TÜRK DIŞ POLİTİKASI II - Deneme Sınavı - 6

Türkiye'ye aday ülke statüsü verilmemesi 13-14 Aralık'ta toplanan Lüksenburg Zirvesinin sonuçlarından biridir

Romanya Avrupa Birliği’nin üyelik müzakerelerinin başlamasını Aralık 1997 Zirvesi’nde kararlaştırdığı “Lüksemburg Grubu” devletlerinden biri değildir

KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş 1998 yılında yaptığı açıklamada Kıbrıs sorununun Konfederasyon yöntemi ile çözülebileceğini bildirmiştir

1996 yılında iktidara gelen Refah- Yol Hükümeti’nin başbakanı olan Necmettin Erbakan’ın ağırlıklı dış politika tercihi İslam ülkeleri ile işbirliğinin geliştirilmesidir

TBMM dışında kalan bir partinin Türk Dış Politikasını etkileme gücünün zayıfladığı tezi kabul edilirse, 1997-1999 döneminde Milliyetçi Hareket Partisi bu konumda olmuştu

Irak 15 Haziran 1997 tarihinde D-8 grubunu kuran devletlerden biri değildir

Türkiye Güney Kıbrıs Rum Yönetiminin NATO’ya üyelik başvurusunu veto etmiştir

1997-1998 döneminde Türkiye’nin en fazla eleştirdiği ve Avrupa Birliği ile ilişkilerini olumsuz etkilediğini düşündüğü Avrupa lideri Helmut Kohl.

Ticaret engelleri 1997-1999 döneminde Türkiye’nin Suriye ile yaşadığı sorunlardan biri olmadığı söylenebilir

Türkiye’nin ekonomik alanda AB ülkeleri ile rekabet edemeyeceği düşüncesi Gündem 2000 belgesinde Türkiye’nin Avrupa Birliği genişleme sürecinde yer bulamamasının nedenlerinden biri değildir

Türkiye ile Yunanistan arasındaki ilişkilerdeki asıl değişim ise Türkiye’nin Suriye’ye baskı yaparak Abdullah Öcalan’ı bu ülkeden çıkarması sonrasında ya- şandı. Öcalan’ın Rusya ve İtalya’nın ardından gittiği Kenya’da Yunan Büyükelçiliğinde saklandığının anlaşılması ve 15 Şubat 1999’da Kenya’da yakalanıp Türkiye’ye getirildiğinde üzerinde Lazaros Mavros adına düzenlenmiş bir Kıbrıs Cumhuriyeti pasaportunun bulunmuş olması, bir anda Türkiye-Yunanistan ilişkilerini en ciddi krizlerden birine soktu.

Örgüt, gelişmekte olan sekiz ülke olan Bangladeş, Endonezya, İran, Malezya, Mısır, Nijerya, Pakistan ve Türkiye’den oluşmaktadır. Irak bu ülkeler arasında değildir.

28 Şubat 1997’de yapılan Milli Güvenlik Kurulu toplantısında alınan kararlar ve devamındaki “süreç” sonunda Erbakan Hükûmeti istifa etmek zorunda kalırken ortaya konulan en önemli gerekçelerden birisini bu dış politik tercihler oluşturmuştur. Dış politikada geleneksel Batı ittifakından kopuş ve özellikle ABD ile “çatışma/ters düşme” görüntüsü, Türkiye’deki muhalefet ve askerî-sivil bürokrasi tarafından çok sert eleştirilere neden olmuş hatta bu durumun rejimin varlığını tehdit eder bir durum olduğu tezi de sıklıkla dile getirilmiştir.

AB Konseyi tarafından genişleme sürecinin değerlendirildiği AB’nin vizyon çalışması olan “Gündem 2000”i (Agenda 2000) hazırlamak üzere görevlendirilen AB Komisyonu, çalışmasını 16 Temmuz 1997’de kamuoyu ile paylaştı. Burada hem tek tek aday adayı ülkeler siyasi yapıları, ekonomik durumları ve diğer konularda de- ğerlendiriliyor hem de AB’nin vizyonu çerçevesinde öneriler ortaya konuluyordu.

1995’de Soğuk Savaş döneminde “bağımsız-bağlantısız” konumları nedeni ile AB ile de mesafeli bir ilişki kurmuş 3 ülke daha AB’ye üye oldu ve AB üye sayısı 15’e yükseldi. Bu süreçte üye olan Avusturya, İsveç ve Finlandiya’nın yanı sıra Norveç ile de müzakereler tamamlanmış ancak Norveç’te yapılan üyelik referandumunda, daha önce 1972’de de olduğu gibi Norveç halkı üyeliği istemediğini %52 red oyu ile ortaya koymuştur.

Gündem 2000’de Türkiye ile ilgili olarak iç politikayı ilgilendiren bireysel özgürlükler ve ifade özgürlüğünün AB ortalamasının altında olduğu, sivil siyasette Milli Güvenlik Kurulu aracılığıyla askerlerin belirgin ağırlıklarının azaltılması ve Bakanlar Kurulunun ön planda olması gerekliliği, makroekonomik dengesizlik konularının önem teşkil ettiğinden bahsedilmektedir. Yunanistan ile ilgili olarak da Ege sorununun Uluslararası Adalet Divanı’nın da dahil olduğu uluslararası hukuk kuralları çerçevesinde çözülmesi gerektiğini belirtmektedir.

Lüksemburg Zirve Bildirisi’nde Gündem 2000 Raporu’na kıyasla Türkiye lehine farklılaşan tek husus sadece aday ülkeler için hazırlanması öngörülen “İlerleme Raporu”nun Türkiye için de hazırlanmasının kararlaştırılmasıdır.

Yeni seçilen Başbakan Gerhard Schröder’e göre Türkiye’nin Müslüman bir ülke olduğu için Birlikten dışlanması asla kabul edilemezdi. Yeni Hükûmet’in Dışişleri Bakanı olan Joschka Fischer da “AB bir din birliği değil, değerler ve çıkarlar birliğidir” diyerek Türkiye’nin üyeliğinin sadece objektif kriterler ile değerlendirilmesi gerektiğini vurguluyordu. Gerek seçim öncesi, gerek seçim sonrası dile getirilen söylemler beklenilen doğrultuda sonuç vermiş ve Almanya ile seçim sonrası yeni bir döneme giren Türkiye, Avrupa Birliği ile de yeni ve olumlu ilişkilerin geliştirildiği bir döneme girmiştir.

1996-1998 arasında Türkiye-Yunanistan ilişkilerinde meydana gelen niteliksel değişme iki önemli gelişme ile gerçekleşti. Bunlardan ilki 13-14 Aralık 1997 tarihindeki AB Lüksemburg Zirvesi’nden sonra Türkiye’nin AB ile siyasi ilişkilerini kesme kararı almasıydı. Bu karar AB’nin Yunanistan açısından Türkiye ile problemleri çözme platformu vasfını yitirmesi sonucunu getirmiştir.

12 Aralık 1997 tarihinde yapılan Lüksemburg Zirvesi’nde GKRY’nin üyeliği resmî olarak açıklandığında, Türkiye ve KKTC’de büyük bir hayal kırıklığı ve öfke yaşanmıştır. Türkiye, AB ile özellikle Yunanistan ile ilişkileri etkileyecek “siyasi diyaloğu” kestiğini ilan etmiş; KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş ise AB’nin bu kararı sonrasında müzakerelerin anlamsızlaştığını ifade ederek topluluklar arası görüşmelerden çekildiğini BM Genel Sekreterliğine iletmiştir.