TÜRK DİLİ I - Deneme Sınavı - 9

Yapılan araştırmada, günlük konuşma dilinde kullanılması gereken sözcük sayısı ile haberlerde kullanılan sözcük sayısının karşılaştırılması sonucu, 1999 yılındaki haber programlarının kısıtlı sözcük sayısına sahip oldukları vurgulanmaktadır. Bu durumda sorunun cevabı B şıkkıdır.

Radyo ve televizyon yayımcılığının yaygınlaşması, şıklar arasında Türkçede var olmayan yabancı sözcük kullanımının artması şeklinde Türkçenin söz varlığını olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle doğru cevap D şıkkıdır.

Diğer etkiler arasında sosyal medyanın gücü en fazladır; diğer tüm etkileri konuşurların sergileyebileceği ortam sosyal medyadır. Bununla birlikte sosyal medya dünya çapında iletişime olanak sağladığından bir dilin söz varlığını etkileme gücü açısından önemlidir. Sorunun cevabı A şıkkıdır.

E şıkkı dışındaki tüm şıklarda Türkçeyi doğru kullanmak için yapılması gerekenler yer almakta olup; söz varlığını aktif bir şekilde kullanmak için farklı sözcükleri günlük yaşantıya sokmak adına Türkçe yayınların okunması, TDK sözlüğünün incelenmesi gerekmektedir.

Türkçeyi doğru kullanmaya çalışan bir bireyin, radyo ve televiyzon yayınlarını takip ederek işe başlaması beklenmez; bu yayınlardaki yanlış veya yetersiz dil kullanımlarını araştırmak sonraki çalışmalardan olabilir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Diğer şıklara göre, Türkçeden diğer dillere giren sözcüklerin araştırılması, bir öneri niteliği taşımamakla birlikte, Türkçenin etki alanını ve gücünü göstermek amacıyla bir özendirici niteliğinde olabilir. Bu nedenle cevap E şıkkıdır.

Söz varlığı, bir dildeki, bir eserdeki sözcüklerin, deyim ve atasözlerinin bütünüdür. Söz dağarcığı, söz hazinesi, kelime serveti gibi adlarla da anılmaktadır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Sözlü anlatımdaki ifadelerin yazıya geçirilmesi sırasında sözcüklerin, özel adların, deyimlerin, hazır söz kalıplarının, eklerin yazımında belirlenmiş kurallara uyulmazsa bir süre sonra dilin ortak iletişim aracı olma niteliği sarsılabilir. Bu durum yazılı anlatım bozukluğuna yol açacağı gibi kuralsız olarak yazılmış bu yazıların okunuşunda da sözlü anlatım bozukluklarının ortaya çıkmasına yol açacaktır. Bu bakımdan yazılan her yazının geçerli yazım kurallarına uygun olması gerekir. Örneğin makine yerine makina, meyve yerine meyva, kurdele yerine kordale veya kurdela, egzoz yerine eksoz veya egsoz, şoför yerine şofor veya şöför yazmak birer yazım yanlışıdır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Günümüzde en geçerli ve yaygın yabancı dil niteliğini kazanmış olan İngilizce, pek çok dili etkilemektedir. İngilizce sözcükler dillere geçmekte ve onların söz varlığına yerleşmektedir. İngilizcenin dünya pazarında kendisini kabul ettirmesi sonucunda başka ülkeler de ürettikleri ürünlere İngilizce adlar vermektedir. İş yerleri, işletmeler, daha kaliteli ürünler sattıklarını, evrensel olduklarını göstermek için yabancı adlar almakta tereddüt göstermemektedir

İngilizce kökenli sözcükleri yasakladığını ilan eden birkaç ülke de oldu. Pek çok dilde yaşandığı gibi Türkçeye de İngilizceden söz akışı olduğu bir gerçektir. Sözlerin bir bölümü teknoloji, iktisadi ve siyasal ilişkiler, kültürel etkilenmeler sonucunda gelmektedir: laptop, notebook, forex, leasing, residance, mobbing, mortgage, selfie vb.

Yabancı dille öğretimin yapıldığı derslerde okutulan ders kitapları yabancı dilde olduğu gibi yabancı bilim adamlarınca yazılmış eserlerdir. Bu durumda dersi veren; genellikle kitapta yazılanları öğrenciye aktarmakta, kitabın öğrencilerce anlaşılır olmasını sağlamaktadır. Oysa özellikle üniversiteler araştırmanın, incelemenin, sorgulamanın yoğun bir biçimde yapıldığı bilim kurumlarıdır. Belki de yüzlerce kaynağa bakılarak yapılması gereken öğretim birkaç kaynakla sınırlı kalmakta, dersler de bu kaynaktaki bilgileri anlatmaya ve anlamaya ayrılan zamanla geçmektedir. Öğretim yılının sonunda da öğrenciler genellikle derste okunan kitaptaki bilgileri ezberleyerek sınava girmektedir. Oysa öğrencilerin de pek çok kaynağı okuyarak, araştırma yaparak, sorgulayarak bilgiyle donanması gerekir. Bu ve benzeri olumsuzluklar karşısında yabancı dille öğretim yerine mükemmel bir biçimde yabancı dil öğretimi yapılmalı, bölümlerde hazırlık sınıfının yanı sıra lisans öğ- retimi süresince mesleki yabancı dil dersi okutulmalı, öğretim dili ise elbette Türkçe olmalıdır.

Türk yazımı yerine yabancı kurallara göre yazma eğilimi de ortaya çıktı: Efendy, Hotel Taxim, Eskidji, Laila, Wishne Bar, Neshe, Kitapchi, Yemish, Kebabchi, Derichi... Bu etkilenme yalnızca sözcük girişiyle sınırlı kalmamakta Türkçe'nin söz dizimi özelliklerini de zorlamaktadır: Divan Otel demek dururken Hotel Divan, Marmara Otel demek varken The Marmara, Derman Eczanesi yerine Eczane Derman demek Türkçe'nin söz dizim özeliklerini hiçe saymaktır.

Gündelik dilde, öğretim hayatında, kitle iletişim araçlarında ve sosyal medyada Türkçenin kullanımında yaşanan sorunların başında Türkçeye karşı kayıtsızlık ve duyarsızlık, toplumda Türkçe bilincinin gereğince yaygınlaşmamış olması gelmektedir. Geçmişte de Türkçeye karşı kayıtsızlığın, duyarsızlığın yaşandığı bir dönemde Karamanoğlu Mehmet Bey, “Şimden gerü divanda, dergâhta, bargâhta, çarşıda ve bazarda Türkçeden başka dil konuşulmaya” diyerek ferman çıkarmış; Âşık Paşa, ünlü eser Garibname’de Türkçe bilincinin oluşmamasından "Türk diline kimsene bakmaz idi. Türklere hergöz gönül akmaz idi." dizelerini dile getirerek yakınmıştır.

Atatürk, yazdığı Geometri kitabında yeni türettiği ve tanımını verdiği açı, açıortay, altıgen, beşgen, çap, dar açı, dış tersaçı, dikey, düşey çizgi, eşkenar dörtgen, ikizkenar üçgen, teğet, yamuk, yüzey gibi yüz yirmi dokuz geometri terimini kullanarak Türkçe terimlerle ögretim ve bilim yapmanın örneğini de gözler önüne sermiştir.

Her dil diğer dillerden etkilenmektedir. Türkiye Türkçesi bilim, kültür ve sanat dilidir.

Türkçe konuşurlarının yaşadığı sorunlar genellikle kendi bilgi yetersizliklerinden kaynaklanmaktadır. Üretim yapan ülkelerin ürettiği teknolojiler elbette o ülkenin dilinden Türkçe'ye geçecektir, bu konuda konuşurların kabahati yoktur.

Sözlük yalnızca dili öğrenenler için değil, o dilin konuşucuları için de hazırlanmıştır.

Türkçenin yazıldığı gibi okunan, okunduğu gibi yazılan bir dil olduğu sıkça söylenmesine rağmen bu bilgi son derece yanlıştır. Örneğin söyleyeyim olarak yazdığımız sözcüğü söyli:m biçiminde okunmaktadır.

Dile geçen sözcükler politik, sosyal, ekonomik, dini ilişkiler nedeniyle geçmiştir.

Ana dilde bilimin öğrenilmesi öğrenimi sağlar. Dil iyi öğrenilebilir ancak bilimsel bir konuda analiz yapılırken ana dilde eğitim almak gereklidir.