TÜRK DİLİ II

Deneme, fıkra, gezi, anı  gibi düşünce yazılarında öznellik hakimken makalede kanıtlanabilirlik ve nesnellik ağır basar.

Anı, günlük, gezi, öz yaşam öyküsü gibi türler kişisel hayatı konu edinen düşünce yazıları olarak kabul edilmektedir. Deneme değil.

Deneme yazıları okuyucu düşündürmek ve okuyucuyu dolaylı yollardan sonuca varmasını amaçlamaktadır. O nedenle yazar, kendi yargısını, düşüncesini ortaya koymaz ve düşüncesini kanıtlamasına gerek yoktur.

Cumhuriyet döneminde Cumhuriyet düşüncesine bağlı olarak ortaya çıkan Anadoluculuk ve memleket edebiyatı, Anadolu coğrafyasını, insanını, kültürünü̈, tarihini, yaşama biçimini ön plana çıkarmıştır.

Anı geçmişi, günlük ise yazıldığı dönemi anlatır. Bu nedenle anı ve günlük arasındaki en önemli fark içerdiği zaman dilimidir.

Yaşam öyküsü (biyografi) ile öz yaşam öyküsü (otobiyografi) arasındaki fark nesnelliktir. Yaşam öyküsü nesnel olmalı ancak kendi yaşam öyküsünü yazan yazar nesnel olamaz.

Düşünce yazıları makale, fıkra, deneme, söyleşi, anı, eleştiri, günlük, röportaj, gezi, söyleşi, yaşam öyküsü, öz yaşam öyküsü biçiminde sıralanabilir. Öykü ise sanatsal yazı türlerinden biridir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Soru kökünde özellikleri sıralanan düşünsel yazı türü Fıkradır.

Okura dönük eleştiri; eleştirmenin yapıtı değerlendirmekten çok, yapıtın bir okur olarak kendisi üzerindeki etkilerini değerlendirdiği eleştiridir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Söyleşi, yazarın kendi eğilimleri doğrultusunda seçtiği herhangi bir konu hakkındaki görüşlerini, konuşma doğallığı içinde anlatan düşünce yazılarıdır. Söyleşi bir düşünce yazısıdır ve bu türde düşünceler karşılıklı konuşma havası içinde kaleme alınır ve konusu da genellikle günlük sanat olaylarıdır. Doğru cevap E seçeneğidir.

A, B, C ve E seçenekleri deneme türüne ait özelliklerdir. Eleştiri türünde belirli bir sonuç ve yargıya varılma amacı vardır. Bu özellik deneme türünde yoktur.  Doğru cevap D seçeneğidir.

Makale, gazetecilikle doğmuş, gazetecilikle birlikte gelişmiş bir yazı türüdür. Makale türü, ilk özel gazete olan Tercüman-ı Ahval’de Şinasi’nin yazmaya başladığı makalelerle Türk basınına girmiştir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Makale; bilimsel yanı ağır basan ve bilimsel çalışmaların raporlaştırılmasını içeren bilimsel makaleler, çeşitli uzmanlık dallarının sorunlarıyla ilgili olup genellikle ayrıntılı bir araştırmaya dayanır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Öz yaşam öyküsü olan otobiyografide birinci kişinin ağzından anlatılır. Yaşam öyküsünde üçüncü kişili anlatım kullanılır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Günümüzdeki şekliyle ilk röportaj örnekleri Ruşen Eşref Ünaydın’ın Atatürk’ü dünyaya ve Türkiye’ye tanıtan ilk görüşme niteliği taşıdığı söylenen “Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal’le Mülakat”tır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Türk edebiyatında bazı tarihler, seyahatnameler, tezkireler anı sınırları içinde değerlendirilebilir. Bu açıdan bakıldığında Göktürk Kitabeleri anı türünün ilk örneği olarak kabul edilebilir. Doğru cevap E seçeneğidir.