TÜRK DİLİ I

"Seni görüyordu ama görmezlikten geliyordu." cümlesinde ama bağlaçtır. Edat yoktur.

Batı’ da morfoloji olarak adlandırılan
bu çalışma alanı Türkçede biçim bilim, biçim bilgisi, kelime bilgisi, şekil bilgisi,
yapı bilgisi, sözcük bilim gibi farklı terimlerle adlandırılmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Gövdeler, biri bağımsız biçim birim olmak üzere, en az iki biçim birimden oluşan yani
bir veya daha fazla ek alan kök biçim birimlerdir.

İnsancıl kelimesindeki "cıl" eki addan ad yapmaktadır.

Küçülmek kelimesindeki "l" eki addan eylem yapmaktadır.

Düşünce kelimesindeki -CA eki eylemden ad yapma ekidir. Doğru cevap D'dir.

Yıkanmak kelimesindeki "n" eki dönüşlü çatı ekidir. Eylemden eylem yapmaktadır.

"me" "ma" ekleri olumsuzluk çatı ekleridir. Doğru cevap "B" dir.

"iniz" ikinci çoğul kişi iyelik ekidir. Düğer kelimelerdeki ekler ad durum ekidir. Doğru  cevap B'dir.

Çekim ekleri hatta cümleler kimi zaman kendi işlevlerinin ve görevlerinin dışında, yeni
anlamlar kazanabilir; buna kalıplaşma adı verilir. "Yakacak" buna örnektir.

Türkçede jilet tıraş bıçağı yapımcısı İngiliz Gilette’in adından genellemeye uğramıştır. Doğru cevap C'dir.

‘gel- (i)- n – lik’ sözcüğü görüldüğü üzere biçim birimlerden oluşmaktadır ve sözcüğün kökü birde fazla ek alarak türetilmiştir. Bu yüzden  ‘gelinlik’ sözcüğü türemiş sözcüktür.

Ekler, herhangi bir sözcük türüne dâhil olmayan, yani eylem, ad (isim), sıfat, zarf vb. sözcük türlerinden birine girmeyen bağımlı biçim birimlerdir

(-lık) biçim birimi  addan ad yapım ekidir. Kış-lık, yaz-lık, bahar-lık vb.

Türkçe altmış ve yetmiş sözcüklerindeki -mIş yeni türetim yapamaz, yani başka sözcüklerde kullanılamaz.

‘Yolcu’ sözcüğünde herhangi ad çekim eki görülmemektedir. ‘Yol’ sözcüğüne -cu yapım ki gelerek yeni bir sözcük türetilmiştir.

Sözcük yapımı ile ilgili başlıca yollar şu şekilde sıralanabilir: Birleştirme Türetme Kalıplaşma Örnekseme Kırpma, Karma Kısaltma Kasıtlı yaratma Ters türetme Derleme Tarama Genelleşme Kopyalama

Kimi zaman, bir sözcüğün ilk hecesi ya da bir bölümü ile anlam kaybı olmadan aynı kavram ifade edilebilir. Kırpma, çok heceli bir sözcüğün bir veya daha fazla hecesini kaldırarak yeni sözcük oluşturma yoludur: Kilo (< kilogram), motel (< motor otel), pop (< popüler), santim (< santimetre) vb.

Addan ad yapma ekleri ad kök ya da gövdelerinden köken anlamıyla bağlantılı yeni ad
gövdeleri yapan eklerdir.

a, b, c, d seçenekleri addan eylem yapan eklerdir. -ArI: dışarı, içeri addan ad yapma eki almış sözcüklere örnektir. Doğru yanıt E

Addan eylem yapma ekleri, ad tabanlarından köken anlamıyla bağlantılı yeni eylem gövdeleri yapan eklerdir.
-A1
-: kana-, oyna-, türe-. -A2
-: beze-, boşa-. -Al-: azal-, bun-al-, çoğal-, düzel-. -An-:
gücen-, utan-. -Ar-1: kar(a)-ar, kız-ar-, mor-ar-. -Ar2
-: başar-, ever-, onar-, suvar-. -A-ş-:
güreş-, yanaş-. -DA1-: aldat-, iste- (< izde-). -DA2
-: çatırda-, parılda-, şırılda-. -I-: ağrı- (<
ağır-ı-), sak-ı-(n)- (< ET sak + ı + n-), taşı (< ET taş-ı-). -k-: acık-, birik-, gecik-, gözük-.
-kIr-: fışkır-, hıçkır-, püskür-. -l-: incel-, kısal-, küçül-, sivril-. -lA(n)-: anla-, avlan-, evlen-,
gizle-, yolla-. -msA-: azımsa-, küçümse-. -r-: belir-, delir-. -rgA-: esirge-, yadırga-.
-sA-: boğasa- (ağız), önemse-, susa-. -sIn-: gereksin-, yüksün

A, B, C ve E seçeneklerinde eylemden ad yapma ekleri bulunmaktadır. Doğru yanıt D