TÜRK DİLİ I

Amaç 1

Amaç 1

Doğru eşleştirme aşağıdaki gibidir:

Türk dili : MS 687- 692, Çoyr yazıtı.

Japonca: MS 712, Nihon Şoki

İngilizce: En eski belgesi MS 8. yüzyıla aittir. 

Fransızca-Almanca :Eneskibelgeleri,843yılındaikikardeşarasındabirantlaşmadır. İtalyanca-:17. yüzyılda oluşmuştur.

Macarca: Tihanyi Vakıfnamesi MS 1057.

Amaç 2

Amaç 2

Amaç 3

Amaç 4

Amaç 4

Muhakemetü’l-Lügateyn adlı eseri Ali Şir Nevai yazmıştır

Amaç 5

Kurgan, Türk ve Altay kültüründe kutsal mezar anlamındadır. Esik kurganı MÖ 5. yüzyıla ait olup Kazakistan’dadır.

Türkiye’de pek çok bilim adamınca kabul edilen bir görüş; Türkçenin yaşının bugünden en az 8500 yıl geriye gittiği şeklin- dedir. Söz konusu olan bu süre, Türkçenin, bugün yeryüzünde yaşayan diller içerisindeki en yaşlı dillerden biri, belki de birincisi olduğunu gösterir. Doğru cevap E'dir.

Dil içi: Dilin bünyesinden kaynaklanan değişme ve gelişmeler.

Dil dışı: Doğrudan dille ilgili olmayan ancak dili etkileyen siyasal, kültürel vb. gelişme ve değişmeler. Doğru cevap E'dir.

Çin kaynaklarında, Çince söyleyişle kaydedilmiş olan iki cümle vardır ki MS 329 ta- rihli bu kayıt, Türkçenin şimdilik ilk cümle örneğidir. Çin kaynaklarında tespit edilen ve Hunlara ait olan bazı kelimeler şunlardır: Tengri, kut, il, törü, yabgu, ordu, sü, börü, temir, kural (silah), kapagçı (bekçi), bitigçi (yazar). Görüldüğü üzere kelimeler; inanç, devlet, töre ve askerlikle ilgilidir. Doğru cevap C'dir.

Türkçenin MS 5.-10. yüzyıllarını Eski Türkçe Dönemi olarak adlandırmak hemen her- kesçe kabul edilmektedir. Eski Türkçe Dönemi, kendi içinde Köktürk ve Uygur dönemleri olmak üzere ikiye ayrılır. Doğru cevap D'dir.

İslam dini Türkler arasında 8. yüzyıldan başlayarak yavaş yavaş yayılmaya başlar ve X. yüzyılda Karahanlı kağanı Abdulkerim Satuk Buğra Han zamanında toplu olarak din de- ğiştirmeler, yani İslam dinini benimsemeler görülür. İslam dininin Türkler arasında hakim duruma gelmesi, dili de etkiler ve hem din değişikliğinden, hem de dilin iç bünyesindeki bazı değişmelerden dolayı Eski Türkçe döneminin kapandığı, Orta Türkçe döneminin başladığı kabul edilir. X. yüzyıldan başladığı kabul edilen bu dönem de kendi içerisindeKarahanlı ve Harezm Türkçesi olmak üzere ikiye ayrılır. Doğru cevap E'dir.

Karahanlı Dönemi’nden günümüze sayı olarak çok olmamakla birlikte Türk dil ve kül- tür tarihi açısından son derece önemli eserler kalmıştır. Bunlar; 1069 yılında Yusuf Has Hâcip tarafından yazılmış 6645 beyitten oluşan Kutadgu Bilig; Kâşgarlı Mahmut tarafın- dan 1072 yılında başlanıp 1077 yılında tamamlanmış, 7000’den fazla Türkçe kelimenin Arapça karşılığı verilmekle kalınmayıp şiirlerle, atasözleri ve deyimlerle örneklendirilerek zenginleştirilmiş, Türk kültürünün hazinesi olarak değerlendirilen Dîvânü Lügâti’t-Türk; Edip Ahmet Yüknekî tarafından yazılan Atebetü’l-Hakâyık; Ahmet Yesevî’nin şiirlerinin toplanmasıyla oluşturulan Dîvân-ı Hikmet ve kim tarafından yazıldığı tam olarak bilin- meyen Kur’an Tercümesi gibi eserlerdir. Doğru cevap C'dir.

Bugünkü bilgilerimize göre Türkçenin metinlerle izleyebildiğimiz tarihi boyunca kullan- dıkları ilk düzenli, kuralları yerleşmiş yazı sistemi Köktürk alfabesidir. Doğru cevap D'dir.

Latin alfabesinin Grek alfabesinden doğduğu kabul edilmektedir. Bu alfabe, Türkçenin yazılmasında çeşitli coğrafyalarda XIV. yüzyıldan beri kullanılmaktadır. Türklerin kendi dillerini bu alfabeyle yazmalarına ise XX. yüzyıl başlarından itibaren rastlanır.

Yukarıda da belirtildiği gibi 1926’da Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de bir Türkoloji Kongresi toplanır ve bu toplantıya pek çok Türk halkından temsilci katılır ve burada bütün Türklerin Latin harflerine geçmesi yönünde bir tavsiye kararı alınır. Türk Cum- huriyet ve topluluklarının hemen hepsinde bu tavsiyeye uyulmuş ve Latin asıllı alfabeler kabul edilerek karar uygulanmıştır.

Yeni Lisan hareketinin temel prensipleri şöyle sıralanabilir (Özkan, 1995):

Yazı dilini konuşma diline yaklaştırmak, mümkün olduğu kadar İstanbul halkının

konuştuğu gibi yazmak.

Dilimizdeki Arapça ve Farsça gramer kurallarını kullanmamak.

Tamlamaları, Türkçe kurallara göre yapmak.

Yabancı kelimeleri Türkçedeki söylenişiyle yazmak, bilim terimlerinde Arapça ke-

limelerden yararlanmak.

Öteki Türk lehçelerinden kelime almamak.

Bu kurallardan hareket ederek millî bir dil ve millî bir edebiyat meydana getirmek.

Bugün, yaşayan Dünya dilleri arasında, en eski yazılı belgelere sahip olan dil, Türk Dili’dir. Bunun kanıtı, çivi yazılı Sümerce tabletlerdeki alıntı kelimelerdir. Bugünkü bilgilerimize göre Türkçenin ilk yazılı belgesi MS 687-692 yıllarına tarihlenen Çoyr yazıtıdır. Bu yazıttan 1200 yıl öncesine giden Esik kurganlarından çıkan bir tas üzerinde Köktürk yazısına çok benzeyen 26 karakter tespit edilmiştir, ancak bugüne kadar tam olarak çözülememiştir. Doğru cevap B seçeneğidir.