TÜRK DIŞ POLİTİKASI II - Deneme Sınavı - 10

Yugoslavya Sosyalist Cumhuriyeti'nden ilk ayrılan devlet Slovenya'dır.

1990lı yıllarda, Türkiye ile sorunsuz ilişkiler sahip olmasına rağmen ekonomik alanda önceliği Yunanistan ve İtalya'ya veren Balkan ülkesi Arnavutluk'tur.

Bağımsız Devletler Topluluğu oluşumunu başlatan ülke Rusya'dır.

İleri savunma stratejisinin terk edilişi.

Refahyol Hükümeti

ABD'nin Irak'a yönelik Çöl Fırtınası operasyonunda Türkiye'nin bizzat yer alması. Stratejik ortaklık 1995 yılındadır. (bknz.sf 61)

Soğuk Savaş’ın sona ermesi ardından 1991
yılında ilişkilerin “Geliştirilmiş Ortaklık”
çerçevesinde geliştirilmesi öngörülmüştür.
Bu ilişkilerin daha da gelişmesini ve derinleşmesini isteyen Türkiye ve Türkiye’nin bölgesel anlamda önemli bir değere sahip olduğu
ve bu değerin süreç içinde artması dolayısıyla
ABD, ilişkileri daha da geliştirmiş ve 1995 yılından itibaren bu ilişkiler yeni bir boyut kazanmış, Türkiye-ABD ilişkileri “stratejik ortaklık” seviyesine çıkarılmıştır. 1997 yılında,
dönemin Dışişleri Bakanı ve Başbakanının ABD’ye düzenledikleri resmî ziyarette
stratejik ortaklık temelinde beş ana başlık belirlenmiştir. “Beş Bölümlü Gündem”
adıyla anılan bu başlıkların içeriği, enerji, ekonomi ve ticaret, bölgesel işbirliği,
Kıbrıs, savunma ve güvenlik alanlarında stratejik işbirliği konularını içermektedir. Saddam Hüseyin yönetimindeki Irak’a “Çöl Fırtınası” adıyla girişilen harekât
ve ardından uygulanan ambargo, Çekiç Güç’ün Türkiye’de konuşlanmasına izin
vermesi, bağımsızlığını yeni kazanan Türk Cumhuriyetleri ile kurulmak istenen
çok boyutlu ilişkilerde, Orta Doğu ve Balkanlar’daki açılımlarda izlenen ortak politika bu dönemde Türkiye-ABD ilişkilerinde kurulan ortaklık çerçevesinde verilebilecek örneklerdir (Berin, Gürkan,2002,s.8-9).

Sırp lideri Miloseviç'in tutuklanıp yargılanmasını sağlaması.

Göçmen sorunu, ABD’ye düzenlenen resmî ziyarette stratejikortaklık temelinde belirlenen başlıklardan biri değildir.

Türkiye’nin Azerbaycan ile ilişkilerinde “iki devlet bir millet” sözü sıkça dile getirilmektedir.

Soğuk Savaş sonrası, uluslararası ortamda, karşılıklı bağımlılığın artması, ulus devletleri AB (Avrupa Birliği), NAFTA (Kuzey Amerika Serbest Ticaret Antlaşması Örgütü), APEC (Asya-Pasifik Ekonomik işbirliği Örgütü), BDT (Bağımsız Devletler Topluluğu) örneklerinde olduğu gibi bölgesel entegrasyonlara yöneltmiştir.

Özal’ın ölümü ardından Süleyman Demirel Cumhurbaşkanı olmuş, başkanı olduğu DYP’nin başına Tansu Çiller geçmiş ve hükümeti kurma görevi kendisine verilerek DYP-SHP koalisyonunun başında başbakan olmuştur. Bu olay ayrıca, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ilk kez bir kadın siyasetçinin başbakanlığının da başlangıcı olmuştur.

1990 sonrasında AB bakımından son derece önemli diğer gelişme 7 Şubat 1992 tarihinde imzalanan Maastricht Antlaşması olmuştur. Bu anlaşmayla Avrupa Ekonomik Topluluğu, birliğe dönüşmüş ve resmen “Avrupa Birliği” olarak adlandırılmıştır.

1993-1997 yılları arasında 1993 Kopenhag zirvesi, 1993 Brüksel Zirvesi, 1994 Korfu Zirvesi, 1994 Essen Zirvesi, 1995 Cannes Zirvesi, 1995 Madrid zirvesi, 1996 Floransa Zirvesi ve 1996 Dublin zirveleri gerçekleştirilmiştir.

Türkiye’nin terörle mücadelesi yoğun olarak eleştirilirken TBMM’de bulunan DEP’in (Demokrasi Partisi) 16 Haziran 1994 tarihinde Anayasa Mahkemesi tarafından kapatılması, altısı bu partiden toplam 8 milletvekilinin dokunulmazlıklarının kaldırılarak 17 Mart 1994’te gözaltına alınmaları, AB tarafından büyük tepkiye neden olmuştur. Avrupa Parlamentosu, 28 Eylül 1994 tarihinde ise Türkiye-AB Karma Parlamento Komisyonu’nun çalışmalarını askıya aldığını duyurmuştur.

Yugoslavya Sosyalist Cumhuriyeti’nden ilk ayrılan devlet Slovenya olmuştur. Bunu Hırvatistan, Makedonya ve ardından Bosna-Hersek takip etmiştir.

Yugoslavya Sosyalist Cumhuriyeti’nden ilk ayrılan devlet Slovenya olmuştur. Bunu Hırvatistan, Makedonya ve ardından Bosna-Hersek takip etmiştir. Slovenya’nın güçlü ve düzenli bir orduya sahip olması Yugoslav ordusuyla yaşanan çatışmalarda etkisini göstermiş ve Belgrad yönetimi bu ülkenin bağımsızlığını tanımak zorunda kalmıştır. Ancak Hırvatistan’ın bağımsızlık ilanı, Sırplar ile Hırvatlar arasında bir iç savaşın çıkmasına neden olmuştur. Federal ordu bu savaşta Sırp tarafında yer almıştır. Ancak Hırvatlara Almanlar başta olmak üzere dış dünyadan gelen destek, Hırvatistan’ın bağımsızlığını kazanmasında önemli etkiye sahiptir. Bosna-Hersek’te ise bütün tehdit ve tedhişe rağmen, 29 şubat 1992’de gerçekleştirilen referandumda halkın yüzde 99’u bağımsızlık yönünde oy kullanmış ve Bosna-Hersek de bağımsızlığını ilan etmiştir.

BM de bu bağımsızlığı tanımış ve üyelik başvurusunu 22 Mayıs 1992 yılında kabul etmiştir. Bağımsızlık ilanının ardından Bosna’daki Sırplar, Sırbistan’ın da desteği ile Boşnaklara karşı saldırıya geçmiştir. Böylece, Boşnaklar, Hırvatlar ve Sırplar birbiriyle savaşır duruma gelmiştir. Dönemin devlet başkanı Slobodan Miloseviç’in “Büyük Sırbistan” hedef çerçevesinde Bosna-Hersek’in ortadan kaldırılması için başlattığı acımasız savaş, 250 bin Bosnalının ölümüne neden olmuştur.

DSP-MHP-ANAP koalisyonundan oluşan IV. Bülent Ecevit Hükümeti 28.05.1999 - 19.11.2002 tarihleri arasında kurulmuştur. Mevcut durumda son koalisyon hükümeti niteliğindedir.

1990 sonrasında AB bakımından son derece önemli diğer gelişme 7 Şubat 1992 tarihinde imzalanan Maastricht Antlaşması olmuştur. Bu anlaşma ile Avrupa Ekonomik Topluluğu, birliğe dönüşmüş ve resmen “Avrupa Birliği” olarak adlandırılmıştır.

Özelikle 1995 sonu, 1996 başında Yunanistan ile yaşanan Kardak Krizi sonrası AB, önce Kardak’ın Yunanistan’a ait olduğunu, Türkiye’nin Yunanistan’ın sınırlarına saygı göstermesi gerektiğini, Yunanistan’ın sınırlarının AB’nin sınırları olduğunu belirten son derece sert bir açıklama yapması, ardından da Türkiye’ye aktarılacak AB mali yardımlarının çok önemli bir bölümünü bloke etmiştir.