TÜRK DİLİ II - Deneme Sınavı - 10

Gazete ya da dergilerde yayımlanan belgelendirme ve kanıtlama gereği duyulmadan günlük olayları, ülke sorunlarını inceleyen ve yorumlayan kısa yazılara fıkra denir.

Yazı dili konuşma diline göre daha tutucudur, yani yazı dilinin kuralları konuşma diline göre daha yavaş değişir. Dilin hem yaşayanlar hem de geçmişle gelecek nesiller arasında köprü olma niteliği dikkate alındığında, her neslin yazı dilini kendisine göre yeniden yapılandırmasının doğru olmadığı görülecektir.

12 Aralık 1928

• Bütün özel isimler-kişi adları ve soyadları, ülke, millet, dil, din, mezhep, gezegen, yer, bölge, yerleşim birimleri, kurum, kuruluş, eser, gazete, dergi, kanun, tüzük, dönem, mevsim (belirli bir tarih bildiren)ay ve gün, bayram, toplantı vb. isimleri- büyük harfle başlatılır. • Birtakım kısaltmaların tamamı veya ilk harfleri büyük harfle yazılır. • Bütün cümleler ile şiirlerde dizeler büyük harfle yazılır. • İki noktadan sonra veya tırnak içinde verilen cümlelerin ilk kelimesi büyük harfle başlar ve sonuna ilgili noktalama işareti konur. • Unvanlar ve lakap gibi kullanılan akrabalık sözleri büyük harfle yazılır. • Hitap sonrası kullanılan unvanlar büyük harfle yazılır. • Kitap, dergi, bildiri vb. gibi çalışmalarda, yazı başlıkları ve çizelge, şema vb. ile ilgili

Pekiştirme sıfatları, sözcüğün ilk hecesinin ünlüyle biten kısmı alınarak bunlara p, r, s, m seslerinin getirilmesiyle türetilir ve bunlar birleşik yazılır. Bu yapıların daha da pekiştirildiği veya bu yapılarda ünlü türemelerinin ortaya çıktığı görülür. yemyeşil, gömgök, kopkoyu, pespembe, yusyuvarlak, kapkaranlık, sırsıklam, çarçabuk, çırılçıplak, güpegündüz, çepeçevre, sırılsıklam, paramparça vb.

Konuşmanın inceliklerini yazıya aktarmak ve verilen iletiyi eksiksiz ve doğru olarak okura ulaştırabilmek için yazılı anlatımda birtakım işaretlere gereksinim duyulur. Yazılı anlatımda okumayı ve anlamayı kolaylaştıran, yazarın okura aktarmak istediği düşünce ya da duygunun doğru ulaşmasına yardımcı olan, sözün vurgu ve ton gibi özelliklerini belirten bu işaretlere noktalama işaretleri denir.

Günümüzde kullandığımız noktalama işaretlerinin birçoğu, yazı dilimize Batı’dan, Tanzimat döneminde geçmiştir. Bu işaretleri bizde ilk olarak Şinasi, Şair Evlenmesi (1859) adlı tiyatro eserinde kullanmıştır. Bilindiği gibi bu eser, aynı zamanda basılı ilk Türkçe tiyatro eseri olma özelliği taşımaktadır.

Nokta, anlatılmak istenenleri sırasıyla vermeyi sağlayan sözlerin sırasını gösterir. TDK’nin Yazım Kılavuzu’na göre tamamen büyük harflerden oluşan kısaltmalarda esas olarak nokta kullanılmaz: TBMM, DDY, BMT, ABD, AB, MÖ, MS, İTÜ vb. Ancak T.C., T. vb. bu durumun istisnalarıdır. Bu konuyla ilgili olarak Yazım Kuralları ünitesindeki Kısaltmalar bölümünü okuyabilirsiniz.

Göktürk ve Yenisey yazıtlarında kullanılan tek noktalama işareti, iki noktadır.

Üç nokta (...), sözün istenmeyen şekilde bittiğini, kesik cümlelerde okuyana bırakılan parçayı göstermede, ayıp karşılanan kelimelerin yerine, metinlerin okunamayan yerlerini göstermede kullanılan yardımcı işarettir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Kısa çizgi, iki rakamın arasına konduğunda yaklaşıklık, aşağı yukarılık anlamı katar.