TÜRK DİLİ I

Türkçede biçim bilgisi ile ilgili birçok terim kullanılmaktadır. Bu kavramlar kök, gövde, taban, ek ve eklenmedir. Yapım eki, bunlara gelen eklerden biridir. Doğru cevap E'dir.

Yapım ekleri; Addan Ad Yapma Ekleri, Addan Eylem Yapma Ekleri, Eylemden Ad Yapma Ekleri, Eylemden Eylem Yapma Ekleri olarak gruplandırılır. Doğru cevap C'dir.

Eylemden eylem yapma ekleri, eylem tabanlarına gelerek yeni eylemler yapan özel söz dizimsel işlevleri bulunan yapılar olarak tanımlayabiliriz. Bu eklerin çatı adı verilen özel görünümleri vardır. Edilgen çatı, Dönüşlü çatı, İşteş çatı, Ettirgen çatı, Sıklık çatısı, Kuvvetlendirme çatısı, Olumsuzluk çatısı olmak üzere yedi farklı çatı vardır... Çatıları, öznenin ve nesnenin durumuna göre dönüşlü, edilgen, işteş, ettirgen çatılar olarak daha ayrıntılı bir şekilde sınıflandırabiliriz. Dönüşlü, edilgen, işteş çatılar özneye, ettirgen çatılar ise nesneye yöneliktir.

Örneğin; yıkandım, görüştük cümlelerinde eyleme konu olan kişiler, bizzat öznelerdir. Yıkattım cümlesinde ise özne, eylemi kendisi gerçekleştirmemiş, başka birine yaptırmış, yani eylem özneye değil, nesneye odaklıdır. Eylemin gerçekleştiği özne değil, nesnedir. Eylem tabanlarında kaymalar, asıl işlevin yitimi gibi işlev ve anlam değişmeleri olabilir. Doğru cevap A'dir.

Sulak kelimesi addan ad yapma eki almış bir kelime olup -lAk ekini almıştır. Örnek olarak: dişlek, ödlek, kışlak, sulak. Doğru cevap E'dir.

Tanış- kelimesi işteş çatılı bir sözcüktür. Diğerleri ise ettirgen çatılı sözcüklerdir. Doğru cevap C'dir.

Kişi (şahıs) ekleri: Kişi ekleri, yüklemin belirttiği işle doğrudan bağlantılı olan kişiyi gösterir ve bir eylem çekim ekidir. Doğru cevap A'dır.

İsim fiil: Isim fiiler, eylemlerin herhangi bir zamana, sayıya ya da kişiye bağlı olmayan ve sözlüklerde madde başı olarak yer alan biçimleridir. Bütün eylemlere gelebilen isim fiiller eylem değil, addır. İsim fiiler; -mA (bilme, görme, yıkama), -mAk (bilmek, görmek, yıkamak), -Iş (biliş, görüş, yıkayış) ekleriyle yapılır. Doğru cevap C'dir.

Sözcük yapımı ile ilgili başlıca yollar: Birleştirme, türetme, kalıplaşma, örnekseme, kırpma, karma, kısaltma, kasıtlı yaratma, ters türetme, derleme, tarama, genelleşme, kopyalama. Doğru cevap B'dir.

Soyut anlam: Somut anlamın aksine, belirli bir nesneye ait olmayan, o nesneyi çağrıştırmayan, geleneksel tanımıyla beş duyu organı ile algılanmayan, yalnızca zihinde var olan anlamdır. Doğru cevap C'dir.

Çekim ekleri, eylem ya da ad soylu sözcüklere gelerek bağlı oldukları sözcük öbeklerine göre, sözcükler arasında durum, iyelik, çokluk, kip, zaman, kişi, sayı vb. geçici ilişkiler kuran, görevsel bağımlı bicim birimleridir”. Çekim ekleri, sözlüksel biçim birimlerinde ad durumlarını, bazı dillerde cinsiyet; eylemlerde çatı, kip görünüş, kişi vb. gramatikal işlevleri işaretlerler. Doğru cevap A’dır.