TÜRK DIŞ POLİTİKASI I

Türkiye 12 Eylül 1980 darbesi sonrasında, ABD'nin Sovyetlere karşı İslam ülkelerinden oluşacak bir cephe oluşturma stratejisine dayanan "Yeşil Kuşak" projesine yakınlaşmaya başlamıştır.

1980 yılına gelindiğinde Reagan’ın ABD Başkanı olmasıyla “Yeni Soğuk Savaş” dönemine girildiği kabul edilir. Bunun belirleyici etkenleri, Sovyetler’in Afganistan’ı işgali ve Doğu Akdeniz’e inme çabası, İran’ın yaşadığı rejim değişikliği ile Batı ittifakından ayrılması, İran-Irak Savaşı ve PASOK yönetimdeki Yunanistan’ın ABD karşıtı tutumu olarak sıralanabilir.

12 Eylül darbesinin ardından askerî yönetim NATO’nun askerî kanadına Yunanistan’ın tekrar dönmesine izin vermiştir. Sonraki süreçte Türk-Yunan ilişkilerindeki sürtüşme NATO içine taşınmıştır.

1980 darbesi sorasında Türkiye’deki yoğun gözaltı ve tutuklamalar sonucunda AT, 1982 yılında Türkiye ile olan ilişkilerini süresiz olarak dondurma kararı almıştır.

1980 sonrasında ABD, Sovyetleri çevrelemek ve İran rejiminin etkisini azaltmak için ılımlı İslam olarak adlandırdığı, içinde Pakistan, Türkiye, Suudi Arabistan, Bahreyn, Katar, Kuveyt, Birleşik Arap Emirlikleri, Umman ve Mısır gibi ülkelerin yer aldığı bir “Yeşil Kuşak” oluşturma yönünde strateji izlemiştir.

1980 sonrası dönemde Türkiye, İsrail ile farklı iş birlikleri geliştirmiştir. Terör konusu bunların başında gelmektedir. Bilindiği gibi Suriye Türkiye aleyhinde faaliyet gösteren terör guruplarını destekliyordu, aynı şekilde İsrail’e karşı da sert politikaları vardı. Suriye bu noktada her iki ülkenin yakınlaşmasını ve ortak stratejiler geliştirmesini sağlamıştır.

Özal hükümeti, anlaşmalardan doğan hakların verilmesi, mali protokollerin uygulanması ve AT içinde Yunanistan engellerinin aşılabilmesi için 14 Nisan 1987’de Almanya başta olmak üzere pek çok AT ülkesinin itirazlarına rağmen Topluluğa tam üyelik için başvuruda bulunmuştur.

KKTC, 15 Kasım 1983 tarihinde, 1980 darbesi sonrasında yönetimde bulunan askeri yönetim tarafından ilan edilmiştir. Belirtilen diğer olaylar askeri yönetim sonrasında iktidara gelen Özal hükümeti döneminde gündeme gelmiş olan olaylardır.

Dönemin Ronald Reagan öncülüğündeki politikası, “Reagan Doktrini”, dünyadaki tüm anti-komünist ve anti-Sovyet hareketlerin ABD tarafından desteklenmesi üstüne kurulmuştur

ABD'nin "Yeşil Kuşak" stratejisi sonucunda İran'daki devrim sonrasında yükselen radikal İslam'a karşılık Türkiye'de ılımlı bir İslam anlayışının geliştirilmesi amaçlanmıştır.

ABD'nin Orta Doğu'daki kontrolünü artırmak amacıyla Türkiye topraklarında kurmak istediği fakat Türkiye'nin reddettiği ordunun adı Çevik Kuvvet'tir.

Türk tarafı yardımların ülkelerin NATO'ya olan katkıları ve bölgeselin rolleri paralelinde olması gerektiğini savunarak yardımların 1/7 oranın yapılmasını talep etmiştir.

1960'ların sonlarından itibaren NATO'nun Sovyetler Birliği'ne karşı benimsediği ve karşı taraftan gelecek saldırının niteliğine uygun bir karşılık verilmesini öngören stratejinin adı Esnek Karşılık Stratejisi'dir.

12 Eylül askeri darbesinden sonra Türkiye'nin Yunanistan'a karşı "son kozu" olarak görülen ve ABD'li komutanların ısrarları sonucu Yunanistan'ın NATO'ya tekrar dönüşü için Kenan Evren ikna edilmiştir.

Yıldız Savaşları Projesi ABD'nin 1980'lerde başlattığı bir nükleer savunma projesidir.

Reagan Doktirini olarak anılan bu politika dönemin ABD başkanı Ronald Reagan öncülüğünde geliştirilmiştir.

11 Mart 1985'te SSCB yönetimine gelen Mihail Gorbaçov söylem ve uygulamalarıyla kendinden önce gelen yöneticilerden oldukça farklı bir çizgi çizmiştir.

12 Eylül darbesinin temel nedenleri ekonomik sıkıntılar; can güvenliği sorununa yol açan ideolojik çatışmalar; ve siyasi istikrarsızlık olarak gösterilebilir.

Darbe sonra hazırlanan ilk anayasa 1982'de yapılan bir halk oylaması sonucu 1982'de yürürlüğe girmiştir.

Sovyetler'in Afganistan'ı işgali; İran'daki rejim değişikliği; ve PASOK yönetimindeki Yunanistan'ın ABD karşıtı tutumu "İkinci Soğuk Savaş" dönemini biçimlendiren temel etkenlerden olmuştur.