NOKTALAMA İŞARETLERİ

Yazılı anlatımda okumayı ve anlamayı kolaylaştıran, yazarın okura ak­tarmak istediği düşünce ya da duygunun doğru ulaşmasına yardımcı olan, sözün vurgu ve ton gibi özelliklerini belirten bu işaretlere noktalama işaretleri denir.

 Noktalama işaretleri dilin trafik işaretleridir. Size ne zaman başlayacağınızı, ne zaman duracağınızı veya satırları nasıl okuyacağınızı söyler. " David Mielke'' 

Günümüzde kullandığımız noktalama işaretlerinin birçoğu, yazı dilimize Batıdan, Tanzimat döneminde geçmiştir.

Yazar, konuşma dilinde anlaşmayı kolay­laştıran mimik, jest, vurgu, durak, tonlama gibi yardımcı öğeler yerine noktala­ma işaretlerinden faydalanır.

Nokta, cümlenin bittiğini göstermek amacıyla cümlenin sonuna konur.

Rakamlardan sonra konursa sıra sayı sıfatlarını türetir; yani -ncI eki yerine geçer.

Kimi kısaltmalarda kullanılır.

Tarih yazarken gün, ay ve yıl rakamla yazılıyorsa bunların arasına nokta konur.

Saat yazımında saat ile dakika arasına nokta konur.

Bir yazıda maddeleme yapılıyorsa maddeleri belirtmek için kullanılan ra­kam veya harflerden sonra konur.

Bilimsel yazılarda kaynakça yazımında kullanılır.

Büyük rakamların okunuşunu kolaylaştırmak için rakamlar basamaklara ayrılarak aralarına nokta konulmaktadır.

Matematikte çarpma işlemi işareti olarak kullanılır.

Öznenin yüklemden uzak düştüğü cümlelerde, özneden sonra virgül konur.

Cümlede kelime öbeklerini belirginleştirmek için kullanılır.

Cümlede benzer veya eş değer öğeler, art arda sıralanıyorsa bunların arası­na konur.

Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur.

Bu, şu, o zamirleri özne olarak kullandığında bunları işaret sıfatlarıyla ka­rıştırmamak ve anlam karışıklığına yol açmamak için konur.

Çünkü, ama, fakat, ancak gibi bağlaçlar cümleleri birbirine bağlıyorsa bu bağlaçlardan önce virgül konabilir.

Alıntı cümleler tırnak içi yerine virgüllerle de verilebilir.

Konuşma çizgisiyle verilen alıntıların bitiminde kullanılır.

Kelimeler pekiştirme amacıyla tekrarlanıyorsa birbirinden virgülle ayrılır.

Hitap (seslenme) kelimelerinden sonra kullanılır.

Onaylama veya ret bildiren kelimelerden sonra kullanılır.

Bilimsel çalışmalarda kaynakça yazımında kullanılır.

Rakamların yazımında kesirleri göstermek için kullanılır.

Sıralı cümleyi oluşturan cümleler, virgülle ayrılıyor ve kendi aralarında gruplanabiliyorsa bu gruplar birbirinden noktalı virgülle ayrılır.

Bir cümlede virgüllerle ayrılan kelimeler veya kelime öbekleri kendi içinde gruplanabiliyorsa bunlar da birbirinden noktalı virgülle ayrılır.

Bağlaçlı cümleleri birbirine bağlamak için kullanılır.

Sıralı, bağlaçlı, girişik gibi birden çok cümlenin birlikte kullanıldığı yapıla­rın öznesi ortak ise bu durumda noktalı virgül özneden sonra konur.

Aynı eki alan kelimeler virgülle art arda sıralandığında oluşabilecek anlam karışıklığını önlemek için kullanılır.

Cümleyle ilgili verilecek örneklerden önce iki nokta(:) işareti konur.

Sözün istenmeyen şekilde bittiğini, kesik cümlelerde okuyana bırakılan parçayı göstermede, ayıp karşılanan kelimelerin yerine, metinlerin okunamayan yerlerini göstermede üç nokta(...) işareti kullanılır.

Karşılıklı konuşmalarda üç nokta(...)cevap verilmediğini, sessiz kalındığını belirtir.

Ünlem ve soru işaretinden sonra anlamı pekiştirmek için  üç nokta(...) işareti konur.

Eklendiği sese, heceye, kelimeye, söze ya da cümleye soru anlamı yükleyen işarettir. Türkçede soru işareti yoluyla cümleye şaşma, çıkışma, rica, beğenme gibi birbirinden değişik anlamlar da yüklenir.

Bir yazıda yer, tarih vb. verilen bilgilerle ilgili olarak tereddütler varsa bu durum, ayraç içinde soru işareti kullanılarak belirtilir.

Soruyu pekiştirmek için soru işaretinden sonra iki nokta konabilir? 

Parantez olarak da bilinen bu işaret için, köşeli ayraçla karıştırılmasın diye yay ayraç terimi de kullanılmaktadır. Cümlenin anlamına hizmet eden ayırıcı işaretlerdendir.

Olayların yaşandığı, eserlerin yazıldığı, basıldığı tarih veya yer ayraç içinde verilir.

Alıntılarda atlamalar yapılıyorsa bu kısım ayraç içinde üç nokta ile gösteri­lebilir.

Konuşma dilinde kimi zaman olumlu görüş belirtir; ancak aslında görü­şün olumsuz olduğu jest ve mimiklerle ifade edilebilir. Yazı dilinde bunu belirtmek için ayraç içinde ünlem işareti kullanılır.

Ayraç içinde ayraç açılacağı zaman, yay ayraçtan önce köşeli ayraç kullanılır.

Metin içinde vurgulama amaçlı kullanılan ayırıcı işaretlerdendir

Bilimsel yazıların kaynakçalarında makale adları tırnak içinde verilir.

Tek tırnak(' ') işareti, çift tırnak işareti ile aynı köktendir; ancak tek tırnak işareti içine alınan kelime, söz ya da cümle ile etrafındakilerden ayrıldığı vurgulanır

Eğik çizgi işareti(/) için Türkçede bölü veya taksim işareti terimleri de kullanılmaktadır.

Kesme işareti Türkçede Latin harflerinin kabulü (1928) ile kullanılmaya başlanmıştır. İşaretin kullanım alanı zamanla genişlemiştir

Kısaltmalara durum eki getirildiğii zaman bunlar kesme işaretiyle ayrılır.

Tire olarak da adlandırılan işaret, kelimeleri bölmek için ya da birleştirmek için kullanılır.

Cümledeki kelime öbekleri veya ara cümleleri belirginleştirmek için başla­rına ve sonlarına kısa çizgi (-) konur.Tire olarak da adlandırılan işaret, kelimeleri bölmek ya da birleştirmek için kullanılır.

Tarih bildiren iki rakamın arasına konunca arasında, ve, ile, ilâ, ...den ...e anlamı katar.

Uzun çizgi 42,3 mm'dir. uzun çizgi için konuşma çizgisi, büyük çizgi, tire gibi farklı kavramlar da kullanılmaktadır.

Eklendiği cümlede üzüntü, sevinç, kızma, korku gibi anlamları pekiştiren bu işaret okura yazıda yanında bulunduğu yazı biriminin yüksek sesle anlama uygun bir tonda okunması gerektiğini gösteren noktalama işareti ünlem işaretidir.