TÜRK DIŞ POLİTİKASI I - Deneme Sınavı - 14

ABD'nin "Yeşil Kuşak" stratejisi sonucunda İran'daki devrim sonrasında yükselen radikal İslam'a karşılık Türkiye'de ılımlı bir İslam anlayışının geliştirilmesi amaçlanmıştır.

ABD'nin Orta Doğu'daki kontrolünü artırmak amacıyla Türkiye topraklarında kurmak istediği fakat Türkiye'nin reddettiği ordunun adı Çevik Kuvvet'tir.

Türk tarafı yardımların ülkelerin NATO'ya olan katkıları ve bölgeselin rolleri paralelinde olması gerektiğini savunarak yardımların 1/7 oranın yapılmasını talep etmiştir.

1960'ların sonlarından itibaren NATO'nun Sovyetler Birliği'ne karşı benimsediği ve karşı taraftan gelecek saldırının niteliğine uygun bir karşılık verilmesini öngören stratejinin adı Esnek Karşılık Stratejisi'dir.

12 Eylül askeri darbesinden sonra Türkiye'nin Yunanistan'a karşı "son kozu" olarak görülen ve ABD'li komutanların ısrarları sonucu Yunanistan'ın NATO'ya tekrar dönüşü için Kenan Evren ikna edilmiştir.

Yıldız Savaşları Projesi ABD'nin 1980'lerde başlattığı bir nükleer savunma projesidir.

Reagan Doktirini olarak anılan bu politika dönemin ABD başkanı Ronald Reagan öncülüğünde geliştirilmiştir.

11 Mart 1985'te SSCB yönetimine gelen Mihail Gorbaçov söylem ve uygulamalarıyla kendinden önce gelen yöneticilerden oldukça farklı bir çizgi çizmiştir.

12 Eylül darbesinin temel nedenleri ekonomik sıkıntılar; can güvenliği sorununa yol açan ideolojik çatışmalar; ve siyasi istikrarsızlık olarak gösterilebilir.

Darbe sonra hazırlanan ilk anayasa 1982'de yapılan bir halk oylaması sonucu 1982'de yürürlüğe girmiştir.

Sovyetler'in Afganistan'ı işgali; İran'daki rejim değişikliği; ve PASOK yönetimindeki Yunanistan'ın ABD karşıtı tutumu "İkinci Soğuk Savaş" dönemini biçimlendiren temel etkenlerden olmuştur.

İran, ABD'nin bu projesinde hedef aldığı ülkedir. Ilımlı İslam projesinin amaçları arasında, İran'daki ABD karşıtı rejimin gücünü zayıflatmak bulunmaktadır.

SEIA anlaşması ve Türkiye'deki nükleer silahların artırılması planları, 1980'lerin başında Sovyetler ve Türkiye arasındaki ilişkilerin gerilmesi yol açmıştır.

Türkiye, halk tarafından tepkiyle karşılanmasına rağmen iyiye giden ticari ilişkiler sebebiyle Azerbaycan'ın işgalini Sovyetler'in bir iç meselesi olarak görmüştür. Karadeniz FIR hattının düzenlenmesi; ticari faaliyetlerin artması; ve Sınır ve Kıyı Ticareti Anlaşması gibi gelişmeler ise bunun aksine ikili ilişkilerin iyiye gitmesi sebep olmuştur.

Bulgaristan yönetimi 1980'ler boyunca sürekli gündeme gelen bu göçe ancak 1989 yılında izin vermiş ve sayıları yüz binleri bulan göç dalgası yaşanmıştır.

Suriye yönetimi bahsedilen dönemde Türkiye'den kaçmak isteyen ayrılıkçı gruplara sınırlarını açmıştır.

Dönemin Türkiye'sinde yaşanan 12 Eylül darbesinin nedeni olan anarşinin sorumlusu Sovyetler olarak görülmüştür. Darbeyi Sovyetler Birliği desteklememiştir.

Bulgaristan yaşayan Türklerin Türkiye'ye göç etmelerine 1989 yılında Bulgar hükumeti tarafından izin verilmiştir.

1960’ların sonlarından itbaren NATO’nun kabul ettiği askerî strateji olan esnek karşılık stratejisine göre karşı taraftan gelecek saldrının niteliğine uygun bir karşılık verilmesi öngörülmektedir. NATO’nun Sovyetlere karşı yürüttüğü bu politikanın en çok tedirgin ettiği ülkelerden birisi Sovyetlerle en uzun sınıra sahip NATO üyesi ülke olan Türkiye olmuştur.

1980 yılına gelindiğinde Reagan’ın ABD Başkanı olmasıyla “Yeni Soğuk Savaş” dönemine girildiği kabul edilmektedir. Sovyetler’in Afganistan’ı işgali ve Doğu Akdeniz’e inme çabası, İran’ın yaşadığı rejim değişikliği ile Batı ittifakından ayrılması, İran-Irak savaşı ve PASOK yönetimdeki Yunanistan’ın ABD karşıtı tutumu bunun belirleyici etkenleri olarak sıralanabilir. 1970’lerde ABD ile zayıflayan ilişkiler bu nedenlerle Türkiye ile olan ilişkileri geliştirmeyi elzem kılmıştır. Bu dönemde Sovyetler'in Irak'ı işgali ise söz konusu olmamıştır.