devlet Slovenya olmuştur. Bunu Hırvatistan, Makedonya ve ardından Bosna-Hersek takip etmiştir.

Yugoslavya Sosyalist Cumhuriyeti’nden ilk ayrılan devlet Slovenya olmuştur. Bunu Hırvatistan, Makedonya ve ardından Bosna-Hersek takip etmiştir. Slovenya’nın güçlü ve düzenli bir orduya sahip olması Yugoslav ordusuyla yaşanan çatışmalarda etkisini göstermiş ve Belgrad yönetimi bu ülkenin bağımsızlığını tanımak zorunda kalmıştır. Ancak Hırvatistan’ın bağımsızlık ilanı, Sırplar ile Hırvatlar arasında bir iç savaşın çıkmasına neden olmuştur. Federal ordu bu savaşta Sırp tarafında yer almıştır. Ancak Hırvatlara Almanlar başta olmak üzere dış dünyadan gelen destek, Hırvatistan’ın bağımsızlığını kazanmasında önemli etkiye sahiptir. Bosna-Hersek’te ise bütün tehdit ve tedhişe rağmen, 29 şubat 1992’de gerçekleştirilen referandumda halkın yüzde 99’u bağımsızlık yönünde oy kullanmış ve Bosna-Hersek de bağımsızlığını ilan etmiştir.

BM de bu bağımsızlığı tanımış ve üyelik başvurusunu 22 Mayıs 1992 yılında kabul etmiştir. Bağımsızlık ilanının ardından Bosna’daki Sırplar, Sırbistan’ın da desteği ile Boşnaklara karşı saldırıya geçmiştir. Böylece, Boşnaklar, Hırvatlar ve Sırplar birbiriyle savaşır duruma gelmiştir. Dönemin devlet başkanı Slobodan Miloseviç’in “Büyük Sırbistan” hedef çerçevesinde Bosna-Hersek’in ortadan kaldırılması için başlattığı acımasız savaş, 250 bin Bosnalının ölümüne neden olmuştur.

DSP-MHP-ANAP koalisyonundan oluşan IV. Bülent Ecevit Hükümeti 28.05.1999 - 19.11.2002 tarihleri arasında kurulmuştur. Mevcut durumda son koalisyon hükümeti niteliğindedir.

1990 sonrasında AB bakımından son derece önemli diğer gelişme 7 Şubat 1992 tarihinde imzalanan Maastricht Antlaşması olmuştur. Bu anlaşma ile Avrupa Ekonomik Topluluğu, birliğe dönüşmüş ve resmen “Avrupa Birliği” olarak adlandırılmıştır.

Özelikle 1995 sonu, 1996 başında Yunanistan ile yaşanan Kardak Krizi sonrası AB, önce Kardak’ın Yunanistan’a ait olduğunu, Türkiye’nin Yunanistan’ın sınırlarına saygı göstermesi gerektiğini, Yunanistan’ın sınırlarının AB’nin sınırları olduğunu belirten son derece sert bir açıklama yapması, ardından da Türkiye’ye aktarılacak AB mali yardımlarının çok önemli bir bölümünü bloke etmiştir.

“Beş Bölümlü Gündem” adıyla anılan bu başlıkların içeriği, enerji, ekonomi ve ticaret, bölgesel işbirliği, Kıbrıs, savunma ve güvenlik alanlarında stratejik işbirliği konularını içermektedir. Eğitim Öğretim Programları bu başlıklar arasında yer almamaktadır.

Tito’nun 1980’de ölümünden sonra Kollektif Baflkanlık sistemine geçerek varlığını devam ettirmeye çalışsada 1991-1995 yılları arasında ciddi bir dağılma sürecine girmiştir.

Yugoslavya’nın dağılmasından sonra; Bosna-Hersek, Hırvatistan, Slovenya, Makedonya, Sırbistan, Karadağ ve Kosova bağımsızlıklarını ilan eden ülkelerdir. Bulgaristan ise Sovyetler Birliğinin dağılmasından sonra bağımsızlığını ilan etmiştir.

Birleşmiş Daimi üyeleri; Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere, Fransa, Çin ve Rusya’dır.

4 Temmuz 1990 tarihinde Kıbrıs Rum Yönetimi, bütün Kıbrıs adına Topluluğa tam üyelik için başvuruda bulunmuştur. Kıbrıs Türk tarafı, yapılan başvurunun hukuka uygun olmadığı yönünde yoğun itiraz ve eleştiriler getirmiş ve başvurunun reddedilmesi gerektiğini savunmuştur.

Türkiye, 1991’de peş peşe bağımsızlıklarını ilan eden bu ülkeleri ilk tanıyan devlet olmuştur. Kuşku yok ki daha önce tarihsel-coğrafi birliktelik olmasa da etnik, kültürel ve dinî nedenlerle bölgede özel ve prestijli bir yeri olan Türkiye’nin etkinliği de yüksek düzeyde gerçekleşmiş ve rol model olmuştur.

Bilim ve teknoloji bu ortaklık kapsamı dışındadır.

Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından Orta Asya ve Kaf­kaslarda ortaya çıkan bağımsızlaşma dalgası sonucunda kendilerine “Türkî Cumhuriyetler” adı verilen Azerbaycan, Kazakistan, Türkmenistan, Özbekistan ve Kırgızistan gibi devletler kurulmuştur.

I. ve III. öncül bilgi doğrudur. Öte yandan II. öncül bilgi yanlıştır. II. öncül bilginin doğrusu şu olacaktır: “Maastricht Antlaşması ile birlik üç sütun üzerine inşa edilmek istenmiştir. Bunlar, ekonomik ve parasal, adalet ve içişleri ile ortak dış politika ve güvenlik sütunlarıdır.”

Avrupa Birliği Berlin Zirvesi 1997 yılında değil, 24-25 Mart 1999 yılında gerçekleşmiştir.

Soruda yer alan öncül bilgilerin hepsi, Türkiye’nin Gümrük Birliği Anlaşması’ndan beklentilerini ifade etmektedir.

1993-1996 döneminde, Türkiye’nin koalisyon hükümetleriyle yönetilmesi, söz konusu yıllar arasında Türkiye’nin AB’ye üyeliği ile ilgili kayda değer bir gelişme olmamasının sebeplerinden birisi değildir.