TÜRK DİLİ I - Deneme Sınavı - 44

Birleşik eylem öbeği, bir ad ve bir yardımcı eylemle ya da iki eylemin birleşmesinden oluşan sözcük öbeğidir. Adla yapılan birleşik eylemler: “ad + yardımcı eylem” şeklinde oluşturulan birle- şik eylemlerdir. Bu tür bileşik eylemlerde söz konusu olan yardımcı eylemler “et-, ol-, eyle-, bulun-, kıl-, yap-” eylemleridir. “et- , eyle-, yap-, kıl-” yardımcı eylemleri ile geçişli birleşik eylemler ; “ol-, bulun-” yardımcı eylemleri ile de geçişsiz birleşik eylemler yapılır. Eylemle yapılan birleşik eylemler: “eylem+ zarf-eylem + yardımcı eylem” şeklinde oluşturulan birleşik eylemlerdir. “bil-, ver-, gel-, gör-, kal-, dur-, yaz-, koy-” yardımcı eylemleri ile oluşturulan birleşik eylemlerde eylem ile yardımcı eylem arasına “ –A, -I , -U” bazen de “-ıp /-ip” zarf-eylemleri girer. "düşünedurmak ve yardım etmek" bunlara örnektir. Doğru cevap E'dir.

Issız bir Paris gecesinde =zarf tümleci, bir sokakta= dolaylı tümleç, gördü= yüklem, yıllardır özlemle beklediği aşkını= nesne durumundadır. Doğru cevap E'dir.

İçine = dolaylı tümleç, yağmurlu bir günde= zarf tümleci, birdenbire=zarf tümleci, açan güneş gibi doyumsuz bir sevinç= özne, doldu= yüklem olmalıdır. Doğru cevap B'dir.

Resmi beyaz perde üzerinde kımıldayan, kirpiğinin her teli bir ok gibi dikilmiş güzel kadının gözünden damla damla akan sahte gözyaşları= özne, insanı= nesne, derinden= zarf tümleci, yaralıyordu=yüklem. Cümlede dolaylı tümleç yoktur. Doğru cevap A'dır.

D seçeneğinde "İnşirah'ı", 'benim öykümü' nesnesinin açıklayıcısı, E seçeneğinde "Ayrılık'ı" ise 'o şarkıyı' nesnesinin açıklayıcısıdır. A ve C seçeneklerinde herhangi bir ögenin açıklayıcısı durumunda bir bilgi yoktur. B seçeneğinde ise "Biz= özne", yalnızlığa meraklı olanlar= özneyi açıklayıcı bilgidir. Doğru cevap B'dir.

III isim cümlesi, diğerleriyle fiil cümleleridir. Cümlenin ögeleri bakımından aynı sıralışa sahip iki cümle I ve IV'tür. "Sahnenin perdesi=özne, filmin en heyecanlı yerinde= zarf tümleci, birdenbire= zarf tümleci, alev aldı= yüklem" ve "Annem= özne, yıllarca= zarf tümleci, büyük bir kederle= zarf tümleci, yaşadı=yüklem". Doğru cevap C'dir.

"Saat beş nalburları pencerelerden madeni paralar gösteriyorlar, yalnızlığı soruyorlar"=Yapısına göre sıralı ve anlamına göre olumlu bir cümledir. "Yalnızlık,
bir ovanın düz oluşu gibi bir şey"=Yüklemine göre bir ad cümlesidir. Cümlelerin hepsi kurallı (düz) cümlelerdir. Devrik cümle yoktur. Doğru cevap D'dir.

Amaç 1

Amaç 1

Amaç 1

Amaç 1

E seçeneğindeki ‘görmeden geçip gitmek’ zarf-fiil öbeğidir.

Ders kitabınızdaki Zarf-Fiil Öbeği başlığı altındaki bilgileri gözden geçiriniz.

Amaç 2

Amaç 2

Kitabınızın 'Özne-Yüklem Uyumu' başlığı altındaki açıklamaları gözden geçirseniz aşağıdaki bilgileri edinebilirsiniz. (sayfa 136-137)

Özneleri çoğul olsa da “var”, “yok”, “gerek”, “lazım” gibi sözcükler yüklem görevinde tekil olur.

Örnek: En sevdiğim pastalar burada var. özne-çoğul yüklem-tekil

Üçüncü tekil kişi anlatıma saygı katmak için kullanıldığında özne tekil olduğu hâlde yüklem üçüncü çoğul olabilir.

Örnek: Müdür Bey acaba saat kaçta gelirler?

E seçeneğinde  yükleme sorulan ne zaman "yazdıktan sonra" ve nasıl "zarfa koyup" sorularının cevapları vardır.

A seçeneğinde cümlenin yüklemi fiil olduğu için yüklemine göre fiil cümlesidir, diğer seçeneklerde isimdir.

Bir dilin anlatma gücünü oluşturan önde gelen hususlar mecazlı anlatım, sözcükler, deyimler ve atasözleridir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Sözlü kültür ortamlarının ürünü olarak ortaya çıkan atasözleri, yoğun bir bilgiyi hatırda tutmak ve aktarmakla görevlidirler. Bu yüzden atasözlerinde kısalık, düşünceyi en az sözcük ile ve keskin bir anlatımla vermek için belirgin bir kuraldır. Atasözlerinde gereksiz görülecek bir sözcüğe rastlanmaz. Atasözleri ağızdan ağza nakledilmekten dolayı kalıplaşırlar ve hiçbir sözcüğü değiştirilemez ve atılamaz duruma gelirler. Eş anlamlısı bile olsa atasözünün bir sözcüğü değiştiğinde üslubunun değiştiği ve etkisinin azaldığı görülür: “Pişirdiği aş olaydı, başımı yaran taş olaydı” atasözünde aş sözcüğü eş anlamlısı olan yemek ile değiştirilirse sözün büyüsü kaybolacaktır. Az sözcükle çok şey anlatma, atasözlerinin en belirgin yapı ve anlam özelliğidir denebilir. Bu özellikten dolayı atasözleri genellikle bir ya da iki cümledir. Doğru cevap D seçeneğidir.